Britse hoofdstad biedt ook veel op railgebied

Christmas shopping in Londen

door Oege Kleijne
m.m.v. Paul van Baarle, Sicco Dierdorp, Theo Gramser, Leo de Jong, Rutger Ruempol

Londen is volgens ingewijden “the place to be” voor wie in de kerstsfeer wil komen of wil genieten van Christmas shopping. Dat is dankzij de Brexit ook veel goedkoper geworden, want sinds het moment dat de Britse regering aangaf uit de Europese Unie te willen stappen, is de Britse pond in een vrije val geraakt en zo’n zestien procent in waarde gedaald ten opzichte van de euro.

vt-londen-00-071010_st_pancras_station_02048

Het station London St. Pancras vormt het eindpunt voor de toeristen die per rechtstreekse trein vanuit Frankrijk en België aankomen.
Foto: Photo’s London/Pawel Libera/London and Partners.

Vele miljoenen toeristen bezoeken jaarlijks de Britse hoofdstad in de weken voor Kerstmis. De bijzondere in kersttooi gehulde etalages, de buitengewone kerstverlichting in de straten en voetgangerszones en de kerstmarkten, het zijn slechts enkele aanleidingen om naar Londen te reizen. En natuurlijk mag een bezoek aan het bekende Londense warenhuis Harrods niet ontbreken.

vt-londen-01-random-02

Chrismas shopping in Londen. Bezoekers komen al snel in de kerstsfeer, dankzij de vele fraai verlichte straten. Foto: Photo’s London.

Daarnaast telt Londen meer dan tweehonderd musea waarvan een deel gratis toegankelijk is dankzij de opbrengst van de Britse gokbelasting. En zelfs voor bijzondere gastronomische avonturen biedt de Londense horeca voor elk wat wils met speciale kerstbroodjes en kerstmenu’s. Een voorproefje met winterse attracties is onder meer te vinden op Exclusive4man ,een Nederlandstalige website.
Voor de railliefhebber die een bezoek aan Londen wil combineren met spoorse hobbyactiviteiten, hebben de stad en de directe omgeving het nodige in petto.

vt-londen-02-random-06

Ook voor railliefhebbers biedt de Britse hoofdstad veel afwisseling, waarbij de metro het ideale vervoermiddel voor velen is. Foto: Photo’s London.

Treinen

De Britse hoofdstad telt heel veel spoorwegstations. Een niet onaanzienlijk deel is een kopstation, net als in sommige andere grote steden zoals Parijs. Van het ene naar het andere kopstation gaat het snelst per metro. Vanuit die verschillende stations vertrekken de treinen naar alle windrichtingen en deze diensten worden verzorgd door particuliere spoorwegmaatschappijen. Het gevolg is een relatief grote afwisseling in materieel en uiterlijk van de treinen.

vt-londen-03-sjoerd-cid_image002_jpg01d24b13

London King’s Cross is een belangrijk station. Hier zijn de treinen vanuit onder meer het noorden te zien, zoals deze Virgin-treinstam die op 17 oktober 2015 net is aangekomen. Foto: Sjoerd Bekhof.

Een van de meest bekende stations is King’s Cross waar de langeafstandstreinen naar het noorden aan hun vaak lange ritten beginnen. Niet zelden staan aan de uiteinden van de perrons de “spotters” rijtuig- en locomotiefnummers te noteren, al dan niet gebruikmakend van de speciale spottersboekjes.
En wat te denken van het monumentale London St. Pancras International. Hier komen de Eurostars aan uit Frankrijk. Over deze stations is uitgebreide informatie te vinden op Wikipedia.
Degenen die van moderne ronkende diesellocomotieven houden kunnen in station Marylebone hun hart (en oren) ophalen. Daar komen ‘s morgens een paar treinen uit Birmingham-Kidderminster aan om in de namiddag weer die kant op te vertrekken. Getrokken door een Class 68 die pas vanaf 2014 in dienst is. De aanhangende Mark II en Mark III-rijtuigen zijn aanmerkelijk ouder.
Marylebone is het meest bescheiden station van Londen en is naar verluidt niet ontworpen door een architect maar door bouwvakkers, hoewel bouwkundig ingenieur, H.W. Braddock als ontwerper te boek staat. Dit jongste station van Londen, uit 1899, heeft als enige geen bovenleiding of derde rail, dus alles is diesel wat de klok slaat.
Chiltern Railways heeft het grondig gerenoveerd en in ere hersteld met een intensieve dienstregeling in (noord-)westelijke richting.

vt-londen-04-cimg8525_london-marylebone-2x68_9-9-16

Op het station Marylebone geen elektrisch, maar dieselmaterieel. Hier zien we twee Class 68’s klaar staan voor vertrek. De linker gaat om 17:14 non-stop naar Banbury en dan door naar Birmingham en Kidderminster. De rechter 68 gaat om 17:21 naar Banbury met een paar stops onderweg. 9 september 2016. Foto: Theo Gramser.

Sinds die nieuwe dienstregeling is het mogelijk bijvoorbeeld via Bicester over een net heropend traject naar Oxford te reizen (duurt 1.15 uur). Daarvandaan kun je dan in een uurtje met de Great Western Railway via Reading naar London Paddington, soms zelfs met een hogesnelheidstrein (HST).
Dit lijkt misschien een nogal omslachtige weg om die ene kilometer tussen beide stations af te leggen; met de metro kan dit in drie minuten. Voor wie graag een treinreis wil maken is deze omslachtige route natuurlijk een leuke uitdaging.
Handige links:
Chiltern Railways voor tijden en tarieven
Real Time Trains voor actuele vertrektijden met materieelvoorspellingen

Spottersplekken

Behalve de hierboven genoemde stations bestaan er in Londen tientallen spottersplekken, waar treinen bekeken of gefotografeerd kunnen worden. De kenners tippen twee bijzondere: Eastleigh en Clapham Junction.
Eastleigh, zo’n anderhalf uur treinen van Londen, staat bekend om de veelheid van treinen die door dit station komen, maar ook door de goederentreinen (met veel rangeerwerk) en het emplacement met werkplaats. Liefhebbers kunnen vanaf de openbare weg de werkplaats bekijken met een vrij grote kans op bijzondere materieelsoorten.

vt-londen-05-s377160-dbs6702067028_eastleigh_040613

Eastleigh staat als spottersplek bekend door de veelheid van reizigers- en goederentreinen die door dit station komen, en het emplacement met werkplaats. Op de foto die genomen werd op 4 juni 2013: links treinstel 377160 van Southern en rechts twee rangerende diesellocomotieven, de 67020 en 67028 van English, Welsh & Scottish Railway (EWS), nu onderdeel van DB Cargo. Beide materieeltypen komen daar relatief weinig voor. Foto: Sicco Dierdorp.

Clapham Junction staat te boek als een van de drukste stations in en rond Londen met gemiddeld elke 90 seconden een trein (alleen geen goederen).

Voor de liefhebbers van infrastructuur en het bouwen van spoorlijnen valt er ook in Londen het nodige te zien. Met het project Crossrail wil de Britse overheid een aantal spoorlijnen dwars door het hart van Londen aanleggen. De lijnen moeten aansluiten op bestaande spoor- en metrolijnen. De website van Cross London Rail Links geeft daarover veel informatie, maar ook de Nederlandstalige Wikipedia-pagina is een aanbeveling waard.

Veiligheid en de treinenhobby

Groot-Brittannië heeft de afgelopen decennia het nodige te stellen gehad met bomaanslagen. Dat betekent dat spoorwegpersoneel en passagiers heel zenuwachtig worden van een tas die op een perron staat en bij niemand schijnt te horen. Speciaal voor treinenliefhebbers zijn er regels opgesteld hoe ze zich het beste kunnen gedragen en toch hun hobby kunnen beoefenen. Meer informatie is te vinden op de website van Networkrail.

Metro – underground en tube

Londen staat bij veel Nederlanders bekend om het relatief fijnmazige en uitgebreide metronetwerk. Dagelijks maken meer dan vier miljoen reizigers gebruik van de “Tube”, de Underground in Londen, onderdeel van Transport for London, de organisatie die tekent voor het totale openbaar vervoer in de Britse hoofdstad. De bijnaam “Tube” is feitelijk onjuist, er zijn namelijk vier ondergrondse lijnen met een gewoon spoorprofiel en zeven lijnen met een kleiner profiel en bijbehorend materieel, de echte Tube-lijnen.

vt-londen-06-libera_pr_090421_4839

Het metronetwerk staat bij veel Nederlanders bekend als relatief fijnmazig en frequent. De zeven lijnen met een kleiner omgrenzingsprofiel worden “Tube” genoemd. Foto’s: Photo’s London/Pawel Libera/London and Partners.

Een groot deel van het netwerk met 270 stations is overigens bovengronds. Het maakt hier en daar zelfs gebruik van voormalige spoortracés. De oudste lijn (een deel van de Circle Line) dateert van 1863, toen nog met stoom geëxploiteerd. De lijnen van de Tube zijn vanaf 1898 gebouwd en moesten direct met elektrische treinen worden gereden, eerst nog met locomotieven, later met treinstellen. Het materieel voor de gewone lijnen is vanaf 2010 grotendeels gestandaardiseerd met airconditioned treinstellen (het zogenaamde S-Stock). Dit jaar gaat daarom het laatste lijngebonden materieel (D-Stock, D voor District Line) uit 1978 buiten dienst. Het materieel voor de Tube is meer gevarieerd en iets ouder: de oudste treinstellen zijn van 1973, de nieuwste van 2007. De mooiste stations van de Underground liggen in de voorsteden van Londen. Ze zijn gebouwd in de jaren dertig en zijn ontworpen door Charles Holden. De gebouwen zijn geïnspireerd door voorbeelden uit Scandinavische en Nederlandse architectuur (zoals Dudok en de Amsterdamse School). De fraaiste zijn te vinden aan de Piccadillylijn: bijvoorbeeld Sudbury Town, Arnos Grove of Southgate. Het ondergrondse Holloway Road-station op dezelfde lijn is teruggebracht in de staat van het begin van de vorige eeuw. Het station van Highgate op de Northernlijn naar High Barnet is wel heel bijzonder gelegen: direct onder een voormalig spoorwegstation dat in 1954 werd gesloten, maar nog steeds aanwezig is. Tip: gebruik station Archway ook voor een bezoek aan de beroemde Highgate begraafplaats. De langste lijn die ook door landelijk gebied loopt, gaat naar Amersham, dwars door “Metro-land”, het Londen van twee-onder-één-kap (semi-detached London), maar let op het zone-tarief! Het meest oostelijk stuk van de Central Line tussen Epping en Ongar werd gesloten in 1994 en is nu een museumspoorlijn.
Uit de veelheid van websites over de metro een drietal bijzondere:
-het London Transport Museum
-dienstregelingen en de beroemde overzichtskaarten, Transport for London
-voor hobbyisten: London Underground Railway Society (LURS)

Docklands Light Railways

Volgens de Londen-kenners is een bezoek aan de Docklands Light Railways ook de moeite waard, onder meer vanwege de mooie uitzichten op dit vernieuwde stadsgebied.
In het oosten van Londen is sinds 1987 een metro-achtig bovengronds railnetwerk gebouwd, dat op eigen baan grote delen van het vroegere havengebied ontsluit. Dit gebied, de Docklands, aanvankelijk in verval, heeft een totale make-over ondergaan met luxe woonwijken en moderne kantorenparken. Het meest opvallende aan dit netwerk is het feit dat de treinen zijn voorzien van een automatische besturing en daar zonder machinist of wagenvoerder rijden.
Meer informatie over de Docklands Light Railways is te vinden op de Nederlandstalige Wikipedia-pagina .

vt-londen-07-20010729-london-dlr-78-37-bn-class-b92-bj1992-95-station-canary-warf-aan-tak-lewisham-paul-van-baarle

Een bijzonder railfenomeen is in het oosten van Londen te vinden: de Docklands Light Railways, een metroachtig systeem zonder bestuurders. Op de foto van 29 juli 2001 zien we de class B92 78+37 Canary Warf. Foto: Paul van Baarle.

Trams

Sinds het jaar 2000 bezit Groot Londen weer een tramwegnet: Tramlink. Het bestaat uit vier lijnen die te vinden zijn in het ten zuiden van de Britse hoofdstad gelegen deel Croydon en omgeving. De tram maakt zowel gebruik van eigen baan als van de wegen en kwam onlangs in het nieuws door een ongeval waarbij een tram uit de boog vloog.
Een bezoek aan Tramlink is niet alleen voor de tram- maar ook voor de treinliefhebber interessant, want een deel van de lijnen is op opgeheven spoorlijnen van het toenmalige British Rail gebouwd.

vt-londen-08-20150724-croydon_church-street_mr-2557_stadler-variobahn_lijn-3-wim-van-der-ent

Rond Croyton, ten zuiden van de Theems, is sinds 2000 een tramnetwerk ontstaan met de naam Tramlink. Wim van der Ent fotografeerde een tram van het type Variobahn van Stadler met het nummer 2557 in de Church Street in Croydon op
24 juli 2015.

Tramlink maakt gebruik van twee tramtypes: de CR4000 (24 stuks) en de Variobahn (12 eenheden). De CR4000-en zijn gebouwd door Bombardier en de Variobahn komt van Stadler.
Wikipedia biedt een informatieve pagina over dit nieuwe tramnetwerk. Dat Londen overigens vroeger een omvangrijk tramwegnet heeft gekend, weten alleen de tramspecialisten. Ook hierover geeft Wikipedia veel informatie.
Het meest recente nummer van Op de Rails (december 2016) besteedt ook aandacht aan Tramlink.

Last but not least: railmusea

London Transport Museum
Natuurlijk is er het London Transport Museum in Covent Garden met metro’s, bussen, koetsen enzovoort. Ook is er een uitgebreide boekhandel. Meer informatie op de website van dit museum. Een bezoek aan dit museum is overigens niet gratis.

In het London Transport Museum mag de “Underground” natuurlijk niet ontbreken. London Underground 1938 Stock in het Transport Museum, gefotografeerd op 27 mei 2012. Ditzelfde type rijdt nog steeds over de Island Line op het Isle of Wight.
Foto: Theo Gramser.

Museumdepot Acton
Het grootste deel van de collectie van het London Transport Museum bevindt zich in het Museum Depot in Acton, in westelijk Londen. Dit onderdeel is overigens beperkter geopend dan het hoofdmuseum in Covent Garden. Raadpleeg de website voor de openingstijden en -dagen.
Museumlijnen rond en in Londen
Op de website Heritage Railways kan via de kaart ingezoomd worden op verschillende museumlijnen in en rond Londen.

[printfriendly]

Reizen naar Londen

Railliefhebbers die de trein naar Londen willen nemen, hebben een ruime keuze aan tickets en arrangementen. De reis voert in alle gevallen door de Kanaaltunnel en de exploitant is Eurostar. De treinen naar het Verenigd Koninkrijk vertrekken vanaf Brussel Zuid en rijden via de hogesnelheidslijn en het Franse Lille naar London St. Pancras. Vanaf Brussel rijden deze Eurostars in slechts twee uur naar de Britse hoofdstad. Informatie over arrangementen en goedkope tickets zijn onder meer te vinden op Treinreiziger.nl (onderaan staan de goedkope kaartjes naar Engeland), de Treinreiswinkel, NS International en natuurlijk de website van Eurostar zelf.
Behalve treinreizen naar de Britse hoofdstad staan ook andere mogelijkheden open: per vliegtuig (let ook op de kosten voor de transfer van het vliegveld naar het centrum van Londen) en per bus en boot.


Reizen in Londen

Het openbaar (rail)vervoer is frequent en het netwerk fijnmazig. Alleen het aanbod aan dagkaarten of meerdaagse kaarten is relatief beperkt. Op de website van de ANWB staat een uitstekende uitleg over de verschillende kaartsoorten en hun prijzen. De website Transport for London biedt eveneens uitvoerige informatie. Tip voor trein-, metro- en tramliefhebbers: plan tevoren welke attracties je wilt bezoeken en kijk vooral naar het aantal zones waarin deze reisdoelen liggen.

Standard Tube map June 2016

Een kleine afbeelding van het Londense metronet. Bron: Transport for London.


Railboeken over Londen in de NVBS-Winkel
Ter voorbereiding op een trip naar Londen biedt de NVBS-Winkel (alleen voor leden) momenteel de volgende boeken aan.

The London Underground Guide 2016 (Third Edition)
door Jason Cross. 152 blz. 21 x 15 cm. Uitgave Train Crazy Publishing. Artikelnummer 164-0030 € 15,95 afgehaald, € 18,95 per post.
Voor een vakantie is deze gids in A5-formaat handig om mee te nemen. Het eerste deel beschrijft de elf lijnen, het tweede deel de treinen en het derde deel alle metrostations in alfabetische volgorde. Achterin zit een uitklapbare kaart van het net.

164-0030-londonundergroundguide2016
The London Underground Electric Train
door Piers Connor. 192 blz. 27 x 22 cm. Uitgave The Crowood Press. Artikelnummer 164-0029 € 28,50. Gratis thuisbezorgd.
Voor de technici gaat dit boek in op de techniek van de elektrische metrotreinen in London. Rijden en remmen, draaistellen, deuren, de indeling van de rijtuigen, koppelen van treinen, veiligheid: alle aspecten van de treinen komen aan de orde. Helder uitgelegd, met overzichtelijke tekeningen en als rode draad de ontwikkeling van de treinstellen tot 2015.

164-0029-londonundergroundelectrictrain
London’s Underground (12th Edition)
door John Glover. 192 blz. 21 x 29 cm. Uitgave Ian Allan. Artikelnummer 165-0064 € 30,00. Gratis thuisbezorgd.
Dit is hét boek voor de historici. Over het ontstaan van het metronet van London vanaf 1863 en de groei van het netwerk tot heden en de plannen voor de toekomst. De geschiedenis is complex. Tot 1 januari 1933 waren er vijf bedrijven: twee met spoorprofiel en drie Tubes. Daarna ontstond London Transport, dat fors investeerde in nieuwe lijnen en stations. Deze ”New Works” werden onderbroken door de Tweede Wereldoorlog en de nationalisatie op 1 januari 1948. In de jaren zestig begon London Transport verlies te maken. Zelfs de nieuwe Victorialijn kon het tij niet keren. De Britse regering wilde toen wel van het bedrijf af. Vanaf 1970 kwam het daarom onder de leiding van de Greater London Council (GLC), een regionaal orgaan. Nadat de GLC vanwege de sterk toegenomen kosten de tarieven in 1982 had verdubbeld, daalde het aantal reizigers dusdanig, dat de Underground in 1984 voor de tweede maal werd genationaliseerd, nu als onderdeel van London Regional Transport met de naam London Underground Ltd. Vanaf 2003 heet het bedrijf Transport for London (TfL) en is de gemeente verantwoordelijk. Het gaat nu weer een stuk beter met TfL. Het jaarlijks aantal ritten is sinds de jaren van de GLC verdubbeld tot meer dan 1,3 miljard en er bestaan weer volop plannen voor nieuwe lijnen. En wie nu de draad dreigt kwijt te raken, raden we aan dit boek te lezen. Want in dit standaardwerk over de geschiedenis van de Underground, waarvan de eerste druk (van een andere auteur) al in 1951 verscheen, worden deze ontwikkelingen allemaal duidelijk beschreven. Tussen de hoofdstukken over de geschiedenis en de politiek komen ook de exploitatie, de stations, de tarieven en het onderhoud aan de orde.

165-0064-londonsunderground
Aanbieding: London Railway Atlas 4th Edition
Door Joe Brown. 156 blz. 22 x 30 cm. 92 kaarten. Uitgave Ian Allan. Artikelnummer 0165-0050. Prijs van € 38,00 nu voor € 28,50 (aanbieding). Gratis thuisbezorgd.
Atlas met sporenplannen van het spoorwegnet en de Underground in London. Het eerste deel bestaat uit 92 kaarten, inclusief sporenplannen van stations, knooppunten zoals Clapham Junction en Willesden Junction, rangeerterreinen (of wat daar van over is) zoals Cricklewood en de locatie van perrons. Het tweede deel bevat een register van stations, junctions, rangeerterreinen, goederenstations inclusief datum van openstelling en eventuele sluiting, en de oorspronkelijke spoorwegmaatschappij. Een cartografisch meesterwerk met het beeld van Sir John Betjeman in station St. Pancras op de omslag.

165-0055-londonrailwayatlas4th-kl


Boeken over Londen in de NVBS-Bibliotheek

De NVBS-Bibliotheek bezit alleen al meer dan driehonderd (!) boeken/dvd’s, waarbij in de titel de naam “London” voorkomt of bij de trefwoorden in de digitale catalogus .Wie zoekt op “Londen Transport” of “London” in combinatie met een tweede trefwoord zoals “trams” of “tube” ziet nog steeds omvangrijke overzichten. Een greep uit de enorme keuze.
ta-480-001
Tik de naam “London” in de catalogus van de NVBS-Bibliotheek in en er komen meer dan driehonderd titels tevoorschijn, bijvoorbeeld een boek over de tramlijnen in Londen.
De echte treinenliefhebber komt naar Londen met de Eurostar (DVD Sa-400.130) en bij aankomst spoedt die zich eerst via de (blauwe) Piccadilly Line naar het London Transport Museum (uitstappen in Covent Garden). Van tevoren eerst even kijken in boekje Co-480.104 over dit museum. Daarna kan je gaan winkelen in het centrum (undergroundstation Piccadilly of Oxford Circus, behalve dan voor Harrods (undergroundstation Knightsbridge ook aan de Picadilly Line). Ten slotte ook London Eye (reuzenrad bij ondergrondse station Waterloo dat aan de lijnen Bakerloo, Jubilee, Northern en Waterloo ligt) bezoeken.
Over de ondergrondse zijn prachtige en informatieve boeken. Die zijn te vinden onder Ua-480.xxx (algemeen), stations en spoor (Ub-480.xxx), en materieel (Um-480.xxx). En over spoor- en tramwegen in Londen bij Sa-480.xxx en Ta-480.xxx.
sa-400-130
Dvd: cabinerit met de Eurostar
Voorbeelden:
Sa-480.167 – 19th Century Illustrated London News
Sa-481.136 – London Railways then and now
Sb-480.004 – London Historic Railway Stations
Sb-480.010 – London’s termini
Ta-480.001 en 014 – London united Tramways
Ta-480.172 en 192 – London tramways (then and now)
Ua-480.001 – Story of London Underground
Ua-480.009 – A history of London transport
Ua-481.017.a – Rails through the clay: A history of London’s tube
Ua-480.023 – The London underground illustrated history
Um-480.001 en 002 – Steam to Silver en London underground rolling stock

sb-480-010

Maar we hebben nog veel meer over London. Kom maar kijken in de NVBS-Bibliotheek of raadpleeg de digitale catalogus.

ua-480-001