Samedan (Zwitserland)
Skiën, langlaufen en natuurlijk:
de Rhätische Bahn
Het Zwitserse Samedan vormt een prima uitgangspunt voor wie wil langlaufen, winterse wandelingen wil maken, wil skiën of snowboarden. Tegelijkertijd biedt deze kleine plaats voor railliefhebbers een aantrekkelijk knooppunt van smalspoorlijnen met als highlights de Glacier en de Bernina Express.
door Frits van Buren
Langlaufloipes te kust en te keur in en rond Samedan. Niet minder dan 220 km loipes maken hier voor de beginner en de gevorderde langlaufer hun opwachting. Hier een loipe tussen La Punt en Chapella in 2012. Foto: Frits van Buren.
Om in een vakantie te kunnen skiën, langlaufen of door de sneeuw te wandelen, is sneeuwzekerheid een belangrijke voorwaarde. En met de opwarming van de aarde is die steeds minder vanzelfsprekend. Gelukkig ligt er in het Oost-Zwitserse kanton Graubünden het langgerekte en hooggelegen (ongeveer 1700 meter) Oberengadin waar elke winter voldoende sneeuw valt. In dat dal stroomt de rivier de Inn van het zuidwesten naar het noordoosten en liggen er onder andere plaatsen als Sankt Moritz en Samedan. De laatstgenoemde is met zijn ongeveer 3000 inwoners ook een knooppunt in het 384 km lange smalspoornet van de Rhätische Bahn. De noord-zuid-route Chur – Tirano en de oost-west-route Sankt Moritz – Scuol-Tarasp kruisen elkaar hier.
Doorsnee-plaatsje
Samedan, een doorsnee Zwitsers plaatsje, ligt slechts zes km van het mondaine St. Moritz. Hoewel minder toeristisch biedt Samedan een keur aan overnachtingsmogelijkheden van de meestal wat goedkopere “Ferienwohnungen” (meestal appartementen of vakantiehuizen) tot luxe viersterrenhotels die op de website van de gemeente Samedan bekeken en geboekt kunnen worden.
Langlaufen
Dit belangrijke spoorwegknooppunt ligt in een langgerekte vlakte die daardoor perfect geschikt is om te langlaufen. Een kaart met alle 220 km loipes en de toestand daarvan staat op de website van Engadin. Voor de echte langlaufer loont het de moeite deze site eens te verkennen, maar ook de winterwandelaar komt aan zijn trekken (op deze grote kaart staan ook de mogelijkheden voor “Winterwandern”). Langlaufers dienen in het bezit te zijn van een pas (25 frank per week). Behalve op die vlakte is na strenge vorst – het is daar in de winter ‘s nachts vaak -20 oC of kouder – langlaufen ook mogelijk op de gemiddeld 40 meter diepe meren Lej da Silvaplana en Lej da Segl, iets dat maar zelden mogelijk is.
Pontresina op 1 maart 2013 met nog uitsluitend rood materieel, maar nu vertoont een aantal locomotieven “Totalwerbung” (reclamelocomotieven), onder andere voor supermarktketen Coop met een enorme tomaat op de zijkant. Foto: Frits van Buren.
Roseg Gletscher
Meer hoogteverschillen zijn er op weg naar Pontresina en vervolgens naar de Roseg Gletsjer op 2000 meter hoogte. De tocht naar de Roseg Gletscher kan ook te voet, met paard en wagen (ook heen met vervoer van de langlaufski en terug zelf op de ski’s) of per arrenslee gemaakt worden. En vanaf het nog iets verder gelegen Morteratsch kan ook naar een gletsjer gelanglauft worden.
De Morteratsch-gletsjer op 25 februari 2014. Foto: Frits van Buren.
Een hoogtepunt op het gebied van langlauf vormt de inmiddels 49e Engadin-Marathon die op 12 maart 2017 met naar verwachting 12.000 deelnemers gehouden wordt. De Rhätische Bahn speelt een belangrijke rol bij het vervoer van de enorme aantallen deelnemers en toeschouwers.
Ook de alpine-skiërs kunnen in dit gebied aan hun trekken komen. Dat van 9-17 februari 2017 in dit gebied de WK skiën plaatsvinden, zegt al genoeg.
Het net van de Rhätische Bahn. Zie ook de website Bernina-Express. http://berninaexpress.nl/treinen-van-de-rhatische-bahn/ Tekening: Marcel Rouweler.
Rhätische Bahn
Veel van de langlauftochten kunnen gecombineerd worden met een rit met de minstens een keer per uur rijdende en soms zelfs parallel verlopende Rhätische Bahn. Heen langlaufen en terug met de Rhätische Bahn of omgekeerd is dan een mogelijkheid. Veel rijtuigen zijn voorzien van een rek om de langlaufski’s en -stokken neer te zetten. En daarnaast rijden er ook nog de nodige bussen.
Het Landwasserviadukt vlakbij Filisur met een trein van Tiefencastel naar Filisur, waarbij passagiers rechts achterin de trein de trekkende locomotief kunnen zien. Het uit 1902 daterende 65 meter hoge in een boog naar rechts gelegen viaduct overspant de rivier de Landwasser. Daarna verdwijnt de spoorlijn meteen in een tunnel. Foto: Frits van Buren.
Railreistips
Omdat Samedan een knooppunt is van de Rhätische Bahn kunnen er ook gemakkelijk ritten over langere afstand gemaakt worden. Om er een paar te noemen:
- Via de Bernina-lijn via de 2250 meter gelijknamige pas naar Tirano. Dat kan met de Bernina Express maar ook met de bijna elk uur rijdende “gewone” trein.
- Naar Bergün via de enkelsporige Albula-tunnel en de mooie afdaling via een aantal keerlussen en tunnels en eventueel verder naar Chur over het beroemde Landwasserviadukt. Naast de uit 1903 daterende tunnel wordt een 345 miljoen Zwitserse frank kostende nieuwe 5860 meter lange Albula-tunnel gebouwd die in 2022 klaar moet zijn. Dat is goedkoper dan groot onderhoud uitvoeren aan de bestaande tunnel.
- In Bergün maakt tot slot het museum van de Rhätische Bahn zijn opwachting.
De afdaling via keerlussen en -tunnels van de Albula-tunnel naar Bergün op 26 februari 2014. Vanuit de trein is op een aantal plaatsen de lager gelegen baan al zichtbaar. Foto: Frits van Buren.
Sankt Moritz en Pontresina
Spoortechnisch zijn Sankt Moritz en Pontresina ook interessant. Daar “ontmoeten” twee stroomsystemen elkaar. De Berninabahn (van Sankt Moritz naar Tirano) heeft elektrische tractie met 1000 volt gelijkspanning. De rest van het net, het zogenaamde Stamnetz, is tussen 1913 en 1922 geëlektrificeerd met 11.000 volt, 16⅔ Hz wisselspanning.
Adviezen: Martin Bos
Te koop in de NVBS-WinkelDe (web)winkel van de NVBS in Amersfoort (alleen voor NVBS-leden) heeft een groot aantal boeken en dvd’s over de Rhätische Bahn te koop. 125 – Geschichten der Rhätische BahnDiverse auteurs. Officiële jubileumuitgave 125 jaar RhB in cassette met 2 boeken en 2 dvd’s – Orell Füssli – 235 blz. – 21 x 27 cm – ca. 150 foto’s. Artikelnummer 280-0731 – € 55,00. Chronologisch wordt in 125 korte artikelen de geschiedenis van de Rhätische Bahn vooral in anekdotische vorm belicht. In de talen Duits, Italiaans en Engels. Unesco Welterbe “Rhätische Bahn/BerninabahnCaprez en Iso Camartin – Bernina Express: – AS Verlag – Zürich – 222 blz. – 25 x 30,5 cm – 77 zwart-wit- en 105 kleurenfoto’s (47 grootformaat foto’s over 2 bladzijden), 5 tekeningen en 1 netkaart. Artikelnummer 280-0713 – € 55,00. Gipfelstürmer – Die Rhätische Bahn und ihre FahrzeugeH-B. Schönborn – uitgave Transpress. 160 blz. – 23 x 26 cm – 130 afbeeldingen. Artikelnummer 126-0820. € 29,90. Dit boek is het meeste recente werk over het bedrijf. Letterlijk vertaald betekent de titel: aanvaller van bergtoppen. Dat mag van de RhB wel worden gezegd: de Berninapas ligt 2253 meter hoog. Er wordt uitgebreid ingegaan op de bouw en geschiedenis van de lijnen en het bijbehorende materieel. Van de lijnen worden de doorsneden gegeven en van de locomotieven maatschetsen en tabellen met technische gegevens. Dat alles met veel (kleine) foto’s en materieeltekeningen in kleur en zwart-wit. Kortom, een degelijk werk zoals de treinenliefhebber dat graag ziet. Alleen een netwerkkaart ontbreekt, daarvoor is echter een mooie atlas van het Zwitserse spoorwegnet te koop. Reiseführer Unesco Welterbe – Rhätische Bahn – Bahn in der LandschaftReisedienst RhB Albula/Bernina, Thusis-St. Moritz-Tirano – Rhätische Bahn – 98 blz. – 15 x 21 cm. 15 sepia foto’s, 9 kaarten en tekeningen en als bijlage: railshopcatalogus. Artikelnummer 280-0703 – € 14,75. Rhätische Bahn – Auf Meterspur durch GraubündenEckert – extra uitgave van Eisenbahn Journal – VGBahn – 116 blz. – 21 x 29 cm. – 52 zwart-wit- en 188 kleurenfoto’s. Artikelnummer 47-0302. € 17,50. Dit is een extra uitgave van Eisenbahn Journal uit 2014. De geschiedenis van de meeste RhB-lijnen en hoofdstukken over het goederenvervoer, sneeuwruimen en een interview met de huidige directeur van de RhB. Met kaart van het net. De bijbehorende dvd bevat opnamen in kleur uit de jaren zestig en zeventig met stoomlocs, oude elektrische locomotieven met stangenaandrijving, inclusief de Rhätische krokodil, en groene rijtuigen met open balkons. Tevens beelden van de lang opgeheven lijn Bellinzona – Mesocco, bijzondere voertuigen van de Berninabahn en de met stoom aangedreven roterende sneeuwploeg. Eisenbahnatlas SchweizTweede geactualiseerde druk – uitgave: Schweers & Wall 112 blz. 23,5 x 27,5 cm. 60 kaarten. Artikelnummer 212-0090. € 34,00. Atlas van het Zwitserse spoorwegnet met doorlopende kaarten, schaal 1:150 000. Circa 20 aanvullende kaarten schaal 1:50 000 van complexe situaties, bijvoorbeeld de Albula- en Berninapas, het netwerk rond de grote Zwitserse steden, Gotthard, Simplon. Met index van stations en tunnels. Onmisbaar voor wie zich wil verdiepen in de Rhätische Bahn of andere lijnen in dit spoorwegland bij uitstek. Samedan is te vinden op kaart 38 en 50. Rhätische Bahn. Die Dienstfahrzeuge deel 1 (e-book)Finke en G. Brüngger – e-book in pdf-formaat – Tram TV – 149 blz. – 46 zwart-wit en 132 kleurenfoto’s en 56 tekeningen. Artikelnummer 449-0001. € 25,95. Rhätische Bahn. Die Dienstfahrzeuge deel 2 (e-book)Finke en G. Brüngger – e-book in pdf-formaat – Tram TV – 214 blz. – 57 z/w en 391 kleurenfoto’s en 102 tekeningen. Artikelnummer 449-0002 – € 25,95. |
| [printfriendly] |
Per trein naar ZwitserlandVoor de liefhebbers van langere treinreizen zonder last te hebben van besneeuwde wegen en andere winterse auto-ongemakken biedt de Treinreiswinkel retourtickets van Utrecht naar Samedan met vertrek rond 8.30 uur en aankomst rond 19.00 uur met een overstap in Basel, Zürich en Landquart voor minder dan € 200 per persoon. |
|
GraubündenpassEen aantrekkelijke reismogelijkheid is de Graubündenpass met naar keuze twee dagen (te gebruiken binnen zeven dagen) met trein en bus te reizen in heel Graubünden. Alle details over deze kaart en ook de verkrijgbaarheid zijn hier te vinden. Zoals alles in Zwitserland is ook deze kaart met 113 frank/ € 103 niet bepaald goedkoop, maar het gebodene maakt dit alleszins goed. Deze kaart kan onder andere ook bij de wat grotere stations van de Rhätische Bahn gekocht worden: het station van Samedan is dagelijks behalve zondag bemenst.
|
|
Bereikbaarheid Samedan per autoSamedan kan in de winter met de auto langs twee routes bereikt worden. De eerste is via de 2248 meter hoge Julierpass tussen Tiefencastel en Silvaplana. En de tweede is met de autotrein van de Rhätische Bahn door de 19 kilometer lange Vereina-Tunnel tussen Selfranga bij Klosters en Sagliains in het Engadin. De Julierpass kan door sneeuwval lastig berijdbaar zijn maar de Vereina-Tunnel is altijd in bedrijf. De auto gaat met de inzittenden op de metersporige autotrein door de langste smalspoortunnel van Europa. Alleen kunnen daar in de winter in de weekeinden wel wachttijden tot 1 uur optreden. Een erg duidelijke schematische kaart van het Engadin met de actuele toestand van de wegen en de eventuele wachttijden bij de Vereina-Tunnel staat op de website van Strassen. |
|
Te leen in de NVBS-BibliotheekDe NVBS-Bibliotheek in Amersfoort heeft veel ook wat oudere boeken en dvd’s over de Rhätische Bahn te leen (alleen voor NVBS-leden). Het lenen kost € 1,50 per twee maanden met de mogelijkheid van een aansluitende gratis verlenging met nog eens twee maanden. Een greep uit de recente boeken. BOEKENDas grosse Buch der Rhätische Bahn Die Rhätische Bahn – Geschichte und Gegenwart Loks der RhB – Typenkompass Bahn Extra: Bahnland Schweiz – Glacier-Express – Rhätische Bahn – Fahrzeuge DE MEEST RECENTE DVD’S
|
