Zevenaar – Oberhausen

door Frits van Buren

Na jaren van betrekkelijke rust is de spoorlijn Zevenaar – Oberhausen bezig aan een inhaalslag. Dat is zowel op de infrastructuur als op de komende treindienst van toepassing. Een blik in de toekomst, maar eerst een stukje geschiedenis.

Geschiedenis

De spoorlijn Arnhem – Oberhausen werd in 1856 geopend. Op 22 mei 1966 volgde de exploitatie met elektrische tractie, de lijn was tot het Duitse Emmerich geëlektrificeerd. Daarbij kreeg het station Emmerich sporen waarbij de bovenleiding omschakelbaar was van Duitse 15 kV – 16⅔ Hz wisselspanningsysteem naar het Nederlandse 1500 Volt gelijkspanningsysteem.

Overzicht van de opnieuw gelegde sporen en wissels ten oosten van Zevenaar op 2 september 2015, kijkend in de richting van de Duitse grens. De twee buitenste sporen zijn de hoofdsporen voor de goederentreinen van en naar Emmerich en de Betuweroute. De ICE naar Emmerich moet zigzaggen en komt via het middenspoor aan het eind daarvan op het rechterspoor. Foto: Huig van der Marel.

In 2007 werd de Betuweroute bij Zevenaar aangesloten op het baanvak Arnhem – Emmerich. Daardoor nam het vervoer tussen Emmerich en Oberhausen zodanig toe dat besloten werd dit traject van twee naar drie sporen uit te breiden. Dat heeft uiteraard ook verstrekkende gevolgen voor bovenleiding (masten), overwegen en viaducten.

Spanningsystemen

In verschillende stappen wordt dit baanvak aangepast. De scheiding tussen de Nederlandse en de Duitse spanningsystemen komt aan de Nederlandse zijde, dicht bij de Nederlands-Duitse grens, te liggen. Ook de beveiliging wordt aangepast. Daardoor neemt de capaciteit verder toe. De huidige fileproblemen – jawel, dat kan ook op het spoor – rond het station Emmerich door de grote hoeveelheid goederentreinen, behoren dus al snel tot het verleden. Als het derde spoor van Zevenaar naar Oberhausen helemaal in gebruik is, kunnen de goederenvervoerders bijna ongelimiteerd “treinpaden” (vergelijk die met “slots” in de luchtvaart) aanvragen en de reizigers krijgen een frequente dienst.

Ook ter hoogte van het nog in Nederland liggende plaatsje Babberich, ten oosten van Zevenaar, moeten alle isolatoren moeten worden vervangen in verband met de hogere spanning. De omschakeling naar 25 kV zal in het najaar van 2016 moeten plaatsvinden. De werkzaamheden werden door Huig van der Marel vastgelegd op 27 oktober 2015.

Reizigersvervoer

NS en DB beëindigden het vervoer van reizigers tussen Arnhem en Emmerich in 2000. Door de komst van ICE-treinstellen die voor beide spanningen geschikt waren, konden ze doorrijden zonder in Emmerich te moeten stoppen. Ook locomotiefwisselingen waren niet meer nodig, omdat de “getrokken treinen” niet meer reden. Alleen de nachttreinen maakten nog van het station Emmerich gebruik om van locomotief te wisselen. Maar bij zo weinig reizigerstreinen (’s morgens naar Nederland en ’s avonds van Nederland naar Duitsland) is er meer sprake van een toevallige dan een welbewust gekozen stop in Emmerich. Wie van Arnhem naar Emmerich wilde moest dus per bus. Van Arnhem naar Doetinchem per trein en verder per bus en overstappen in ’s-Heerenberg of via Nijmegen (trein) en verder per bus over Kleve. In beide gevallen een enorme omweg.
Syntus probeerde dit vervoer op dit traject nog vanaf 10 december 2005 nieuw leven in te blazen maar moest deze proef al op 1 juni 2006 beëindigen, omdat er – vermoedelijk door het hoge tarief – niet voldoende reizigers werden vervoerd om de kosten te dekken. Maar gelukkig wordt deze verbinding vanaf de zomer van 2017 hersteld. NS-dochter Abellio zal dan nieuwe treinstellen van Stadler laten rijden tussen Arnhem en Düsseldorf. Het dure grenstarief zal bij die dienst grotendeels komen te vervallen en het is dan mogelijk al in Arnhem relatief goedkope treinkaartjes te verkrijgen, zoals het NRW-Ticket en het Schönes WochenendsTicket.

Vlak voor de grens worden zelfs alle bovenleidingmasten verplaatst en vervangen, inclusief de bovenleiding. De foto is op 13 november 2015 bij Babberich genomen. Foto: Huig van der Marel.

Nederland

Over het Nederlandse gedeelte is op de website van ProRail het projectplan te vinden, een uitvoerig document van 121 pagina’s met alle mogelijke details.

Duitsland

Veel informatie over de werkzaamheden aan de Duitse kant van het traject Arnhem – Oberhausen kan worden gevonden op deze website van de Deutsche Bahn.
Tussen Emmerich en Oberhausen zijn de aannemers momenteel vooral bezig met het maken van viaducten en tunnels onder de lijn. Leden van de NVBS kunnen heel veel (historische) informatie vinden in de digitaal toegankelijke jaargangen 1931 – 2013 van het verenigingstijdschrift Op de Rails.
Met dank aan Huig van der Marel.

Aan de Duitse kant worden alle bovenleidingpalen vervangen door betonnen exemplaren. Bij het Duitse Elten wordt een van de vele fundatiepalen de grond in geheid. Op 2 december 2015 staat diesellocomotief V100-SP-003 van de firma Spitzke voor de werktrein. Foto: Huig van der Marel.