Spoorcolleges 2016 groot succes

door Corina de Jongh *)

In juni organiseerden de NVBS en Railforum een tweede serie Spoorcolleges. Net als de eerste keer tijdens de Spoorparade in Amersfoort in 2014, zaten ook dit jaar de “collegezalen” vol met enthousiaste geïnteresseerden.
Maandag begon de serie Spoorcolleges met drie colleges over de positie en ontwikkeling van de spoorwegnetten. Maurits van Witsen, emeritus hoogleraar van de TU Delft, bood eerst een geschiedkundige context. Ondanks zijn hoge leeftijd van 88 jaar, bracht hij vol emotie de argumenten in de discussie over de toekomst van railgebonden vervoer als computergestuurde auto’s volop verkrijgbaar zijn. Volgens hem blijft het railvervoer, juist in stedelijk gebied, de beste optie. De capaciteit, betrouwbaarheid, veiligheid, beperkte emissies, maar vooral het beperkte ruimtegebruik zijn volgens hem de sterke kanten van rail.

Railgoederenvervoer

Na hem presenteerde Max Philips van ProRail de ontwikkeling van het railgoederenvervoer in Nederland binnen een sterk wijzigend Europees speelveld. Niels van Oort, assistent professor OV aan de TU Delft, schetste de sterkst groeiende markt van het stedelijke en regionale railvervoer. Tijdens de discussie met de bijna vijftig aanwezigen ging het vooral om het versterken van de concurrentiepositie van het railvervoer. De hoge veiligheidseisen en de wet- en regelgeving dragen bij aan de hoge kosten. De uitdaging is het behouden van de sterke eigenschappen, het verlagen van de kosten en het verbeteren van de klantbeleving. Conclusie van die middag was dan ook dat de rol van het railvervoer nog lang niet is uitgespeeld.

Railforum is het onafhankelijke kennisnetwerk in de brede railsector.

Spoorverzakkingen

In het tweede Spoorcollege stonden de Nederlandse bodem en de spoorverzakkingen centraal. Oud-Deltares-deskundige Jan Heemstra gaf zelfs een korte leerzame introductie op grondmechanica. Dat niet alleen de zwaarte, maar ook de snelheid van een trein effect heeft op de verzakking van de bodem was voor veel van de bijna veertig gasten nieuwe informatie. Joris van Ruyven gaf een inkijkje in de huidige kennis en onderzoeken. Professor weg- en railbouwkunde Rolf Dollevoet kondigde aan dat hij de komende vier jaar onderzoeksbudget heeft en nodigt de marktpartijen uit aan daaraan bij te dragen.

Materieelontwikkelingen

Het railmaterieel stond centraal in het derde Spoorcollege van René van Marrewijk. Door zijn historisch overzicht werd de ontwikkeling in het railmaterieel duidelijk. Hij liet ons zien dat NS in 1934 al de overstap maakte van klassieke treinen, getrokken door een locomotief, naar treinstellen waarbij optimaal gebruik gemaakt wordt van alle ruimte. Via de ontwikkeling naar meer modulaire concepten bracht René ons naar het inkoopproces van railmaterieel. Dit is rond het jaar 2000 drastisch gewijzigd.
De slotdiscussie over de toekomst maakte veel emoties los. In de drie scenario’s blijft het railmaterieel ongeveer gelijk, worden het vooral automatisch gestuurde railvoertuigen of verdwijnen railvoertuigen door de opkomst van andere systemen. Een meerderheid van de aanwezigen (wie had anders verwacht?) ziet ook in de toekomst vooral in verstedelijkt gebied en tussen steden een markt voor railvervoer. Dit kunnen wel vaker geautomatiseerde systemen zijn.

Overheidsbemoeienis

Het laatste Spoorcollege van dit jaar ging over de relatie van de overheid en het railvervoer. Lucas Osterholt gaf een geschiedkundig overzicht en stond stil bij het private verleden en de Spoorwegwet van 1860. Centraal in zijn verhaal stond ‘het algemeen nut’ van mobiliteit en de daarbij passende rol van de overheid. Heel herkenbaar in de huidige discussies over de besturing van de railsector. Gerrit Nieuwenhuis, lid van het hoofdbestuur van de NVBS, was de laatste spreker van deze serie Spoorcolleges. Hij toonde de zoektocht van de Nederlandse overheid bij de mate van overheids- en marktsturing voor het railvervoer. De totstandkoming van NS in 1937 en, door verliezen ingegeven, toenemende bemoeienis van de overheid vanaf 1960, leren ons veel over de huidige discussies.
In een levendig debat konden de bijna veertig aanwezigen kennis en meningen uitwisselen over de meest optimale rolverdeling van overheid en marktpartijen in de railmarkt. En natuurlijk waren de meningen hierover, ook na het delen van kennis en ervaringen, nog steeds verdeeld.
Net als bij de andere Spoorcolleges gingen de gesprekken, onder genot van een hapje en drankje, nog lang door.

Nog meer informatie

Op de website van Railforum staan verslagen van deze Spoorcolleges en presentaties van sprekers.

Suggesties

NVBS en Railforum zijn voornemens ook in 2017 Spoorcolleges te organiseren. Op de evaluatieformulieren zijn al tal van onderwerpen en mogelijke sprekers genoemd. Suggesties zijn altijd welkom via info@railforum.nl .

*) Corina de Jongh is directeur van Railforum, het onafhankelijke kennisnetwerk van ruim 175 bedrijven en organisaties die actief zijn in de brede railsector.