Restauratierijtuig met een bijzonder verleden

Een spoorwegrijtuig in het Forêt de Compiègne (bos van Compiègne) heeft twee keer een belangrijke rol gespeeld in de Europese geschiedenis. De eerste keer op 11 november 1918, toen in dit rijtuig de wapenstilstand werd getekend waarmee een eind kwam aan de Eerste Wereldoorlog. De tweede keer op 20 juni 1940, toen het Franse leger zich overgaf aan de Duitsers.

Het in 1950 geplaatste rijtuig. Dit is identiek aan het verloren gegane oorspronkelijke rijtuig waarin de twee wapenstilstanden zijn getekend.

Het rijtuig ging tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren. In het Forêt de Compiègne staat nu een identiek rijtuig, ter herinnering aan deze twee gebeurtenissen.

Het restauratierijtuig van de Compagnie Internationale des Wagons-Lits et des Grands Express Européens (CIWLT) werd in 1914 gebouwd van teakhout op een stalen chassis. Het droeg het nummer 2419D. In 1918 werd het verbouwd tot salonrijtuig voor de Franse maarschalk Foch.

In november 1918 reed de legertrein waar dit rijtuig onderdeel van was naar het Forêt de Compiègne. In het rijtuig vonden de wapenstilstandsonderhandelingen plaats tussen de geallieerden en de Duitsers. Die wapenstilstand werd getekend op 11 november 1918 tussen 5:12 en 5:20 en ging in om 11:00 uur. Hiermee kwam een eind aan de Eerste Wereldoorlog.

In 1919 werd het rijtuig teruggegeven aan de CIWLT, die het weer verbouwde tot restauratierijtuig. Maar na enkele jaren kwam er een verzoek van de Franse regering onder leiding van president Georges Clemenceau om het rijtuig ter beschikking te stellen aan het legermuseum in Parijs. Van 1921 tot 1927 stond het op het plein voor Les Invalides.

Hierna werd het rijtuig gerestaureerd en overgebracht naar de plaats waar de wapenstilstand was getekend. Daar was een gebouw neergezet om het rijtuig in onder te brengen. Op 11 november 1927 werd het geheel geïnaugureerd in de aanwezigheid van maarschalk Foch en alle geallieerde officieren die bij de tekening van de wapenstilstand aanwezig waren.

De tafel waaraan in 1918 de wapenstilstand werd getekend waarmee een eind kwam aan de Eerste Wereldoorlog. Aan dezelfde tafel moest het Franse leger zich in 1940 overgeven aan de Duitsers.

In 1939 brak de Tweede Wereldoorlog uit. In juni 1940 moest het Franse leger zich overgeven aan de Duitsers. De wapenstilstand werd op bevel van Hitler getekend op dezelfde plaats en in hetzelfde rijtuig als in 1918. Het Duitse leger brak een gedeelte af van het gebouw waarin het rijtuig stond om het buiten te plaatsen. Op 22 juni 1940 werd om 18:52 uur de wapenstilstand getekend door de Duitse maarschalk Keitel en de Franse generaal Huntziger.

Twee dagen later werd het rijtuig over de weg naar Berlijn overgebracht en tentoongesteld bij de Brandenburger Tor en in de Lustgarten. Uiteindelijk kwam het terecht in Crawinkel, een plaatsje in Thüringen. Daar werd het in april 1945 door de SS in brand gestoken.

Het oorspronkelijke rijtuig werd aan het einde van de Tweede Wereldoorlog door de SS verbrand. De later teruggevonden resten worden nu in Compiègne tentoongesteld.

Na de Duitse hereniging zijn enkele niet verbrande onderdelen van het rijtuig ontdekt. In 1992 werden die geschonken aan de gedenkplaats in het Forêt de Compiègne. Die gedenkplaats was na de Tweede Wereldoorlog hersteld. Sinds 1950 staat hier restauratierijtuig 2439D van de CIWLT, uit dezelfde serie als het oorspronkelijke rijtuig. Nu 100 jaar later bestaat er nog steeds belangstelling voor.

Tekst en foto’s (16 april 2018): Frits van Buren