Dertien railbedrijven in twee dagen

Geboren en getogen in Dordrecht kwam ik daar als tiener einde jaren 50 in contact met een aantal jonge enthousiaste geïnteresseerden in spoor- en tramwegen, de meesten lid of bijna lid van de NBVS. Ik hoorde daar verhalen die mij als muziek in de oren klonken maar voor mij nog niet waren weggelegd. Zij gingen per bromfiets – wat anders in die tijd? – naar de buurtspoorwegen in België waarvan nog veel lijnen in bedrijf waren. De verste bestemmingen waren Lille en Roubaix in Frankrijk.

Ons gezin was niet zo gewend te reizen en al helemaal niet naar het buitenland. Het kriebelde bij mij steeds harder maar ik had en kreeg geen brommer. Wél lukte het me met hulp van een geleend Amtliches Kursbuch van de DB, een pil van zes cm dik en ettelijke kilo’s zwaar, een rondreis van slechts twee dagen te plannen, want meer trok mijn zakgeld niet, door België naar Duitsland. Dat geld moest natuurlijk heel goed besteed worden en ik kon zo liefst dertien erg uit­een­lopende bedrijven ‘aandoen’.

Fotograferen was ook een probleem want ik had geen eigen camera, maar mocht gelukkig de Agfa klapcamera van mijn vader lenen. Een nogal lastig apparaat met een minuscule hoekzoeker en rolfilms voor wel acht opnames 6×9 cm-formaat, natuurlijk alles zwart-wit, en geheel handmatig – op (in-)zicht en ervaring – in te stellen. Ook de foto’s moesten dus goed gepland worden! Het feest ging zich afspelen op 19 en 20 juli 1961, helaas twee dagen met veel regen.

Het begin van de reis was niet zo spannend, ‘gewoon’ met de NS naar Maastricht. Ik was nog nooit in Limburg geweest en verbaasde me over de vreemde, buiten­lands aandoende huizen in Roermond. In Geleen uitgestapt en snel naar het terrein van de Staatsmijnen (SM) gelopen om hun diesellocomotieven te foto­graferen en daarna met de volgende trein door naar Maastricht om daar de bus om naar Tongeren in België te nemen.

In de bus was intensieve controle op smokkelwaar, maar ik had gelukkig geen koffie of boter bij me. In Tongeren op de buurttram (NMVB) gestapt om een lange afdaling naar Luik te maken, waar we op het centrale Place St Lambert aan­kwamen in de nabijheid van het regionale trambedrijf Luik-Seraing (RELSE, Railways Économiques de Liège-Seraing et Extensions) en de stadstram (TULE, Tramways Unifies de Liège et Extensions).

Verder met de Belgische spoorwegen (SNCB) richting Aken, maar natuurlijk niet in één keer! Uitstappen in Pepinster, met de uitloper van de stadstram van Verviers (TV, Tramways Verviétois) naar die stad en dan weer verder met de trein naar Aken. Daar even rondgekeken in het centrum, maar het begon toen toch wat donker te worden. Van de Akense tram (ASEAG, Aachener Straßenbahn und Energie­versorgungs-AG) kon ik niet veel foto’s meer maken.

Gelukkig hadden toen in Duitsland de stedelijke trambedrijven meestal lange uitlopers naar de regio. Zo kon ik de volgende dag met de Akense tram een heel stuk naar het noorden reizen om me daarna met de Duitse spoorwegen (DB) in Rheydt te laten afzetten.

De dubbelsteden Rheydt en Mönchen-Gladbach hadden nog elk een trambedrijf, hoewel die erg nauw samenwerkten: SWR (Stadwerke Rheydt) en SWMG (Stadwerke Mönchen-Gladbach). Het goederenvervoer bij de SWR was een grote verrassing. Heel opmerkelijk was de grote bereidheid bij die trambedrijven om op de vraag van zo’n Hollandse snotneus in zijn beste schoolduits de trams meteen de remises uit en het daglicht in te rijden, zodat ik daar een goed belichte foto van kon maken.

Verder met een uitloper van de SWMG naar het gehucht Willich, dat sindsdien nogal wat gegroeid is, om dan een vochtige wandeling van een paar kilometer te maken naar het volgende gehucht Schiefbahn (sindsdien ook nogal gegroeid) waar de tram van de Krefelder Verkehrs AG (KVAG) me oppikte en naar Krefeld bracht.

Met de trein kwam ik op mijn laatste stop Moers en kon ik nog juist een foto maken van een motorrijtuig van de Moerser Kreisbahn (MKB). Tot slot liet ik me door DB en NS via Nijmegen en de Betuwelijn naar huis brengen, waar ik laat, vermoeid en zeer tevreden aankwam.

Jan Roos

Foto’s

Hieronder de foto’s van Jan Roos in de volgorde van zijn reis.

Staatsmijn Maurits (SM) in Geleen-Lutterade.

Buurttramstation NMVB Tongeren.

Aankomst met buurttram NMVB in Luik.

Regionale tram Luik-Seraing (RELSE).

Stadstram Luik (TULE).

Vertrek vanaf station Guillemins (NMBS).

Tram van Pepinster naar Verviers (TV).

Vertrek van Verviers naar Aken (NMBS).

Stadstram Aken (ASEAG).

Stadtwerke Mönchen-Gladbach (SWMG).

Uitloper Mönchen-Gladbach richting Krefeld (SWMG).

Door naar Krefeld (KVAG).

Remise Krefeld (KVAG).

Moerser Kreisbahn (MKB).