Nog even dit — tips, reacties & nieuwtjes

Buiten-gewoon

Ciril van Hattum brengt in deze rubriek spoorse zaken die buiten het gewone liggen op een lichtvoetige manier voor het voetlicht.

Bij het openbaar vervoer in de steden was altijd al reclame op voertuigen aan­wezig, maar meestal bleef dat beperkt tot borden tegen de dakrand of voorop. Reclame over het hele voertuig is van latere tijd; soms maakt men het hierbij wel buiten-gewoon bont.

‘Die Sparkasse’ is welbekend in heel Duitsland. Toch wordt er nog reclame voor gemaakt, zoals op deze motorwagen 293 uit Mühlheim an der Ruhr, hier te zien op lijn 104 van de MVG (Mülheimer VerkehrsGesellschaft).

Essen, 5-7-2011.

Het traject van lijn 104 loopt hier op eigen grasbaan in het midden van de Flintroperstrasse te Essen, bij de Abzweig Aktienstrasse. Wil ‘Die Sparkasse’ met deze beschildering duidelijk maken dat allerlei mensen, jong en oud, klant zijn? Het is in ieder geval een tram die opvalt, en is dat niet het doel van reclame?

Meer naar het noorden belanden we in Tallinn, de hoofdstad van Estland. Sinds dit land niet meer tot de Sovjet-Unie behoort, duikt ook hier overal reclame op, ook bij tramrijtuigen. Op het eindpunt Kopli van lijn 6 staat Tatra KT4-motorwagen 89 te wachten op het vertreksein.

Tallinn, 13-7-2003.

Normaliter is Kopli het eindpunt van de lijnen 1,2 en 5 en bestaat er helemaal geen lijn 6. Maar op de dag van de foto was het traject Viru in het centrum niet in gebruik en reden de meeste lijnen niet, maar wel deze nieuwe 6. Wat ‘Lotus’ wil uitbeelden met deze beschildering of beplakking wordt aan de fantasie van de kijker overgelaten.

De inwoners van Freiburg im Breisgau hebben het over ‘die Zebrastraba’ wanneer Combino 274 langskomt. Hier is dat het geval op lijn 4 in de Kaiser Josephstrasse. Deze tram maakt reclame voor een schoenenmerk. Wederom rijst de vraag: wat heeft deze zebrabeschildering met schoenen te maken?

Freiburg, 31-7-2020.

Ver hier vandaan is een stad waar bijna alle trams op een bepaalde lijn er buiten-gewoon bontgekleurd bij rijden, althans zo was het in het jaar 2000. We doelen op Dalian, vroeger Dairen geheten en gelegen in Mantsjoerije. Deze stad heeft het oudste nog bestaande trambedrijf van de Volksrepubliek China (Hongkong niet meegerekend) daterend uit 1909. Op lijn 202 is of was dit het vertrouwde beeld:

Dalian, 29-10-2000.

De motorwagens 8023 en daarachter 8014 staan hier opgesteld bij de remise XiAnLu.

En hoe is het in ons eigen land gesteld wat betreft het thema van deze buiten-gewoon? In 1982 riepen een Amsterdamse wethouder en de directeur van het gemeentevervoerbedrijf het project ‘Thematrams’ in het leven. De bedoeling hiervan was het straatbeeld te verlevendigen en de stad te promoten. Het is eigenlijk een vervolg op de beschildering van Werkspoor 7G-tram 700 door Marte Röling in 1975, ter gelegenheid van het 700-jarig bestaan van de stad (‘Keetje Stippel’).

Vanaf 1982 togen 28 kunstenaars aan het werk en maakten een concept. Uit de meer dan tachtig ‘inzendingen’ tot 1989 werden er door de jury zestien uitgekozen en gerealiseerd. Deze is er één van:

GVB 642. Foto: Fred den Brave.

Beynes 4G-tram 642 (1962) werd als laatste van het project in 1989 beschilderd door kunstenaar Peter van der Heyden. De basis vormden kindertekeningen met als thema ‘circus’. En dit alles omdat het kinderteater Elleboog veertig jaar bestond. De Stadsuitgeverij Amsterdam heeft een mapje samengesteld en uitgegeven van alle gerealiseerde ontwerpen met foto en toelichting onder de titel ‘Niet alle trams zijn geel’. Daaruit is ook bovenstaand plaatje afkomstig.

Ook bij stadsbussen komen we sporadisch een fraaie uitdossing tegen. Zoals deze standaardbus van het Amsterdamse gemeentevervoerbedrijf, nummer 271.

GVB-bus 271 (fotograaf onbekend).

Het Amsterdamse Bos geprojecteerd op deze bus: compleet met brug, tribune en vogels.

Alle foto’s, behalve de Amsterdamse, zijn gemaakt door de auteur: Ciril van Hattum.

Uit de schatkamer van de SNR

Treinkaartjes van 65 jaar geleden

In het decembernummer 2021 van Op de Rails staat een artikel over de meer bijzondere spoorweggebeurtenissen in Nederland in 1956. Daartoe behoorden de indienststelling van bijvoorbeeld elektrificaties van baanvakken, zowel lange (A0024) als ook korte (A0039).

Ook is memorabel de afschaffing in bijna heel Europa van de eerste klasse, waarbij de oude tweede nu eerste werd en de oude derde tweede. Er kon niet zo snel gezorgd worden voor nieuwe voorraden kaartjes op alle stations, zodat bij wijze van noodoplossing de kleur van het kartonnetje bepalend was voor de klasse waarvoor het kaartje geldig was (A5124 op het groene karton van de oude tweede klasse, nu gebruikt voor de eerste klasse).

De “Kameel” (DE 20) was in die tijd in gebruik als directietrein. A0019 is voor een lange persrit van Amsterdam via Venlo naar Nijmegen. Uit verschillende jaren zijn kaartjes bekend voor excursies van het Koninklijk Instituut van Ingenieurs; in 1956 werden de stations in Rotterdam bezocht (station Hofplein had dat jaar een nieuw gebouw gekregen; CS zou het jaar daarop open gaan).

Ook de NVBS had wat te vieren in 1956 zoals A0253 laat zien.

Nog meer vervoerbewijzen voor bijzondere gebeurtenissen zijn te vinden in de collectie spoorwegvervoerbewijzen van de NVBS Railverzamelingen.

Gerrit C. van Straaten

Geld verdienen met je hobby

Een opgewonden treinspotter die zó succesvol is op TikTok en Instagram dat hij zich full time aan zijn hobby kan wijden. Uit: NRC Handelsblad, 10 december 2021.