Station Hilversum 150 jaar

Tot 1874 was Hilversum een onbeduidend dorpje in ’t Gooi. Maar opeens stond er een groot station, gebouwd door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij. We stappen met zevenmijlslaarzen door de geschiedenis van dit station.

Het stationsgebouw

Tot 1874 was Hilversum een onbeduidend dorpje in ’t Gooi. Maar opeens stond er een groot station. Dat was gebouwd door de Hollandsche IJzeren Spoorweg-Maatschappij (afgekort HIJSM of HSM). Hilversum lag aan de zogeheten Ooster­spoorweg, die liep van Amsterdam via Amersfoort en Apeldoorn naar Zutphen. Ook werd een zijlijn naar Utrecht aangelegd. Die liep naar het station aan de Maliebaan, waarin nu het Spoorwegmuseum is gevestigd. Deze foto is rond 1910 gemaakt. Erg druk is het niet op het stationsplein. Foto: Utrechts Archief.

Het station in 1969. Op het stationsplein zijn perrons aangelegd voor de streek­bussen en stadsbussen van de NBM. Naast het station de goederenloods. Goederen werden gebracht en gehaald door de trein. In Hilversum verzorgde Van Gend & Loos het vervoer, eerst met paard en wagen, later met grijze bestelauto’s. De trein langs spoor 1 is zojuist binnengekomen uit Utrecht. Het stationsgebouw is ondanks vele protesten in 1990 gesloopt om plaats te maken voor het huidige station. In Weesp en Naarden stonden vergelijkbare stations, maar die zijn ook al lang verdwenen. Foto’s: Nico Spilt.

De grote spoorbomen

Jarenlang een ergernis voor veel Hilversummers: de lange wachttijden voor de ‘grote spoorbomen’. Wie daardoor zijn trein dreigde te missen, kon gebruik maken van de imposante voetgangersbrug. In 1964 werd deze brug gesloopt. Deze foto is gemaakt bij de Modelbouw Vereniging Hilversum. In hun gebouw aan de Geuzenweg hebben ze de omgeving van het station van Hilversum gebouwd zoals die er rond 1935 uitzag. Foto: Nico Spilt.

Aankomst van een trein uit Amsterdam in 1968 met rechts het seinhuis: Post T. De foto van de seinhuiswachter is gemaakt in 1980. Voordat hij de seinen veilig kon zetten, moest hij de spoorbomen sluiten. Goed opletten, want er waren genoeg mensen die nog snel even wilden oversteken. En hij werd ook nog wel­eens toegewuifd – met een middelvinger. Later werd het treinverkeer op afstand geregeld en was er in Hilversum geen seinhuiswachter meer nodig. De spoor­bomen werden toen met behulp van camera’s bediend vanuit Amersfoort. In 2007 verdween de overweg en werd het seinhuis gesloopt. Foto’s: Nico Spilt; Archief Gooi en Vechtstreek.

Het station uit de lucht

Deze luchtfoto is gemaakt in 1924. We zien het in 1874 gebouwde station. In het huis links daarvan woonde de stationschef. Daarnaast de voetgangersbrug die je kon gebruiken als je te lang moest wachten voor de spoorbomen. Helemaal links­boven het station van de Gooische Stoomtram. Hier vertrokken de trams naar Laren en verder het Gooi in. Het tramstation bestaat nog steeds, maar tegen­woordig worden hier bussen gestald. In het midden van de foto de halfronde locomotiefloods. Rechts van het stationsgebouw de goederenloods. Foto: KLM Aerocarto, collectie Utrechts Archief.

Het in 1992 gebouwde nieuwe station. De ‘grote spoorbomen’ zijn verdwenen. Fietsers kunnen nu via een tunnel onder het station door. Achter het station het Oosterspoorplein. Je herkent nog steeds de halfronde vorm van de locomotief­loods die hier vroeger stond. Tegenover het station de bruine kantoor­gebouwen van het GAK. Die zijn niet zo lang geleden gesloopt. Deze foto is in 2018 gemaakt door Henk Koster.

Stoomlocomotieven

Vanaf het perron van Hilversum keek je recht in de locomotiefloods. Daarvoor de draaischijf waarop de locomotieven konden worden gekeerd. Stoomlocomotieven laat men het liefst met de schoorsteen voor rijden. In de loods konden zeven locomotieven worden gestald. Op de foto staan er vijf, met de nummers 1112, 1629, 1125, 5803 en 1658. Walmende stoomlocomotieven midden tussen de huizen: dat zou nu niet meer kunnen! Deze foto is in 1922 gemaakt door L. Derens. Collectie NVBS Rail­verzamelingen.

In juni 1974, toen de spoorlijn honderd jaar bestond, kreeg Hilversum weer eens bezoek van een stoomlocomotief. Een paar dagen lang stond locomotief “Nestor” uit het Spoorwegmuseum langs het perron. In de rijtuigen daarachter was een tentoonstelling ingericht. Tijdens de tentoonstelling kostte de koffie op het station een kwartje, net zo veel als in 1874. Foto: Nico Spilt.

De stationshal

De stationshal van Hilversum in 1972. Bij de deuren naar het perron staat een van de eerste kaartjesautomaten van de NS. Het bagageloket, met daarnaast de grote goederenweegschaal, was niet meer in gebruik. Ook het hokje van de toegangscontroleur was inmiddels uit de hal verdwenen. Vroeger mocht je alleen het perron op met een geldig vervoerbewijs. Als je iemand wilde uitzwaaien moest je een perronkaartje kopen.

Toegangsgebouw Oosterspoorplein

Toen na de oorlog de stoomlocomotieven uit dienst gingen, kon de locomotief­loods in Hilversum worden gesloopt. Op het Oosterspoorplein kwam toen ruimte vrij voor een tweede toegangsgebouw. In 1954 werd dit geopend. In de achtergrond is de ijzeren loopbrug te zien. In de hal kon je een kaartje kopen en dan liep je via de tunnel naar de trein. Het perron naast het gebouw werd gebruikt voor de speciale fietsentreinen die in de vakantiemaanden reden. Je bracht je fiets naar het station en kocht daar een fietskaartje. De volgende dag kon je op je vakantieadres je karretje weer ophalen. Foto’s: Utrechts Archief.

Hilversum Sportpark

Tegelijk met het grote station kreeg Hilversum in 1874 een halte aan de Amers­foortsche Straatweg. Deze lag aan het begin van de spoorlijn naar Utrecht. Er lagen ook haltes bij Hollandsche Rading, Maartensdijk en Groenekan. De naam werd in 1919 veranderd in Soestdijkerstraatweg. Sinds 1965 heet de halte Hilversum Sportpark. De halte is tegenwoordig onbemand, maar vroeger was er heel wat personeel nodig om kaartjes te verkopen en de spoorbomen te be­dienen. Foto’s: Utrechts Archief; collectie Nico Spilt.

Hilversum Sportpark in 1969. De ‘Hondekop’ is zojuist binnengekomen uit Utrecht en zal zo verder rijden naar Hilversum. De spoorlijn tussen Hilversum en Utrecht is bekend van de gebogen bovenleidingportalen. Deze zijn tijdens de Tweede Wereldoorlog geplaatst. Er was toen geen staal beschikbaar, vandaar dat deze portalen van beton zijn gemaakt. Ze zijn door hun vorm uniek in Nederland en ze hebben zelfs de monumentenstatus. Foto: Nico Spilt.

Hilversum Media Park

In 1974 kreeg Hilversum er een derde station bij: Hilversum NOS. NOS staat voor Nederlandse Omroep Stichting, de naam van de publieke omroep. De halte ligt aan de spoorlijn van Amsterdam naar Hilversum. In 1989 werd de naam ver­anderd in Hilversum Noord. Deze foto is gemaakt in 1986. De trein uit Amsterdam rijdt onder de loopbrug waarmee de twee perrons met elkaar zijn verbonden. Foto: Nico Spilt.

De omroeporganisaties hadden vroeger eigen studio’s, verspreid over Hilversum, maar ze zijn steeds meer gebruik gaan maken van de faciliteiten op het Media Park. Dat is nu een groot terrein met onder andere het opvallende gebouw van Beeld & Geluid. De eenvoudige loopbrug werd in 2011 vervangen door een bijzondere constructie: een lange ronde buis die helemaal doorloopt tot het studioterrein. De officiële naam is ‘Kijkbuis’, maar hij wordt ook wel ‘De Verrekijker’ genoemd, de letterlijke vertaling van het woord televisie. In 2013 werd de naam van de halte opnieuw veranderd: nu in Hilversum Media Park. Foto: Nico Spilt.

Nico Spilt