Van sporen naar wonen in Amsterdam

De verdwenen Rietlanden

In het Oostelijk Havengebied in Amsterdam lagen vroeger veel sporen, waaronder die van het grote rangeerterrein De Rietlanden. Het terrein heeft inmiddels grotendeels een woonbestemming. Er liggen nog wel rails, maar die zijn van tramlijn 7 naar het KNSM-eiland.

Op zaterdag 20 maart 1969 fietste ik met in mijn zijtas mijn nieuwe camera, geladen met een beruchte Afga CT18 van Amsterdam West naar het oostelijk havengebied. Ik ging op de loopbrug bij de Panamakade staan en maakte een foto van dieselloc NS 2218 die stond te pruttelen op de rangeerheuvel van het rangeerterrein De Rietlanden. Het heuvelsein aan het begin van de rangeerheuvel staat in de stand ‘heuvelen niet toegestaan’.

Het rangeerterrein De Rietlanden is eind 19e eeuw aangelegd op een stuk aangeplempt terrein aan de zuidelijke oever van Het IJ. Er zijn vier van dit soort eilanden aangelegd. Het rangeerterrein wordt op de plattegrond (overgenomen uit de zesde druk van de Zakatlas van Amsterdam) aangegeven als Stads Rietlanden en Panama Kade. Ik stond op de loopbrug (letter C).

Rechts van het terrein ligt het Spoorwegbassin en links de Ertshaven waaraan het Havenbedrijf De Rietlanden was gevestigd (E). Dit bedrijf is inmiddels verhuisd naar het westelijk havengebied en heet nu Rietlanden Terminals. Niet zichtbaar op de foto, aan het eind van de rij goederenwagens, ligt een aanlegsteiger (D) van de spoorpont naar Amsterdam Noord. Het spoor dat links tussen de bebouwing verdwijnt gaat via de Verbindingsdam naar het KNSM-eiland (B). Tegenwoordig rijdt tram 7 over deze verbindingdam. Links (A) is een zeeschip te zien van de Koninklijke Nederlandsche Stoomboot Maatschappij (KNSM), te herkennen aan de schoorsteenkleur: zwart met twee witte banden. De KNSM stond volgens Wikipedia in financiële kring bekend als de ‘koninklijke boot’, maar zeelui spraken van de ‘roggebroodmaatschappij’, naar de schoorsteenkleuren van de schepen (’twee sneetjes wit en de rest rogge’), tevens sarcastisch bedoeld vanwege de soms karige lonen. Inmiddels is de KNSM verhuisd naar de Container Terminal Amsterdam in het westelijk havengebied. De KNSM, opgericht op 1 oktober 1856, is tegenwoordig in Deense handen: de A.P. Møller-Mærsk Group.

In de jaren 90 is het rangeerterrein buiten gebruik gesteld en opgebroken. Zomer 2024 ging ik er weer naar toe en maakte op dezelfde plaats, maar nu op straatniveau in de D.L. Hudigstraat, weer een foto. Nu met een digitale camera. D.L. Hudig was een directeur van de KNSM.

Fons van der Jagt

Oostelijke Handelskade

Tot de vele verdwenen sporen in dit gebied behoort ook het straatspoor in de Oostelijke Handelskade. Foto’s uit 1970 en 2013 tonen het verschil.

Amsterdam, Oostelijke Handelskade. Op 8 mei 1970 rangeerde loc 521 met een paar goederenwagens bij ‘Argentinië’, een van de twee grote loodsen die de Lloyd hier in 1915 bouwde.

Deze foto van 19 april 2013 toont appartementencomplex Argentinië aan de Oostelijke Handelskade dat hiervoor in de plaats is gekomen. Van de andere loods, Brazilië, is een deel hergebruikt in het huidige winkelcentrum Brazilië. Beide foto’s: Nico Spilt.