Nieuw in de bibliotheek

Een greep uit de vele boeken en andere publicaties die je kunt bekijken of – als je lid bent – kunt lenen in de bibliotheek van de NVBS.

Tiny Trains

Britain’s Miniature Railways 2024-2025

Onlangs kreeg de bibliotheek drie kleine boekjes over museumspoorlijnen in Groot-Brittannië. Een daarvan is dit boekje over miniatuurspoorlijnen. Zoals uit de foto op de voorkant is af te leiden zijn het geen modeltreinen maar kleine treinen voor personenvervoer. Omdat ze zo klein zijn, zitten de machinist en passagiers meestal niet in maar op de trein. De spoorwijdte is minder dan 10 inch (25 cm). De meest gangbare spoorwijdte is 7¼ inch (18 cm). Veel lijnen, die vaak in een park zijn aangelegd, hebben ook accomodatie voor materieel met een spoorwijdte kleiner dan 7¼ inch.

Het gidsje bevat ruim 80 spoorlijnen. Opvallend is dat alle foto’s in het boekje zwart-wit zijn en dat een kaartje met de plaatsen waar de lijnen zijn ontbreekt.

Plaatsnummer Co-480.144.2024

Von der Kleinbahn bis zum Hofzug

Zur Geschichte der Eisenbahn zwischen Weichsel und Memel

In 2023 organiseerde het Kulturzentrum Ost­preussen in Ellingen (Beieren) een tentoon­stelling over de spoorlijnen in het vroegere Oost-Pruisen dat nu verdeeld is over Polen, Rusland en Litouwen (een klein gebied ten noorden van de rivier de Memel). Het boek is bij de tentoon­stelling verschenen.

Het boek begint met de geschiedenis van de Ostbahn die Berlijn met Königsberg (nu: Kaliningrad, Rusland) verbindt. In 1853 werd het eerste station in Königsberg geopend waardoor de stad met het Midden-Europese spoorwegnet verbonden werd. De Ostbahn langs de kortste weg van Berlijn over Danzig naar Königsberg kwam in 1857 gereed met bruggen over de Weichsel bij Dirschau (nu: Tczew, Polen) en in Marienburg (nu: Malbork, Polen) over de Nogat. Keizer Wilhelm II reisde graag zomers naar Elbing (nu: Elbląg, Polen) aan de Oostzee met zijn keizerlijke trein (Hofzug).

Verder wordt in dit boek aandacht besteed aan de vele lokale spoorwegen en enkele andere spoorse zaken. Jammer is dat slechts van enkele plaatsen ook de huidige Poolse of Russische naam vermeld wordt. Wikipedia kan helpen door daarin op de Duitse naam te zoeken.

Plaatsnummer Sa-430.556

Hidden London

Discovering the forgotten Underground

De Londense metro of Underground zoals die in Londen genoemd wordt, is de oudste ter wereld. De eerste lijn werd in 1863 geopend. In de 162 jaar daarna is de Underground sterk uitgebreid maar ook veel ver­anderd, ondergronds en bovengronds. De oudste lijnen liggen direct onder het oppervlak: ze zijn uit­gegraven en na de bouw van de tunnel weer toegedekt (‘cut-and-cover’). Rond 1900 werden de tunnels geboord en liggen zij dieper in een tunnel-buis (’tube’). Het hele systeem, dat ook wel Tube genoemd wordt, is ongeveer 400 kilometer lang waarvan 55% bovengronds is.

Het boek gaat vooral het ondergrondse deel en handelt alleen over de gebouwde infrastructuur, dus de stations met hun toegangen, de tunnels, de perrons en het spoor. De toegangen tot de ondergrondse stations waren oorspronkelijk trappen en liften. Een groot nadeel van liften is dat ze een beperkte capaciteit hebben. Ze kunnen maar weinig mensen per uur vervoeren, of helemaal niemand als de stroom uitvalt. In 1911 werd de eerste roltrap in een station van de Underground geïnstalleerd. Een roltrap is bij uitval zijn eigen noodtrap; de vele trappen voor noodgevallen werden dus overbodig. Een nadeel hebben roltrappen ook: ze nemen meer plaats in waardoor ze ingrijpende verbouwingen van de stations vergden. De oude liftschatten worden vaak benut om de ventilatie van de stations te verbeteren.

In de Tweede Wereldoorlog werden veel ondergrondse stations gebruikt als schuil­kelder. Vergeet niet op pag. 63 te kijken hoe ingewikkeld de verbindingen zijn onder het station Picccadilly Circus!

Plaatsnummer Ua-480.078

Lees ook over de metrokaart van Harry Beck in NVBS Actueel, januari 2018.

Gerhard Riesthuis