inventaris.onroerenderfgoed.be

door Roelof Hamoen

Een uitsnede van de voorpagina van de bijzondere website over het Vlaams erfgoed die voor liefhebbers die geïnteresseerd zijn in de tastbare geschiedenis van het railvervoer, veel te bieden heeft. © Onroerend Erfgoed (Vlaanderen).

In de tijd vóór internet was het niet eenvoudig om iets te weten te komen over spoors erfgoed in België. Tegenwoordig is dat veel gemakkelijker dankzij sites over bepaalde spoorlijnen en stations. Een algemeen overzicht is hier te zien. Na jarenlang monnikenwerk van velen is een overzicht ontstaan van 83.000 objecten in Vlaanderen. Niet alleen bouwkundig, maar ook archeologisch, landschappelijk en varend erfgoed. De site valt onder de verantwoordelijkheid van Onroerend Erfgoed, een agentschap van de Vlaamse Overheid dat onroerend erfgoed in Vlaanderen inventariseert, onderzoekt, beschermt, beheert en de ontsluiting ervan stimuleert.

De voormalige goederenloods in Essen is anno 2016 in sterk vervallen staat nog aanwezig. Op 9 augustus 1986 was de onderhoudstoestand nog goed, toen de 643 van NS er een tussenstop maakte naar Terneuzen na een revisie in Tilburg.
Foto: Roelof Hamoen.

Voor wie is de site interessant?

Iedereen die belangstelling heeft voor stationsgebouwen, goederenloodsen, depots (“stelplaatsen” geheten in Vlaanderen), spoorbruggen en dergelijke. Zowel trein als tram. Liefhebbers van rollend materieel zijn aangewezen op andere websites.

Wat voor informatie biedt de site?

Op duizenden pagina’s zijn gegevens samengebracht van het onroerend erfgoed in Vlaanderen. Dit loopt uiteen van bouwwerken en bruggen tot orgels en historische parken. De beschrijving is soms zeer uitgebreid. Wie bijvoorbeeld meer wil weten over de nog steeds bestaande vroegere goederenloods op het grensstation Essen, leest dat het bouwwerk in neo-renaissancestijl is opgetrokken in het begin van de twintigste eeuw. Vervolgens worden de indeling en het uiterlijk van het gebouw gedetailleerd beschreven.

Hoe kan ik zoeken?

Informatie over een bepaald object is te vinden door het intikken van een zoekterm of door te navigeren op een digitale kaart. De homepage biedt de mogelijkheid van ‘snel zoeken’. Anders dan bij Google staat het resultaat niet altijd bovenaan. De zoekwoorden “station Meulebeke” geven het resultaat bijvoorbeeld pas op pagina 2. Er zijn verscheidene mogelijkheden voor verfijning van de zoekopdracht. Via het “geoportaal” zijn de beschreven objecten ook aan te klikken. Op een kaart staan de objecten met interactieve kleurvlakken, lijnen of stippen aangegeven. Deze methode is handig om verrassende “extraatjes” te ontdekken, zoals bunkers uit 1939 in een spoordijk ten noorden van Leuven.

Het stationsgebouw van Meulebeke (ten westen van Gent) heeft in beide wereldoorlogen in de frontlinie gelegen. Toch staat het er nog. Het is verbouwd tot Vredesmuseum met aan een zijgevel de namen van de gevallenen. Foto: Roelof Hamoen, april 2016.

Is vermeld of het object een monument is?

Vlaanderen zet een stationsgebouw dat bewaard moet blijven niet op een “monumentenlijst”. In plaats daarvan kan het “vastgesteld en/of beschermd” zijn. Wat dit precies inhoudt, staat bij elk erfgoedobject onder de titel ‘juridische gevolgen’ en op de pagina rechtsgevolgen.

In het voormalige stationsgebouw van Meulenbeke een interessante verzameling van foto’s, uniformen en voorwerpen over oorlog en vrede. Foto: Roelof Hamoen, april 2016.

Is er ook een site voor erfgoed in Wallonië?

Probeer hier eens. Wel heel anders van opzet dan de Vlaamse evenknie. Een overzicht van erfgoed is ook te vinden op Wikipedia.