Ferroviair en nautisch erfgoed in Noordwest-Frankrijk

Chemin de Fer Touristique de la Vallée l’Aa (CFTVA)

In 1874 werd de 56 km lange spoorlijn van Saint-Omer via Arques, Lumbres, Lottinghem en Desvres naar Boulogne-sur-Mer geopend. In 1937 werd deze lijn bediend met vier treinparen per dag Saint-Omer – Boulogne en een treinpaar Saint-Omer – Lumbres.

Na de Tweede Wereldoorlog werd het vervoer verlieslatend en in juli 1959 werd het reizigersvervoer gestaakt tussen Desvres en Saint-Omer en in 1968 tussen Desvres naar Boulogne. In november 1969 werd ook het goederenvervoer tussen Lumbres en Lottinghem stilgelegd. Meer details (in het Frans).

Tegenwoordig wordt het gedeelte tussen Saint-Omer en Lumbres alleen nog maar commercieel gebruikt voor de afvoer van de aanzienlijke cementproductie van de cementfabriek EQIOM in Lumbres.

Overzicht van het lijngedeelte van Saint-Omer tot Hesdigneul. Bron: website CFTVA.

Toeristische trein

In 1998 begon de Association du Chemin de Fer Touristique de la Vallée l’Aa (CFTVA) (www.cftva62.com) met het exploiteren van een toeristische trein tussen Arques en Lumbres. De CFTVA heeft inmiddels een aantal relatief grote locomotieven, treinstellen, autorails en rijtuigen verzameld en wordt er van april tot oktober op zaterdagen en zondagen gereden.

Als stoomlocomotief bezit men een in 1943 bij Floridsdorf in Oostenrijk gebouwde oorlogslocomotief van de Duitse serie 52. Na de Tweede Wereldoorlog was deze bij de Poolse spoorwegen terecht gekomen. Na een revisie in 1991 is deze locomotief per binnenschip naar Arques gekomen. Er was aangekondigd dat deze locomotief op 3 juni 2018 dienst zou doen, maar vanwege werkzaamheden werd deze vervangen door de Franse uit 1964 daterende diesellocomotief BB 63852. Dankzij de CFTVA werd deze in 2006 van de sloop gered.

De Poolse stoomlocomotief staat in de werkplaats.

Diesellocomotief BB 63852 staat met een aantal Est banlieu-rijtuigen te Arques voor vertrek naar Lumbres.

Verder beschikt men over vier autorails: twee relatief jonge uit 1981 daterende Elements Automoteur Double (EAD), bijgenaamd Caravelle, en twee uit 1951 en 1953 daterende motorrijtuigen bijgenaamd Picasso. Zoals de foto van de XBD 3853 toont, zien de laatste twee er helaas weinig florissant uit.

Het Picasso-motorrijtuig XBD 3853 uit 1953 in weinig florissante toestand te Arques.

Verder zijn er nog een UIC-rijtuig uit 1965, een USI-rijtuig uit 1967 en een paar banlieu-rijtuigen van de Compagnie des chemins de fer de l’Est. Ook trof ik onder andere nog twee diesellocomotiefjes en enige goederenwagens aan in een wisselende toestand. Helaas is de verzameling niet erg samenhangend.

Een gedeelte van de lijn verloopt tussen de bomen en langs (papier)fabrieken. Onderweg wordt (in het Frans) een toelichting gegeven. In Lumbres loopt de locomotief om en bestaat de gelegenheid om het tussen 1996 en 1998 geheel gerenoveerde uit 1874 daterende stationsgebouw te bekijken en om de op de benedenverdieping daarvan gehuisveste toeristische dienst te bezoeken. Op de terugweg wordt ook nog gestopt bij het stationsgebouwtje van Blendecques waarin zich een verzameling spoorwegattributen zoals nummerplaten bevindt.

Het zeer fraai gerestaureerde uit 1874 daterende station van Lumbres.

De scheepslift van Fontinettes

Naast ferroviaire geneugten heeft Arques nog een curiositeit: de scheepslift van Fontinettes. In het Canal du Centre in België zijn vier van deze scheepsliften aanwezig, maar in Frankrijk is deze uniek. De uit 1888 daterende scheepslift van bijna 17 meter hoogte verving een reeks van vijf sluizen in het kanaal van Neufossé. In 1963 werd de reeks sluizen gesloopt en werd een grote sluis gebouwd. Daarna werd de scheepslift niet meer gebruikt, maar gelukkig redde een locale vereniging in 1979 hem van de sloop. Ook hier is de onderhouds­toestand helaas niet geweldig.

De scheepslift van Fontinettes.

De “nieuwe” sluis in het kanaal van Neufossé.

De scheepslift kan ook bezocht worden: van 1 april tot 30 september van maandag t/m vrijdag 10-12 en 14-18 uur en in de weekeinden van 14-18 uur. Meer details (in het Frans).

Tekst en foto’s (3 juni 2018): Frits van Buren