De historie van de Amsterdamse tram

in… kaarten

door Oege Kleijne

De digitale collectie van de Stichting NVBS Railverzamelingen (SNR) bevat niet alleen foto’s, maar ook talloze tekeningen. Deze zijn te vinden onder het kopje “Railatlas”. Bijvoorbeeld van het Amsterdamse tramwegnet. Daarvan zijn er inmiddels bijna zestig.

Amsterdamse tram

Zo bevat de Railatlas belangrijke kaarten van het Amsterdamse tramwegnet van 1875 tot en met 2011 (bijgewerkt tot 2016). Daarop is goed te zien hoe het lijnennet meegroeit met de uitbreiding van de hoofdstad. Ook zijn daar tekeningen van delen van dit net terug te vinden. Een deel daarvan is nog door de vrijwilligers van het vroegere Bureau Railatlas van de NVBS gemaakt. Recent is een serie van achttien netkaarten in kleur van de hand van Kees Kooij toegevoegd. Op deze kaarten is de ontwikkeling van het Amsterdamse tramnet te volgen vanaf 1905 tot begin 2016. Op deze nieuwe serie kaarten wordt zeer gedetailleerd de ligging van de tramsporen en wissels weergegeven. Uitbreidingen van het digitale aanbod, foto’s, films en tekeningen, zowel op trein- als op tramgebied, melden we steeds in deze rubriek.

Een van de nieuwste aanwinsten in kleur. Het tramnet van Amsterdam op 1 januari 1905 (en wijzigingen in de sporen tot 1 januari 1908) dat al flink gegroeid was vergeleken met de tekening uit 1875. Tekening: Kees Kooij/collectie: NVBS Railverzamelingen.

Een van de nieuwste aanwinsten in kleur. Het tramnet van Amsterdam op 1 januari 1905 (en wijzigingen in de sporen tot 1 januari 1908) dat al flink gegroeid was vergeleken met de tekening uit 1875. Tekening: Kees Kooij/collectie: NVBS Railverzamelingen.

Een blik werpen?

De Railatlas bevat heel veel informatieve tekeningen. Over spoor en tram. Wie wil weten waar in Noordwijk aan Zee de tram eindigde, kan dit aan de hand van de kaarten (en Google Maps) vaststellen. Terug naar het voorbeeld van de kaarten van Amsterdam. NVBS-leden loggen eerst in op de voorpagina van deze website (http://www.nvbs.com) en klikken dan op het tabblad “Verzamelingen”, vervolgens op “Digitale collecties” en daarna op “Railatlas leden”. Vul vervolgens bij “Trefwoorden/locaties in”: “Amsterdam” en “tram” en klik op “Begin zoekactie”. Het resultaat mag er zijn: tientallen tekeningen! Niet-leden doen hetzelfde, maar loggen niet in. Ze gaan via dezelfde weg, maar dan naar “Railatlas open” en kunnen daar thumbnails van de kaarten bekijken.

Met dank aan René Jongerius.

De jongste kaart van het tramnet van Amsterdam, de situatie op 1 januari 2011 (en wijzigingen in de sporen tot 1 januari 2016). Met aanduiding voor remises/werkplaatsen, lijnnummers/lijnkleuren, enkel/dubbelspoor, enz. Tekening: Kees Kooij/collectie: NVBS Railverzamelingen.

De jongste kaart van het tramnet van Amsterdam, de situatie op 1 januari 2011 (en wijzigingen in de sporen tot 1 januari 2016). Met aanduiding voor remises/werkplaatsen, lijnnummers/lijnkleuren, enkel/dubbelspoor, enz. Tekening: Kees Kooij/collectie: NVBS Railverzamelingen.

[printfriendly]

Aanvullende informatie

In de rubriek Archiefnieuws belicht de redactie steeds verschillende aspecten van de uitgebreide documentatie en de foto’s, dia’s, tekeningen en films die bij de Stichting NVBS Railverzamelingen zijn te vinden.
De archieven van de NVBS zijn sinds 2003 ondergebracht in een aparte rechtspersoon: de Stichting NVBS Railverzamelingen (kortweg SNR).
Daarnaast bezit SNR ook een uitgebreide verzameling reisdocumenten (trein-, metro- en tramkaartjes) en omvangrijke collecties plattegronden en materieeltekeningen. Onder het kopje Verzamelingen kunnen NVBS-leden (met leden-log-in) op de website al een grote hoeveelheid digitale foto’s en tekeningen in de Beeldbank en Railatlas raadplegen. Niet-leden kunnen zich ook een beeld vormen, maar dan met kleine plaatjes.
Wie onderzoek wil doen bij SNR of naar foto’s of kaarten op zoek is die nog niet gedigitaliseerd zijn, kan zich het beste direct tot de desbetreffende beheerder wenden. Raadpleeg daarvoor de gegevens van de archiefbeheerders (of via de tab Verzamelingen en de lijst van collecties op deze website).