Een pittige opgave, ook voor de echte kenners

door Oege Kleijne

Industriespoor of een spooraansluiting met een onbekende locomotief op een onbekende locatie. De foto is van niet al te beste kwaliteit – ook niet na een eerste retouche – maar wordt wel als zeer waardevol beschouwd. NVBS Railverzamelingen neemt deze dus graag op in de collectie en na verloop van tijd zal deze historisch waardevolle opname, na heel wat Photoshoppen, op de beeldbank te zien zijn. Het onderstaande is mede gebaseerd op een uitgebreide mailwisseling tussen verschillende railliefhebbers die op dit terrein als deskundig te boek staan. En nu hopen op aanvullende informatie.

Een echt zoekplaatje. Een onbekende loc in een onbekende omgeving op een onbekende datum en gemaakt door een al even onbekende fotograaf. Collectie: Wim van Dorp/NVBS Railverzamelingen.

De locomotief

Op de foto een rangeerdeel getrokken door een motorlocomotief, mogelijk een machine die ooit gebouwd is voor smalspoor en op primitieve wijze is verbouwd voor het rangeren op normaalspoor. Hypothese twee: het is ook mogelijk dat dit locomotiefje op een spoor met vier rails rijdt en is ingericht voor het duwen en trekken van normaalspoorwagens. Het Belgische bedrijf Moës in Waremme bouwde dergelijke trekkrachten. De opname zou dus ook in België gemaakt kunnen zijn. Over dergelijke locomotiefjes geeft ook de Nederlandse Museummaterieel Database informatie en wel over locomotieven nr. 21 en nr. 22 van het Decauville Spoorweg Museum.

Het rangeerdeel

De ketelwagen is de NS 535021 P van Shell. Naast de bedrijfsnaam Shell is het woord “asphalt” enigszins te lezen. In het rangeerdeel zijn, behalve de ketelwagen, een open goederenwagen van een buitenlandse spoorwegmaatschappij en een vierassige wagen met halfopen zijwanden te zien. De laatstgenoemde lijkt een wagen voor het interne goederenvervoer van het bedrijf, mogelijk voor het vervoer van hete cokes of hete sintels.
De tweede wagen bezit geen hoektekens, maar heeft wel ruimte voor het aanbrengen van plakbriefjes. Daarentegen ontbreekt het opschrift NEDERLAND. Het is een vermoedelijk een 15 tons wagen van een Duits model, dat ook door de HSM is aangeschaft.

Het bedrijf

Wie de foto bestudeert, ziet duidelijk de kranen maar het kunnen ook (boor)torens zijn. Als het kranen zijn, dan duiden die erop dat de foto is gemaakt bij een bedrijf dat grote hoeveelheden stortgoed verwerkte. Maar mogelijk kan het hier ook gaan om een bedrijf dat teer produceert.

De tijdsaanduiding

De ketelwagen van Shell bezit een zogenoemd hoekteken (de witte streepjes aan zijkant, naast het wagennummer) die aangeven welk type rem is aangebracht. Bekend is dat deze tekens vanaf 1929 werden aangebracht. En dan de mensen die poseren. Aan de kleding is weinig te zien, behalve aan die ene man (de derde naast de achterzijde van de Shell-wagen). Hij lijkt zich te tooien met een strooien hoed, iets dat in de eerste decennia van de vorige eeuw gebruikelijk was in bepaalde kringen. Aangezien de bomen langs de weg vol in blad staan, kan als vroegste maand mei 1930 worden aangegeven.

Samenvatting

Dit is een uitdaging voor de echte kenners van het industriespoor. Want waar is deze foto genomen, wat voor locomotief zien we, waar rijdt de trein naartoe? Is er sprake van een vierraillige spoorverbinding, welk bedrijf zien we op de achtergrond en wie is of zou de fotograaf kunnen zijn? En tot slot: wanneer is de foto genomen? Het liefst uitgebreid onderbouwde reacties graag naar: nieuwsbrief@nvbs.com
In de volgende uitgave van NVBS Actueel, die in de tweede helft van september 2016 verschijnt, komen we hierop terug.

De foto werd overigens geschonken door Wim van Dorp.
Met dank aan Hans de Haan.