Kleinbahnromantik anno 2019

Scholierentreinen bij de Döllnitzbahn

Paul van Baarle heeft zijn schooltijd al lang achter zich gelaten, maar dat weerhield hem er niet van om nog eens een ritje met een scholierentrein te maken.

De term ‘scholierentreinen’ roept de vraag op of we hier te maken hebben met treinen die afwijken van regulier personenverkeer en die mogelijk met bijzonder materieel worden gereden. Bij de Döllnitzbahn in de Duitse deelstaat Saksen is het antwoord op deze vraag te vinden, met als bijzonderheid dat de ‘Dieselzüge Schulzeit’ ook nog eens op smalspoor rijden. Anno 2019 is hier nog altijd sprake van ‘Kleinbahnromantik’.

Dit 750 mm-smalspoornet tussen Oschatz, Mügeln en Kemmlitz ontleende zijn bestaansrecht in eerste instantie aan het vervoer van kaolien (chinaklei). Dit wordt onder andere gebruikt voor het maken van porselein. Dit goederenvervoer werd in 2001 echter gestaakt en sindsdien rijden er uitsluitend nog scholieren­treinen en op bepaalde rijdagen speciale stoomtreinen.

De aandacht van de spoorweghobbyist gaat dan al gauw uit naar de historische stoomtreinen, maar het scholierenvervoer is minstens zo interessant. Per rijdag zijn er vier retourritten tussen Oschatz en Mügeln, met een enkele doorgaande rit naar Glossen.

De huidige dienstregeling van de dieseltreinen. Bron: Döllnitzbahn.

De scholierentreinen worden met klassiek en bijzonder materieel gereden. In eerste instantie waren dit de stoomtreinrijtuigen getrokken door Oostenrijkse diesellocomotieven. Bij uitval stond er ook nog wel eens een stoomlocomotief uit het museumbestand voor. Eind 2018 is het materieelpark versterkt met een Oostenrijkse motorwagen en aanhangrijtuig.

De diesellocomotieven 199 030 en 199 031

Vanwege de mogelijkheid bagage mee te nemen op de locomotief zou de juiste typering eigenlijk ‘bagagemotorwagen’ (‘Gepäcktriebwagen’) moeten zijn, maar vaak worden ze eenvoudig als diesellocomotieven aangeduid. Beide locomotieven stammen uit een serie van 12 stuks die tussen 1936 en 1940 door Simmeringer Maschinen- und Waggonbau AG, Wien werden gebouwd en tot 1996-1997 dienst­deden bij de Österreichische Bundesbahnen als 2091-serie.

Scholierentrein met diesellocomotief 199 030 krijgt bij Naundorf wel de aandacht van de fotografen maar niet iedereen is in het railvervoer geïnteresseerd.

De dieseltreinen komen een keer per schooldag aan het eindpunt Glossen. Diesellocomotief 199 030 staat naast de ‘Feldbahn Glossen’ die op speciale rijdagen in dienst is.

Met diesellocomotieven uit 1940 en het passagierscomfort van stoomtreinrijtuigen kwam toch de wens naar voren om een moderner vervoermiddel aan te schaffen en wederom kwam men in Oostenrijk uit.

Dieselmotorwagen VT 137 515

Deze smalspoormotorwagen werd in 1995 door Jenbacher Werke AG in Oostenrijk gebouwd en in 2017 door de Döllnitzbahn aangekocht. Na een grondige moderni­sering bij de Zillertalbahn in Jenbach en testritten op het smalspoornet bij Zittau kwam deze motorwagen in december 2018 bij de Döllnitzbahn in dienst.

Tevens werd van de Oostenrijkse Mariazellerbahn het personenrijtuig 3100 II overgenomen als bijpassend aanhangrijtuig. De rood/beige beschildering – die doet denken aan die van de Deutsche Reichsbahn – maakt van deze relatief moderne combinatie een klassieke verschijning op het spoor.

VT 137 515 met bijpassend personenrijtuig tussen Schweta en Mügeln.

Dezelfde motorwagen op weg naar Mügeln te Oschatz Südbahnhof.

In Mügeln was op 8 juni 2015 nog iets van de DDR-sfeer te proeven. Foto: Frits van Buren.

Naast de interessante dieseltreinen mogen toch ook niet de stoomtreinen bij de Döllnitzbahn onvermeld blijven.

Förderverein Wilder Robert

Deze vereniging draagt zorg voor de ruime museumcollectie bestaande uit materieel van de voormalige Deutsche Reichsbahn. Voor de speciale stoomritten op de Döllnitzbahn heeft men drie stoomlocomotieven van het type Sächsische IV K ter beschikking.

Stoomlocomotief 99 1584 van het type Sächsische IV K met een speciale rit in Oschatz.

Tot slot het goede bericht uit 2018 dat de vervoersovereenkomst met Zweck­verband Nahverkehrsraum Leipzig (ZVNL) tot 2027 werd verlengd waarmee tot dan de toekomst van de Döllnitzbahn is zekergesteld.

En voor wie nog twijfel heeft bij het lezen van de term scholierentrein: nee, iedereen is van harte welkom om mee te reizen en een studentenkaart hoeft niet meegebracht te worden.

Paul van Baarle. De foto’s zijn gemaakt op 11 april en 26 september 2019.