Zoekplaatjes

Ook deze maand weer een gevarieerde collectie zoekplaatjes met het verzoek om meer informatie. Mailen kan naar nieuwsbrief@nvbs.com. Wil je op meer foto’s reageren, dan liefst in aparte mailtjes.

Overbrenging SLT

Deze dia is gemaakt door G. Kuschy tussen Bentheim en Oldenzaal. Er is geen datum bekend. Kuschy omschrijft het plaatje als “Railion 6501 met nieuwe NS-Sprinter”. Mogelijk is het de eerste SLT. Weet iemand iets over de datum en de locatie?

Motorrijtuig van de NMVB

Deze foto is tijdens de NVBS-dieselrondrit op 13 juni 1965 gemaakt door F.J. Hoevenagel op het NMVB-emplacement Merksem-IJskelder. De vraag is vooral waar de opvallende dakconstructie voor dient. Motorrijtuig 9754 is zo te zien alleen nog in gebruik als werkwagen.

Rigi-rijtuig

Een foto gemaakt door J.J. Overwater in Arth-Goldau op 18 juni 1949. De vraag is of dit rijtuig van de ARB (Arth-Rigi-Bahn) op het begin van de lijn naar de Rigi staat of op een zijspoor. Ook nadere gegevens over dit rijtuig zijn welkom. De sporensituatie in deze omgeving is later sterk gewijzigd nadat de tram naar het meer was opgeheven.

Plan U in Den Haag

Een foto van J.C. de Jongh. Plan U-treinstellen 123 en 144 vertrekken uit Den Haag SS naar Groningen op 13 juni 1969. Waarom werd dit materieel ingezet?

Hongaars treinstel in Nijmegen

Deze twee foto’s zijn door Overwater gemaakt op 19 juli 1955 in Nijmegen. Het treinstel komt kennelijk uit Hongarije (het is gebouwd door Ganz) en is bestemd voor de spoorwegen in Argentinië. Wie weet meer over dit transport?

De vorige zoekplaatjes

Lollandsbanen

Een foto van J.J. Overwater, gemaakt op 8 juni 1971. Vrijwel zeker is dit loco­motief 32 van de Lollandsbanen (LJ) met treinnummer 25. Uit het nauwelijks te ontcijferen handschrift van de fotograaf, in combinatie met een zoektocht op Google Earth, is Maribo gevonden als meest waarschijnlijke locatie.

Volgens Peter Wijshake en zijn Deense spoorvriend Niels Peder Pedersen is de foto inderdaad even buiten Maribo gemaakt, waarbij het aftakkende spoor rechts zou leiden naar de suikerfabriek van Maribo.

Frans Kristensen heeft ook enkele lokaal bekende vrienden (Helge Bay, Jørgen Jensen en Erik Madsen) ingeschakeld. Deze zijn actief geweest bij de museum­spoorlijn bij Maribo, een zijlijn van de Lollandsbanen. Ook ontvingen we een uitgebreide reactie van Hans Madsen.

Zij concluderen dat het hier gaat om Ryde, enkele kilometers verwijderd van Maribo. Het wissel rechts leidt naar het laad- en losspoor dat voor het perron eindigt. Van het perron en de stationsgebouwen is op de foto een heel klein stukje te zien. In 1987 is dit allemaal verdwenen; er is alleen nog een wacht­huisje. Er stoppen nog steeds treinen in Ryde Stationsvej.

Uitgaande van het treinnummer 25 zien we hier een doorgaande trein van Kopenhagen (vertrek 14.55) via Nykøbing (17.01) en Maribo (17.29) naar Nakskov (aankomst 17.54). Tot Nykøbing reed de trein over DSB-sporen en werd ze getrokken door een dieselloc van de DSB. De samenstelling is bagagewagen Ev 61 van de LJ met drie DSB-rijtuigen: een Bf, een Bg en een ABg. In de bagage­wagen zat een oliegestookte ketel waarmee stoom kon worden opgewekt voor de treinverwarming. De locomotieven van de LJ konden dat niet zelf.

Locomotief M32 is in 1952 gebouwd door Frichs in Århus en is anno 2020 nog steeds actief. De serie bestond uit negen locomotieven, waarvan de LJ er twee had (M31 en M32) die voornamelijk dienstdeden voor goederentreinen. Ze droegen de merkwaardige bijnaam marcipanbrød (marsepeinbrood).

Automuseum Ålholm

Een foto van J.J. Overwater, gemaakt op 8 juni 1971 in het automuseum op het landgoed Ålholm in Nysted in Dene­marken. De vraag: wie weet meer over deze trein?

Frans Kristensen, Eelco Storm en Hans Madsen wisten meer informatie te vinden over dit museum en de daarin opgestelde trein. Het Ålholm bilmuseum (auto­museum) is in 2008 gesloten. In 2013 is de collectie geveild. De veilingcatalogus (pdf) laat vooral veel auto’s zien, maar ook een stoomloc en een aantal rijtuigen. Het treintje verkeerde in desolate toestand toen het door een verzamelaar werd gekocht. De huidige situatie is onbekend.

De stoomloc was een nabootsing van een Crampton-locomotief die ooit in Dene­marken heeft gereden. Hierbij is uitgegaan van een smalspoorlocje (700 mm), in 1912 gebouwd door Henschel, dat dienst had gedaan bij de suikerfabriek te Nakskov. In 1967 is het locje omgebouwd, waarbij het grote wielen achter kreeg om het op een Crampton te laten lijken. De schoorsteen was neerklapbaar om onder laag­hangende takken door te kunnen rijden. Ook de rijtuigen zijn naboots­ingen. Waarschijnlijk zijn ze gebouwd op onderstellen van bietenwagens. De letters SBB staan voor Sjællandske Statsbaner. De loc droeg de naam “Odin”, naar een (heel) andere Deense stoomloc uit de oertijd.

Het treintje heeft enige jaren met bezoekers rondgereden op het museumterrein. Voor foto’s klik hier.

Twee Noorse stoomlocomotieven

Een foto van J.J. Overwater, gemaakt op 17 september 1947 van locomotief 268 in Kristiansand.

Een foto van J.J. Overwater, gemaakt op 17 september 1947 van locomotief 440 in Oslo Ostbanen.

Op de vraag om meer informatie over deze twee locomotieven kwamen reacties van Frans Kristensen, Gerrit Ekkel, Martin Verwoert, Leo de Jong, Remmo Statius Muller, Peter Wijshake, Ton Stevenhagen, Leo Spee, Gerard van Vliet, Hans Scherpenhuizen, Ton Pruissen en Hans Madsen. Uit diverse bronnen stuurden zij informatie op over deze twee locomotieven. Samengevat:

Locomotief 268 is een tenderlocomotief van het type 20b, in 1914 gebouwd voor de K.G.B. (Kristiania-Gjøvikbanen) door Hamar Jernstøberi, Hamar. Asindeling: 1’C1′. Max. snelheid 60 km/h. Uit dienst in 1960. Meer informatie.

Hans Madsen wijst op de interessante wagen links op de foto: dit is een  goederenwagen (dus geen bagagewagen) met “konduktøravdeling”.

Locomotief 440 is een tenderlocomotief van het type 23b, in 1924 gebouwd voor de NSB door Thune, Oslo. Asindeling C. Max. snelheid 40 km/h. Uit dienst in 1969. Meer informatie.

Hans Madsen wijst erop dat de spelling Ostbanen niet juist is: het is Østbanestasjonen, of kortweg Østbanen. Zonder de streep door de O staat er kaasspoorweg.

Gegevens zijn onder andere te vinden in de database van de Norsk Jerbaneklubb en in de boeken Sm-492.003.1 en Sm-492.003.2 in de NVBS-bibliotheek.

Voor wat betreft bewaard gebleven locomotieven verwijst Dirk Eveleens Maarse naar het boek Co-400.006.2.

Noorse eigenaardigheden Een eigenaardigheid bij Noorse locomotieven is dat die in volgorde van op­levering zijn genummerd. Daardoor lopen de nummers van alle series door elkaar. Noorwegen heeft lange tijd ook twee spoorwijdtes gekend: normaal­spoor en kaapspoor (1067 mm). Over de kaapspoor­locomotieven, die tot circa 1950 hebben gereden, zijn op internet weinig gegevens te vinden. Veel spoorlijnen in Noorwegen zijn aanvankelijk in kaapspoor aangelegd omdat dat goedkoper zou zijn. In buurland Zweden gebruikte men echter normaal­spoor, met als gevolg dat men ook normaal­spoorlijnen nodig had. Dat betekende extra materieel en veel extra werk door de overslag van goederen op andere treinen. Geleidelijk is men daarom het hele spoorwegnet gaan ombouwen naar normaal­spoor. De enorme kosten van deze geschiedenis zullen nooit hebben opgewogen tegen de besparingen van het kaapspoor – als die er al geweest zijn. Informatie: Frans Kristensen, kwart Noor

---

Hans de Haan, Nico Spilt