Een lange historie die teruggaat tot 1840

Het bedreigde station van Kortrijk

Frits van Buren bracht een bezoek aan Kortrijk. Hier staat een van de laatste nog bestaande wederopbouwstations van Vlaanderen. Er wordt nu actie gevoerd om de sloop van dit station te voorkomen.

Het station van het ongeveer 78.000 inwoners tellende Kortrijk in West-Vlaanderen is een belangrijk spoorwegknooppunt. De spoorlijnen 66 (Brugge-Kortrijk) en 75 (Gent Sint-Pieters – Moeskroen) komen hier samen. Ten noord­oosten van het station, op het grondgebied van Harelbeke, bevindt zich het beginpunt van spoorlijn 89 (Denderleeuw – Oudenaarde – Kortrijk). Ten noord­westen van het station takt spoorlijn 69 (Kortrijk – Poperinge) af van spoorlijn 66.

Lange historie

Het station van Kortrijk kent een lange historie. Vanaf het in 1840 gebouwde voorlopige station vertrok in 1842 de allereerste keer ter wereld een trein die een landsgrens overschreed. Het eerste volwaardige station kwam er in 1857 en kreeg in 1876 twee bijgebouwen. De glazen kap was 140 m lang, 40 m breed en 16 m hoog. Dit 19de-eeuwse station werd tijdens de geallieerde bombarde­menten op Kortrijk in 1944 zwaar getroffen en grotendeels vernield.

Men besloot daarna om op dezelfde plaats een nieuw stationsgebouw te realiseren. Hiertoe gaf de NMBS in 1951 aan de gerenommeerde Kortrijkse architect Pierre Albert Pauwels de opdracht om een nieuw station te ontwerpen. Het werd op 7 juli 1956 geopend.

Dit Kortrijkse station staat dan ook symbool van de wederopbouw van de stad. Het is één van de laatste nog bestaande wederopbouwstations in Vlaanderen en in elk geval het belangrijkste dat uit deze periode rest. Een tweede belangrijk wederopbouwstation, dat van Mechelen, werd recent gesloopt.

Sloopplannen

Op een ogenblik dat in veel landen recente architectuur in de belangstelling staat, wil de NMBS het station van Kortrijk slopen. Alle stationsfuncties verhuizen dan naar een nieuwe en meer dan twintig meter brede tunnel onder de sporen, waar ook plaats zal zijn voor een fietssnelweg tussen het Stationsplein en de Bloemistenstraat aan de achterzijde van het station en voor ondergrondse stallingen voor 2.970 fietsen. De vier perrons krijgen nieuwe overkappingen en elk een lift en worden op de standaardhoogte van 76 cm gebracht. Kostprijs van dit project: 44 miljoen euro. Er is overigens nog geen sloop- of bouwaanvraag ingediend.

Ook een renovatie van de stationsomgeving en de bouw van een ondergrondse parkeergarage voor ruim 900 auto’s maken deel uit van het project.

In Kortrijk is over de sloopplannen van het station al heel wat commotie ontstaan en er wordt nu actie gevoerd om het station te redden. Een online petitie kende in september 2022 al goed 1.300 handtekeningen. Ook de Vlaamse Vereniging voor Industriële Archeologie – Vlaanderen-Brussel vzw (VVIA) zet zich daarvoor in.

Slecht toegankelijk

Een groot probleem van het huidige station van Kortrijk is de slechte toeganke­lijk­heid van de perrons.

De stationshal is vanaf het Stationsplein via enkele traptreden bereikbaar (foto 1). Het perron langs het stationsgebouw is ook via Helling 1 bereikbaar (foto 2). De oude (oostelijke) tunnel (foto 3) maakt een sterk verwaarloosde indruk. Dat geldt in het bijzonder voor de trappen naar de perrons (foto 4). In deze tunnel bevindt zich slechts één roltrap (foto 5).

De nieuwe (westelijke) tunnel (foto 6) is in een veel betere staat, maar heeft ook slechts een tweetal roltrappen. Aan de stadszijde eindigt deze tunnel in een grote trappartij (foto 7) met vlak daarnaast een roltrap naar het perron langs het stationsgebouw (R2 – foto 9). Aan de achterzijde bevindt zich een helling (H2 – foto 10). Verder bevinden zich ook daar weer trappen (foto 11 en 12) en een roltrap (R3 – foto 13).

Het zal nog heel veel werk vragen om de lay-out van dit station om te bouwen tot een goed toegankelijk geheel.

In Leuven (met 102.000 inwoners) en Hasselt (met 79.000 inwoners) werden vanuit de onderdoorgangen naast trappen roltrappen en liften aangebracht en werden de perrons verhoogd. De stationsgebouwen in deze steden bleven bewaard. De kostprijs in Hasselt bedroeg volgens de NMBS 20,2 miljoen euro. Bovendien is renovatie veel ecologischer dan sloop en nieuwbouw.

Bezienswaardigheden

Maar voordat al deze plannen gerealiseerd is Kortrijk al aantrekkelijk door de talrijke op loopafstand van het station gelegen bezienswaardigheden.

De cijfers verwijzen naar de kaart van de binnenstad van Kortrijk.

Zowel de werken aan het station van Kortrijk alsook de fraaie binnenstad vormen de komende jaren redenen om een bezoek aan Kortrijk te brengen.

Tekst en foto’s (tenzij anders vermeld): Frits van Buren

---