Zig-zag de berg op met de Duivelsneustrein

De spoorwegen in Ecuador

Dick Jansen Venneboer maakte in september 2023 tijdens een reis naar Ecuador kennis met de ‘Duivelsneustrein’. Het treinverkeer in dit land lijkt, althans voor toeristen, weer enigszins op gang te komen.

Voor 2023 stond voor mijn vrouw en mij een reis naar Ecuador en de Galapagos-eilanden op het programma. Ik selecteer vakanties niet speciaal op ‘treinen’ in het programma, maar wat er op dat gebied te zien is, is altijd meegenomen. Het nu gekozen programma vermeldde onder andere een bezichtiging van de route van de ‘Duivelsneustrein’ bij Pistishi. Reden om mij toch vooraf maar in de Ecuadoraanse spoorweggeschiedenis te verdiepen. De beschikbare actuele informatie is echter beperkt. Volgens het ene bericht zouden er wel (weer) treinen rijden, volgens een ander bericht niet (meer). Kortom: ik zou me laten verrassen.

Het verloop van de spoorlijn is beter te zien op OpenRailwayMap.

Onze reis voerde van Quito (de hoogst gelegen hoofdstad ter wereld) door/over het Andes-gebergte naar Cuenca en vervolgens via Guayaquil naar de Galapagos-eilanden. Onze gids wist te vertellen dat het spoornetwerk al enige tijd geleden geheel was vernieuwd, na diverse baanverschuivingen en onderbrekingen na heftige regenval eind vorige eeuw. Hiervoor waren door de toenmalige regering vanaf 2007 gelden beschikbaar gesteld. De lijn was daarna ook weer doorgaand berijdbaar.

Vervolgens was er weer beperkt toeristisch treinverkeer geweest, maar omstreeks 2020 (waarschijnlijk als gevolg van corona) was dit weer geheel tot stilstand gekomen. Er zouden wel nieuwe plannen zijn tot gedeeltelijke herinvoering van een toeristentrein op een deel van het net. De hoofdlijn voerde oorspronkelijk van Guayaquil naar Quito, met ongeveer halverwege de ‘Duivelsneus’.

Wel spoorbomen, geen treinen

Tijdens een verblijf in Guamote (21 september 2023) stuitte ik letterlijk op de eerste sporen. Deze zagen er inderdaad onbereden uit en waren tijdens de wekelijkse markt ook geheel door marktkramen en dergelijke bezet. Ook was het plaatselijke station met bijbehorende sporen, inclusief een keerdriehoek en waterreservoir, duidelijk herkenbaar. De wissels waren allemaal onbedienbaar, omdat de tongbewegingen geheel met zand en dergelijke opgevuld waren. Geen sporen van recent treinverkeer derhalve. Wel opvallend zijn diverse moderne elektrische spoorbomen; ik kon hierop echter geen fabrieksplaat of iets dergelijks vinden.

Guamote, 21 september 2023. Spoor bezet door de wekelijkse markt. Afgezien van de markt is het spoor ook verder duidelijk lange tijd niet bereden.

Perronzijde station Guamote. De keerdriehoek loopt over het stationsplein.

Tijdens de vervolgreis naar Cuenca maakten we een stop in Alausí; we schrijven 22 september 2023. Hier stonden bij het station diverse treinen opgesteld en langs het perron zelfs een trein met reizigers én een ronkende diesellocomotief ervoor. Verrassing! Deze trein reed korte tijd later door een lint, dus het leek om een of andere (her)openingsrit te gaan. Bij de reizigers leek het ook deels om hoogwaardigheidsbekleders te gaan.

Alausí, 22 september 2023. Stilstaande trein voor het station. Locomotief 2403 draagt een fabrieksplaat ‘GEC ALSTHOM 1992’.

Alausí. Vertrek van de openingstrein richting Pistishi.

Zig-zag de berg op

Wij vervolgden onze reis naar Pistishi, vanwaar een uitzicht op de ‘duivelsneus’ met spoorlijn op het programma stond. Aldaar aangekomen zagen we in het dal, bij het station, de eerdere ‘openingstrein’ staan. Ook de ‘duivelsneus’ met de zig-zag-spoorlijn was van hieruit goed herkenbaar. Omdat ik inmiddels mijn interesse aan de reisleider en de overige groepsleden duidelijk had gemaakt werd besloten het vertrek van de trein richting Alausi af te wachten. Inmiddels was de locomotief omgelopen en na enige tijd zette de trein zich weer in beweging. Eerst getrokken, daarna geduwd en tenslotte weer getrokken. Op deze manier wordt een niet gering hoogteverschil overwonnen, zie de volgende foto’s:

Pistishi, 22 september 2023. Met de klok mee: 1. De trein staat, met de locomotief richting Alausi, gereed voor vertrek. 2. De trein rijdt geduwd naar het keerpunt. 3. De trein staat op het keerpunt. 4. De trein vervolgt zijn weg naar Alausi.

Ik was hierna meer dan tevreden over deze treinvangst; de overige groepsleden vonden het achteraf ook wel een aardig, eigenlijk ongepland, programmapunt. Onderweg naar Cuenca zag ik vanuit de bus nog enkele malen het spoortracé, op diverse plaatsen overbouwd, maar duidelijk lang niet meer bereden. We zouden tijdens onze verdere reis geen andere treinen meer zien…

Nariz del Diablo (Duivelsneus)

Eenmaal weer thuis stuitte ik op een aflevering van EisenbahnRomantik (Folge 905, Nariz del Diablo) over de spoorwegen in Ecuador. Deze film stamt uit 2017 en toen was de gehele lijn van Guayaquil naar Quito nog intact, maar werd alleen onregelmatig bereden door een toeristentrein, deels zelfs met stoom. Zoals eerder vermeld kwam hieraan waarschijnlijk door corona een einde.

Door de redactie van NVBS Actueel werd ik nog gewezen op een artikel in Op de Rails van april 1999, waarin ook deze spoorlijn (toen al met onderbrekingen en beperkt eilandverkeer) wordt behandeld. Zie de tekst in de rechterkolom en de foto’s hieronder.

De “Duivelsneus” in Ecuador vormt een fraai decor voor loc 45 met een extra trein en loc 58 met de ‘mixto’ Duran – Alausi. Foto’s: Erik van Lunteren, 19 augustus 1991.

Anno 2023 lijkt een herstart als toeristentrein dus weer mogelijk. Het zou voor het toerisme een aantrekkelijke aanvulling zijn. Ik houd het in de gaten.

Tekst en foto’s (tenzij anders vermeld) door Dick Jansen Venneboer