Een vergelijking van 2024 met 25-60 jaar geleden

De tram in Gent (3)

In het weekend van 18 en 19 mei 2024 wordt gevierd dat de tram in Gent 150 jaar bestaat. In de aanloop daarnaartoe verzorgt Frits van Buren een aantal artikelen over de Gentse tram. In dit derde deel vergelijkt hij een aantal actuele situaties met die van 25 tot 60 jaar geleden.

Bij een rondgang door Gent werd op een aantal punten de huidige toestand vergeleken met die 25-60 jaar geleden. Om de route makkelijker te kunnen volgen is het in deel II getoonde schema van het huidige net hieronder nogmaals afgebeeld.

Het tramnet vanaf 6 januari 2024 tot medio juni 2024.

De rondgang werd begonnen bij de P&R Industrieweg in Wondelgem aan de westkant van Gent. Een aantal trams van de huidige lijn T2 naar Melle Leeuw in het zuidoosten van Gent begint daar, maar een aantal trams komt al vanaf het ongeveer 1,5 km noordwestelijker gelegen eindpunt Brielken in Evergem. Op deze lijn T2 wordt een frequente dienst met zowel Hermelijn- als Albatros-trams gereden. Wel zijn deze frequenties afhankelijk van het tijdstip van de dag en van de dag van de week, en ook zijn tijdens de schoolvakanties de frequenties lager.

Twee Albatros-trams op het tusseneindpunt Wondelgem op 20 maart 2024. De sporen links leiden naar het eindpunt Brielken in Evergem. De Albatros 6373 links vertrekt als lijn T2 (Brielken/Wondelgem – Korenmarkt – Zuid – Melle Leeuw) naar Melle Leeuw en de tram rechts is zojuist aangekomen uit Melle Leeuw. Foto: Frits van Buren.

Motorrijtuig MIVG 323 van lijn 1 in 1965 bij het kasteel Gravensteen bij het Sint-Veerleplein te Gent. Foto: Beeldbank NVBS – Fotograaf: J. Vogels.

Dezelfde plaats op 20 maart 2024. Maar nu met Albatros 6351 als lijn T2. De weinige auto’s zijn bijna verdwenen en vervangen door grote aantal fietsers en voetgangers. Foto: Frits van Buren.

Ook op de Korenmarkt zijn de auto’s vervangen door voetgangers en fietsers.

Motorrijtuig MIVG 337 van lijn 4 in 1965 op de Korenmarkt te Gent. Foto: Beeldbank NVBS – Fotograaf: J. Vogels.

Hermelijn 6341 als tram T2 naar Melle Leeuw op de Korenmarkt op 20 maart 2024. Foto: Frits van Buren

De Korenmarkt komt uit op de Sint-Michielshelling. Daar maakte J. Vogels onderstaande opname.

Motorrijtuig 37 van MIVG-lijn 3 op de Sint-Michielshelling. Op de achtergrond de toren van de Sint-Baafskathedraal. Foto: Beeldbank NVBS – Fotograaf: Vogels.

Ook in Gent heeft het concept van totaalreclame op de trams toegeslagen. Hermelijn 6304 met totaalreclame op lijn T2 op weg naar Evergem op de hoek van de Korenmarkt en de Cataloniëstraat op 20 maart 2024 vanaf de Sint Michielshelling. Links de Sint Niklaaskerk en op de achtergrond het Emile Braunplein en de Sint-Baafskathedraal . Foto: Frits van Buren.

De sporen op de voorgrond liggen op de Sint Michielshelling maar houden op bij de Leiebrug. Meteen rechts is het spoor richting Veldstraat. De tram reed in zuidelijke richting door de Veldstraat en in noordelijke richting door de parallel gelegen Sint Niklaasstraat. Maar in de Veldstraat zijn de sporen samenhangend met de tot 2029 durende werken aan de zogenaamde Petercelle-as opgebroken en vervangen door een strook asfalt.

Op grond van het Masterplan Torenrij Gent uit 2007 is in de jaren daarna de infrastructuur van de omgeving van de Cataloniëstraat heringericht. Daarbij zijn de tramhaltes op de Korenmarkt komen te vervallen. Op de Cataloniëstraat en het Emile Braunplein is een complexere sporensituatie ontstaan. Een bijzondere constructie is vermoedelijk bedacht om vereiste boogstralen op de hoek van de Sint Niklaasstraat en de Cataloniëstraat te kunnen realiseren. Een Engels wissel draagt verder bij aan de complexe sporensituatie.

Vanwege veel soms ernstige fietsongevallen ten gevolge van de groeven van de tramsporen beproeft De Lijn na eerdere proeven op de Stelplaats Gentbrugge vanaf januari 2024 een opvulmiddel voor de tramsporen. Ook op de Botermarkt is een opvulling van de (niet gebruikte) tramsporen zichtbaar.

Links: de sporen vanuit de Sint Niklaasstraat naar de Cataloniëstraat op 20 maart 2024. Op de achtergrond de Sint Niklaaskerk. Foto: Frits van Buren. Rechts: het Engels wissel ingebed in beton op het Emile Braunplein met links de sporen naar de Botermarkt op 20 maart 2024. Op de achtergrond het Belfort. Foto: Frits van Buren.

Het wegdek op de Botermarkt en de Belfortstraat is rond 2015 vernieuwd en toen zijn tevens de tramsporen vernieuwd. Maar deze tramsporen lopen dood bij de Kammerstraat en zijn dan ook nooit gebruikt.

Links: motorrijtuig MIVG 373 van lijn 3 op de Botermarkt in 1965. Op de achtergrond het Belfort en rechts het stadhuis van Gent. Foto: Beeldbank NVBS – Fotograaf: J. Vogels. Rechts: de Botermarkt op 20 maart 2024 met de ongebruikte tramsporen. Foto: Frits van Buren.

Motorrijtuig MIVG 370 van lijn 1 in De Vlaanderenstraat bij het Hippoliet Lippensplein op 31 juli 1967 met op de achtergrond de Sint-Baafskathedraal. Foto: Beeldbank NVBS – Fotograaf: F.J. Hoevenagel.

Hermelijn 6337 komt als lijn T2 uit de Vlaanderenstraat op 20 maart 2023 op weg naar de halte “Zuid”. Foto: Frits van Buren.

Hermelijn 6314 op lijn T3 (Zwijnaarde – Sint Pietersstation – Kouter – Zuid – Moscou) voegt zich vanaf de Brabantdam op het Hippoliet Lippensplein bij lijn T2 op 20 maart 2024. Foto: Frits van Buren.

De iets zuidelijker gelegen halte “Zuid” op het Gaaf van Vlaanderenplein is thans een knooppunt van de drie van de vier Gentse tramlijnen, maar in 1965 was het daar heel wat rustiger en simpeler. Nu is het een drukke halte met abri’s. Behalve de lijnen T2 en T3 passeert daar ook lijn T1 (Flandres Expo – Sint Pietersstation – Rozemarijnbrug – Zuid – Gentbrugge Stelplaats).

PCC-rijtuig MIVG 21 op lijn 21 op het Graaf van Vlaanderenplein in Gent op 23 oktober 1976. Fotograaf: H.P. van Keulen.

Albatros 6367 verlaat de halte “Zuid” op weg naar Wondelgem op 20 maart 2024. Foto: Frits van Buren.

Vanaf hier is de bestemming van lijn T3 via de Jacques Eggermontstraat in het stadsdeel Ledeberg de eindhalte Moscou. De bestrating in Jacques Eggermontstraat is vervangen door asfalt

Motorrijtuigen MIVG 375 en 362 van lijn 1 in de Jacques Eggermontstraat bij het Ledebergplein in Ledeberg bij Gent in 1965. Foto: Beeldbank NVBS – Fotograaf: J. Vogels.

Hermelijn 6324 als lijn T1 in de Jacques Eggermontstraat bij het Ledebergplein op 20 maart 2024. De sporen naar links leiden naar het eindpunt Moscou en de sporen naar rechts naar de Brusselsesteenweg en het eindpunt Stelplaats Gentbrugge van lijn 1. Foto: Frits van Buren.

Het eindpunt Moscou is de afgelopen 60 jaar veranderd van een uitgestorven eindpunt in een klein tramstation. De merkwaardige naam dankt het aan de aanwezigheid van een detachement van het Russisch leger dat voor en na de nederlaag van Napoleon bij Waterloo (1815) enkele maanden aldaar kampeerde.

Motorrijtuig MIVG 375 aan het eindpunt Moscou van lijn 1 in de Jozef Vervaenestraat in de deelgemeente Gentbrugge in 1965. Foto: Beeldbank NVBS – Fotograaf: J. Vogels.

Het tramstation aan het eindpunt van lijn T3 in de Jozef Vervaenestraat op 20 maart 2024. Foto: Frits van Buren.

Het eindpunt van lijn T1 is de stelplaats Gentbrugge aan de Brusselsesteenweg. Er staan nu andere trams en er zijn opstelsporen aan de rechterkant bijgekomen. Maar de watertoren op de achtergrond is nog steeds aanwezig.

De stelplaats Gentbrugge van De Lijn aan de Brusselsesteenweg te Gent op 25 mei 1998. Voor de stelplaats staat aan de rechterkant geleed motorrijtuig 67 (ex BOGESTRA 23). Foto: Beeldbank NVBS – Fotograaf: H.P. van Keulen.

De stelplaats Gentbrugge van De Lijn aan de Brusselsesteenweg te Gent op 20 maart 2024. Foto: Frits van Buren.

Bij de stelplaats bevond zich een café met een merkwaardige vorm: “De Ton”. Dit café bestaat nog steeds en is een aardig punt om het drukke tramverkeer op de Brusselsesteenweg te bekijken.

Motorrijtuig 334 bij de aan de linkerkant gelegen stelplaats Gentbrugge in september 1964. Achter de tram café “De Ton”. Foto: Karel Hoorn.

Frits van Buren