Een rijdende lentegroet uit vier steden vol tramhistorie

Voorjaarskriebels bij de Nederlandse museumtrams

Als het lente is openen de trammusea weer hun deuren voor het publiek en rijden de elektrische museumtrams uit door stad en land. Paul van Baarle bezocht de rijdende historische trams in Amsterdam, Arnhem, Den Haag en Rotterdam en geeft een beeld van hoe rijk Nederland is op tram­gebied.

Alle foto’s werden gemaakt in maart en april, en – op twee na – in het jaar 2025. Dit overzicht laat zeker niet alle elektrische museumtrams in Nederland zien, want daarvoor zijn de collecties simpelweg te groot en is het onmogelijk om alle rijvaardige trams in twee maanden op straat te zien. Wel mag dit verslag gezien worden als een impressie van de ontluikende trammusea in de lente van 2025.

Lente in Amsterdam

De Electrische Museumtramlijn Amsterdam (EMA) rijdt met historische trams over de laatste resten van de oude Haarlemmermeerspoorlijnen, momenteel tussen Jollenpad/Zuiderhof en Parklaan (Amstelveen). Tussen het Haarlemmer­meer­station en het Jollenpad rijdt een pendelbus. Deze museumtramlijn staat te boek als lijn 30.

Er rijden hier tijdelijk geen historische trams uit Amsterdam, maar wel uit Den Haag, Rotterdam, Praag en van de Nederlandse Buurtspoorweg-Maatschappij (NBM). Met name motorrijtuig 20 van de NBM, dat dienst deed op de lijn Utrecht–Zeist, is een pronkstuk in de collectie van de Nederlandse museumtrams.

De EMA verzorgt, naast ritten op de museumtramlijn, ook stadsritten vanaf de Dam door het oude centrum. Deze stadsritten staan te boek als lijn 20, maar de museumtrams zijn veelal voorzien van historische lijnnummers en bestemmingen. Op deze rondritlijn rijden geen trams uit andere steden, maar uitsluitend trams uit Amsterdam. De route staat aangegeven op de website en sinds 19 april wordt de rondrit ‘met de klok mee’ gereden.

Voor een tramliefhebber lijkt mij overigens de keuze snel gemaakt: liever een rondrit door het centrum in een prachtig gerestaureerde museumtram dan het getob in een rondvaartboot door de Amsterdamse grachten.

Lente in Arnhem

In de vorige editie van NVBS Actueel werd gemeld dat het nieuwe tramrijseizoen in het Nederlands Openluchtmuseum van start was gegaan. Standaard worden de Rotterdamse trams ingezet, maar op de zondagen tot en met mei zullen (deels) de bijzondere motorrijtuigen dienst doen. Op 6 april 2025 werd daarom koers gezet naar Arnhem, met de volgende beelden als resultaat.

De ringlijn door het Openluchtmuseum is nog geen twee kilometer lang, maar heeft wel degelijk een vervoersfunctie: bezoekers worden langs de verschillende bezienswaardigheden van het park gereden. Als je ziet wat voor een prachtige collectie aan standaard en bijzondere historische trams daar inmiddels is opgebouwd, kun je alleen maar zeggen: chapeau!

Lente in Den Haag

Het Haags Openbaar Vervoer Museum (HOVM) bevindt zich in de voormalige tramremise aan de Frans Halsstraat en huisvest ongeveer dertig historische trams van de HTM en de NZH (Blauwe Trams). Op de openingsdagen van het museum vinden veelal ook rondritten naar verschillende bestemmingen plaats. Tevens exploiteert het HOVM met PCC-trams de Tourist Tram als hop-on-hop-off-dienst tussen Den Haag en Scheveningen.

Bijzondere evenementen worden tijdig en netjes aangekondigd op de website en via andere kanalen. Zo vond er op Eerste Paasdag, zondag 20 april 2025, een speciaal evenement plaats met publieksritten tussen het HOVM en Duindorp. Ter gelegenheid van ‘PCC 75’ werden in 2024 tijdelijk PCC-trams uit Antwerpen, Brussel en Henegouwen tentoongesteld in de Frans Halsstraat. De komst van de Antwerpse tram werd destijds gesponsord door de NVBS.

Als afsluiting van ‘PCC 75’ mocht de Brusselse PCC op Eerste Paasdag van dit jaar zijn benen strekken tijdens de publieksritten naar Duindorp. Gemist? Niet getreurd! Op zaterdag 10 mei 2025 zal de Brusselse PCC exclusief voor de NVBS rijden – zie hiervoor het verenigingsnieuws.

Hieronder volgt een foto-impressie van 20 april 2025.

Lente in Rotterdam

Het Rotterdams Openbaar Vervoer Museum (ROVM) is gevestigd in de voormalige tramremise aan de Kootsekade in Hillegersberg. Op de museumdagen rijden er museumlijnen met historische bussen en trams vanuit diverse delen van Rotterdam naar het museum en terug. De tramliefhebber maakt uiteraard gebruik van museumtramlijn 22, tussen Rotterdam Centraal en de museumremise.

In 2025 draagt het ROVM op verschillende dagen met gratis rondritten per tram en bus bij aan ‘Schiedam 750’, het jubileumjaar van de stad Schiedam. En sinds zaterdag 19 april rijdt de bekende Citytour Lijn 10 weer, met hop-on-hop-off-rondritten in historische trams langs de Rotterdamse bezienswaardigheden. Er viel in het voorjaar van 2025 op tramgebied al veel te genieten in Rotterdam, getuige de volgende foto’s.

Conclusie

Deze selectie van voorjaarsfoto’s liet al negentien verschillende motorrijtuigen zien, al dan niet met aanhangrijtuig, verdeeld over Amsterdam, Arnhem, Den Haag en Rotterdam. De collecties museumtrams in Nederland zijn echter nog vele, vele malen groter. Zo werd het NZH Vervoer Museum in Haarlem nog niet genoemd — dit museum huisvest een aantal prachtige NZH-trams, al is het niet mogelijk om daar een rit mee te maken.

Je mag gerust concluderen dat Nederland, mede dankzij de inzet van talloze vrijwilligers en de medewerking van gemeentes en openbaarvervoerbedrijven, een rijk land is op het gebied van elektrische museumtrams. Dat lijkt misschien vanzelfsprekend, maar dat is het zeker niet. Kijk maar naar de ons omringende landen — daar zijn rijdende museumtrams aanzienlijk zeldzamer.

Steun is voor de museumorganisaties altijd van harte welkom (lees: nood­zake­lijk), of het nu gaat om vrijwilligerswerk, donaties, of gewoon door de voorjaars­kriebels om te zetten in een ritje met zo’n prachtige elektrische museumtram.

---

Paul van Baarle