Nieuwe boeken en dvd’s
Straßenbahn in der DDR (Geschichte bis in die Nachwendezeit)
Dvd. 58 minuten. Uitgever: Eisenbahn Kurier. Artikelnummer 463-5003. Prijs: € 19,80
De tram in de DDR moest nog heel lang doorrijden met twee-assige vooroorlogse motor- en bijwagens, voordat eindelijk de vervanging kwam in de vorm van Lowa-trams en trams van de firma Gotha. Parallel met nieuwbouw werden oude trams gemoderniseerd in een Reko-programma. Voor de liefhebber een tramparadijs, zeker als je in het vrije westen woonde en de moed had om de grens over te steken. Pas na circa 25 jaar mochten de burgers van de DDR genieten van moderne draaistelwagens, maar op aanwijzing van de RGW (zie verderop) kwamen deze uit Tsjechië in de vorm van de bekende Tatra-trams. Voor de DDR werd een smallere uitvoering ontwikkeld.
Vanaf de helft van de jaren 70 werden deze wagens vervangen door de K4TD van Tatra, een speciaal voor dit land ontwikkelde vierassige gelede tram. Na de Wende werden de wagens soms vervangen door tweedehands gelede trams uit het voormalige West-Duitsland en werd de K4TD doorverkocht aan landen als Roemenië, Oekraïne en Hongarije. In andere gevallen werd een lagevloermiddenbak toegevoegd. Maar meestal was vervanging uiteindelijk door moderne lagevloertrams van Siemens of Bombardier.
Alle typen naoorlogse trams komen in beeld op deze dvd, die is georganiseerd per DDR-trambedrijf, waarbij de ontwikkeling per bedrijf van Lowa naar lagevloertram wordt gevolgd. De oudere opnamen uit de tijd voor de Wende zijn vanzelfsprekend van mindere kwaliteit dan de huidige beelden, maar gelukkig zijn veel wagens uit de DDR-tijd nog beschikbaar als museumtram. Ook die krijgen we zowel van binnen als van buiten tijdens bijzondere ritten te zien. Een leuke dvd vol met “ostalgie”, die een goed overzicht geeft van de tramontwikkeling in de DDR.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Straßenbahn im Ruhrgebiet (einst & jetzt)
Dvd. 58 minuten. Uitgever: Eisenbahn Kurier. Artikelnummer 463-5002. Prijs: € 19,80
Na de Tweede Wereldoorlog veranderde de rol van de tram in het Roergebied sterk. In de jaren 40 en 50 was de tram een belangrijk onderdeel van de wederopbouw, maar door het “Wirtschafts-wunder” nam het autobezit snel toe en werd de tram een “sta-in-de-weg”. In de jaren 60 en 70 streefden planologen naar een “Autogerechte” stad zonder trams. Veel lijnen werden opgeheven en de lijnen die bleven moesten onder de grond. Dat bleek al snel veel te duur, waardoor nog meer lijnen verdwenen. De ontwikkeling van ruime en comfortabele nieuwe trams in deze periode, zoals de “Grossraumwagen” en de gelede trams van o.a. Düwag, konden dit proces niet tegenhouden. Sommige steden kozen zelfs voor volledige opheffing van de tram. Maar het tij zou gelukkig keren in de 21e eeuw: de U-bahn kon ook uitstekend met trams worden geëxploiteerd en met de komst van lagevloertrams begon de renaissance.
Bovengenoemde ontwikkeling is goed te volgen op deze leuke dvd. De volgende steden komen onder andere aan bod: Bochum, Dortmund, Duisburg, Düsseldorf, Essen, Gelsenkirchen, Krefeld, Oberhausen. Een kaart erbij is wel handig, die zijn per stad hier te vinden in pdf-formaat.
Op de dvd is te zien dat voor de reiziger een uitstekend netwerk van lijnen beschikbaar is. Exploitatief is het echter tamelijk ingewikkeld. Twee spoorbreedten zorgen ervoor dat stukken van het net van drie en zelfs vier rails zijn voorzien. Hoge en lage perrons veroorzaken ook de nodige complicaties bij het materieel. De klassieke (Düwag) trams zijn allang verdwenen en vervangen door lagevloertrams. Het oudste materieel is nu het Stadtbahn B-type. In de grote steden duiken de trams een tunnel in, zodat het centrum “tramvrij” is. Dit in schril contrast met de ontwikkelingen in Frankrijk, zie Tramway Revolution in France in het vorige nummer.
De uitstekende huidige beelden op deze dvd worden afgewisseld met oudere opnames uit de tijd dat sprake was van “Europe’s Greatest Tramway Network”, meestal in kleur, maar iets korrelig. Besloten wordt met het “Nahverkehrsmuseum Mooskamp” bij Dortmund. Rijden met museumtrams is in de stad niet meer mogelijk en de trams zijn verbannen naar een industriespoor. Zonder bovenleiding, dus de trams rijden met een gekoppelde dieselgenerator. Zie www.bahnhof-mooskamp.de.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Berliner S-Bahn (Abschied von den Altbauzügen)
Dvd. 58 minuten. Uitgever: Eisenbahn Kurier. Artikelnummer 463-5004. Prijs: € 19,80
Na een succesvol proefbedrijf in 1924 werd de Berliner Stadtbahn vanaf 1927 geëlektrificeerd met gelijkstroom en derde rail. Er werden stalen geklonken tweewagenstellen gebouwd (aangeduid als Viertelzug) die konden worden gecombineerd met maximaal drie andere stellen. Totaal werden 1276 rijtuigen gebouwd (Baureihe 475). Vanaf 1937 werden nieuwe treinstellen gebouwd, deze keer gelast met een gewijzigd front. Tot 1944 (!) werden 545 rijtuigen gebouwd, waaruit het belang van de S-Bahn voor de Duitse oorlogseconomie wel blijkt (Baureihe 477).
Na de deling van Duitsland kwam de S-Bahn onder regie van de DDR. Geld voor nieuwe treinen was er aanvankelijk niet, dus werden een deel van de oudste treinstellen enigszins gemoderniseerd (Baureihe 476). De oudste treinen reden bijna 70 jaar hun rondjes en gingen in 1997 buiten dienst, de nieuwere verdwenen in 2003. Een belangrijke reden voor de buitendienststelling was het ontbreken van deurvergrendeling.
Deze drie typen zijn het onderwerp van deze dvd uit 2011. We horen het karakteristieke geluid van de motoren, het schakelen en het harde dichtgaan van de deuren. Naast mooie beelden van optrekkende stellen tegen de achtergrond van bekende Berlijnse gebouwen en verdwenen stations, rijden we veel mee, zowel als “gewone” reiziger, maar ook naast de bestuurder. Diverse afscheidsritten komen aan de orde: de laatste dag van de “Stadtbahner”, waar een ontmoeting van 7 stellen werd georganiseerd. Ook de laatste dag van Baureihe 476 op het traject naar Erkner met een afscheidsparade zien we. Samen met het publiek mogen we meekijken met de bestuurder, die welwillend de deur naar de cabine openliet.
De dvd eindigt in mineur: die S-bahn rijdt niet vanwege materieelproblemen. “Berliner S-Bahn was ist aus dir geworden?” vraagt de commentator zich vertwijfeld af.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Kursbuch der deutschen Museums-Eisenbahnen 2018
Door: Sabine Ressel & Sebastian Werner. 192 blz., A5, 20 foto’s. Uitgever: Eisenbahn Kurier Verlag. Artikelnummer 164-0131. Prijs: € 7,90 afgehaald, per post € 12,50.
Wie deze zomer vakantieplannen voor Duitsland heeft en liefhebber is van stoom of oude treinen, doet er goed aan deze gids aan te schaffen. In de gids staan alle museumlijnen en –locaties in Duitsland, zowel normaalspoor en smalspoor als tram en trein.
Per deelstaat of combinatie van deelstaten worden de locaties op een overzichtelijk kaartje met locaties weergegeven. Van alle locaties worden daarna vermeld: de openingsdagen en -tijden, een dienstregeling indien van toepassing, de kosten van een toegangskaartje of rit, meestal een samenvatting van het materieelbestand en uitgebreide contactgegevens, inclusief website, e-mailadres en QR-code.
Alles zeer overzichtelijk en gründlich opgesomd. Leuk om bij de hand te hebben en niet te zwaar om mee te nemen.
Inclusief verzending € 12,50. Bestel direct (afgehaald in de winkel € 7,90)
Parni Lokomotivy Rady 556.0
Door: Vladislav Borek. 256 blz., 30 x 21 cm, 195 zw/w en 35 kleurenfoto’s. Uitgever: Corona. Tsjechische tekst. Artikelnummer 059-0014. Prijs: € 35,00.
Voordat de communisten in 1948 de macht grepen in Tsjecho-Slowakije, was al hard gewerkt aan de ontwikkeling van moderne stoomlocomotieven. Daarbij werd gekeken naar ontwikkelingen in Frankrijk. Het ketelontwerp kreeg vooral de aandacht. Dit resulteerde in wat misschien wel de meest efficiënte naoorlogse stoomlocomotieven in Europa waren. De serie 556.0 was voor wat betreft het chassis gebaseerd op de Duitse Kriegslok van de Baureihe 52 en voor wat betreft de ketel op de recente Franse praktijk. Normale trekkracht van de loc was 1200 ton met 80 km/u, maar deze indrukwekkende machine was in staat goederentreinen van 4000 ton te trekken. Tussen 1951 en 1958 werden 510 exemplaren gebouwd en de laatste gingen pas in 1981 buiten dienst.
Dit boek in het Tsjechisch is vooral een fotoboek met zeer indrukwekkende beelden van deze fraaie locs met hun opvallende “gestroomlijnde” tenders, soms in sterk contrast met de bouwvallige omgeving en de sjofele kleding van het personeel achter het IJzeren Gordijn. Maar vaak ook in prachtige landschappen. De hoofdstukken besteden aandacht aan de pasgebouwde locomotieven, de locs met personeel, de glorieuze jaren 50 en 60, de locs in depot, de eerste helft van de jaren 70, locs voor reizigerstreinen en in dubbeltractie, de jaren van verval en (heel kort) het einde bij de sloper.
Overzichten van fabrieksnummers en individuele levenslopen van locs, zoals we die kennen van Engelse en Duitse uitgaven, ontbreken hier. Voor iedere stoomliefhebber een boek om van te genieten, zelfs als je – ondanks vertaalprogramma’s op internet – de taal niet goed kan bevatten!
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Motorové Lokomotivy Řady T679.1
Door: Martin Žabka. 256 blz., 30 x 21 cm, 168 zw/w en 102 kleurenfoto’s, 4 tekeningen. Uitgever: Corona. Tsjechische tekst. Artikelnummer 059-0049. Prijs: € 39,80.
In het voormalige Oostblok werd in de Rat für Gegenseitige Wirtschaftshilfe (RGW) – de tegenhanger van het Marshallplan – besloten dat zware diesellocomotieven voortaan in Rusland werden gebouwd. Dit betekende het einde van eigen ontwikkelingen op dit gebied in Tsjecho-Slowakije (serie T678.0). Er werd een dieselelektrische normaalspoor Co’Co’-loc ontwikkeld in Lugansk speciaal voor de landen van de RGW en gebaseerd op de Russische TE3. Veel Oostbloklanden kochten de loc, zoals de DDR, Polen en Hongarije, maar ook Cuba en Noord-Korea.
De loc van 2000 pk was zwaar (116 ton), traag, lawaaiig, maar redelijk eenvoudig in opbouw. Het motorlawaai van de 12-cilinder tweetakt diesel en de Russische afkomst zorgde voor de bijnamen: “Taigatrommel” in de DDR en “Sergej” in Tsjecho-Slowakije. Er werden tussen 1966 en 1979 in negen leveringen liefst 579 stuks in dienst gesteld in Tsjecho-Slowakije, die de stoomlocs voor de goederentreinen moesten vervangen.
Net als het boek over de serie 556.0 is dit vooral een album in het Tsjechisch. Naast veel foto’s van de locs in dienst in kleur en zwart-wit zijn er foto’s met personeel, in depot en van het interieur van de loc. Bovendien zijn er tekeningen en documenten, zoals dienstregelingen. De meeste foto’s zijn van de loc voor goederentreinen, omdat de loc geen treinverwarming had. Enkele foto’s voor reizigerstreinen moeten in de zomer zijn gemaakt, maar op één foto is een Duits stoomverwarmingsrijtuig te zien. De goederentreinen achter “Sergej” zijn vaak gemengd, met wagens die kenmerkend zijn voor het voormalige Oostblok, maar ook indrukwekkende bloktreinen met zelflossers en ketelwagens.
Een boeiend fotoboek voor de liefhebber van diesels over een loc die jarenlang beeldbepalend was in het gebied van de RGW. Een hoofdstukindeling ontbreekt in dit boek.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Nog meer Tsjechische boeken? U vindt ze in de webwinkel!
Fenster zur Welt Zweiachsige Dieseltriebwagen in Ungarn, Kroatien, Serbien und Rumänien
Door: Martin Gold. 168 blz., 26 x 21 cm, 10 zw/w en 200 kleurenfoto’s, 4 kaarten. Uitgever: Edition Bohemica. Artikelnummer 031-0002. Prijs: € 46,00.
In West-Europa in de jaren 50 en 60 van de vorige eeuw werden twee-assige dieselmotorwagens of railbussen, zoals de Uerdinger Schienenbus, graag gezien als redder van het lokaalspoor: de “Nebenbahnretter”. We weten helaas beter: het was alleen maar uitstel van executie. Achter het voormalige IJzeren Gordijn liepen de ontwikkeling wat langzamer. Ook hier werden railbussen ontwikkeld, bijvoorbeeld in de DDR en Tsjecho-Slowakije. Na de val van de Muur ging het ook hier door de sterke toename van het autobezit al snel bergafwaarts met de lokaalspoorlijnen.
In dit boek wordt de ontwikkeling in vier landen in het oude Oostblok beschreven: Hongarije, Kroatië, Servië en Roemenië. In Hongarije koos men voor het Tsjechische product. Een modern ogende railbus uit de jaren 70 die reed onder de benaming Bzmot. In Kroatië en Servië viel de keuze onder Tito op de Uerdinger Schienenbus die tot 1969 werd nagebouwd in het voormalige Joegoslavië en bekend was als “šinobus”. Na het uiteenvallen van dit land in 1991 kwam het grootste deel in Servië terecht. In het dunbevolkte Roemenië had men al voor de Tweede Wereldoorlog een twee-assige motorwagen ontwikkeld, veel later aangevuld met tweedehandse “Ferkeltaxi’s” uit de DDR.
Dit boek is een album met sfeervolle kleurenfoto’s van bovengenoemde motorwagens in hun nadagen. Er wordt veel aandacht besteed aan de lijnen waar de wagens in dienst waren, inclusief historie, de dienstuitvoering en de stations. Gelukkig zijn er kaarten van de besproken gebieden, zodat het mogelijk is om de trajecten met de moeilijke stationsnamen redelijk terug te vinden. Met dit boek krijgt de lezer niet alleen een beeld van de motorwagens, maar ook een indruk van het land, vandaar de titel: “Fenster zur Welt”.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
SBB Electric Locomotives Past & Present
Door: Martin Fisher & Paul Russenberger. 120 blz., A4, 48 zw/w en 289 kleurenfoto’s, 3 kaarten. Uitgever: Swiss Railway Society. Artikelnummer 164-0132. Prijs: € 16,75.
Er zijn al veel boeken geschreven over Zwitserse locomotieven en treinstellen. Als puber op vakantie met mijn ouders in Zwitserland moest ik kiezen tussen het boek van Claude Jeanmaire, Archiv Nr. 7 en Lokomotiven der Schweiz 1 van Peter Willen. Zakgeld en een krantenwijk voor het Parool lieten meer niet toe. Het werd het boek van Jeanmaire, al konden de motordraisines achter in het boek mij toen niet charmeren.
De populariteit van Zwitserse treinen is ongetwijfeld mede te danken aan de modelspoorfabrikanten. De grote namen als Märklin en Fleischmann waren er snel bij met modellen van de “Krokodil” of de “Gotthard”-locomotief, de Ae 6/6. Mijn persoonlijke favoriet was de Re 4/4 II van Fleischmann in TEE-kleuren. In 1972 een “supermodel”, maar niet op schaal, wat goed te zien was in combinatie met rijtuigen van andere fabrikanten.
Naast dure en oudere Zwitserse werken is er nu een betaalbaar Engels boek over het onderwerp. En weer helemaal up-to-date met de nieuwste modellen uit deze eeuw: de TRAXX serie 484 of 186 en de Vectron serie 193. Misschien niet zulke klassiekers als de Krokodil, maar er is nog steeds voldoende te zien op het Zwitserse spoor. Alle elektrische locomotieven en een paar motorwagens worden beschreven. De meeste foto’s in dit boek zijn in kleur en nog niet eerder gepubliceerd, alleen de oudste modellen zijn in zwart/wit en komen van Wikipedia. Van de nieuwere locs zijn veelal meerdere kleurvarianten afgebeeld.
Uw recensent behoort tot de generatie die het klassieke groen prefereert boven hedendaagse reclamebeschilderingen, maar over smaak valt niet te twisten en veel variaties worden afgebeeld. Voor liefhebbers die nog niet bekend zijn met de verschillende soorten aandrijvingen van locomotieven (zoals de Büchli), staat in een appendix een korte toelichting.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Leo de Jong
| [printfriendly] |
Uit de NVBS-winkelIn deze rubriek brengen we boeken, dvd’s en andere publicaties onder de aandacht die recent zijn toegevoegd aan het aanbod van de NVBS-winkel. Samenstelling: Leo de Jong. Bent u lid van de NVBS, dan kunt u deze zaken kopen in de winkel in Amersfoort. Nagenoeg alles is ook te bestellen via internet. In dat geval zijn er geen verzendkosten, tenzij anders vermeld. Openingstijden van de winkel en informatie over bestellen via internet vindt u op de winkelpagina. |