Portret van een Haagse machinist

De verrassende kanten van Chris Westerduin

Je hoort weleens dat ze bij het spoor liever geen treinliefhebbers in dienst nemen: die zouden zich te veel door hun hobby laten afleiden. Maar zo nu en dan glipt er toch eentje tussendoor, zoals Chris Westerduin.

Chris zit inmiddels alweer 25 jaar op de bok. In zijn vrije tijd helpt hij vaak mee als er wat bijzonders georganiseerd moet worden. Ook geeft hij regelmatig presentaties bij NVBS-afdelingen. En Chris heeft nog meer verrassende kanten, blijkt wanneer wij hem spreken. Plaats van ontmoeting: de wat rumoerige ‘huiskamer’ op Den Haag Centraal.

Chris vertelt hoe zijn belangstelling voor tram en trein is gegroeid: “In de jaren 70 werd in Den Haag lijn 9 aangelegd. Daar liepen we altijd langs als we bij mijn opa en oma op bezoek gingen. Wat later, toen ik kon fietsen, ging ik elke zondag met mijn vader treinen kijken op station Rijswijk. En toen ik elf of twaalf was, ben ik samen met een neef op Tienertoer het hele land doorgecrosst. Daarna ging ik bijeenkomsten van de NVBS en van het Railtheater Voorburg bezoeken.”

“Na de mavo ging ik naar de analistenschool om een laboratoriumtechnische opleiding te doen, maar daar ben ik na een jaar mee gestopt. Daar was weinig werk in te krijgen en er zat veel biologie bij. Vanuit de overheid was er toen een programma om de automatiseringsachterstand in Nederland in te lopen. Via dat programma ben ik bij het ministerie van Economische Zaken terechtgekomen als helpdeskmedewerker. Zo ben ik in 1988 in de informatica beland. In 1991 solliciteerde ik bij het Centrum Voor Informatieverwerking (CVI), de auto­matiserings­afdeling van NS in Utrecht. Daar heb ik precies een jaar gewerkt. Mijn contract werd niet verlengd: in die tijd speelde de verzelfstandiging van NS en het CVI was het eerste onderdeel dat werd geprivatiseerd.”

Van zijn contacten binnen NS heeft Chris diverse keren gebruikgemaakt om speciale dingen te organiseren. Zo stonden op 13 januari 1996, zijn verjaardag, opeens alle op dat moment bij NS in dienst zijnde elektrische treinstellen in Den Haag op een rijtje. Helemaal links een van de laatst beschikbare Hondekoppen. Die werd met een list naar Den Haag gemanoeuvreerd: door een Sprinter ‘defect’ te laten gaan, moest deze Hondekop invallen op de Hofpleinlijn, zodat die daarna aan de line-up kon meedoen. Het was tegelijk de laatste reguliere dienst die door een Hondekop bij NS werd gereden. Het toeval wil dat dit de 766 was, die hierna van de sloop gered zou worden. De andere stellen op deze foto zijn 962, 2033, 4246, 7077 en 8208.

Op 28 mei 2006 hielp Chris Westerduin opnieuw een line-up organiseren. Dit keer met de ‘Olympische’ treinstellen van NS. Op emplacement Kleine Binckhorst staan van links naar rechts de treinstellen 4201, 9525, 4241, 9520 en 4240.

Machinistenopleiding

“Ik ben maar een maand werkeloos geweest,” vertelt Chris, “want in februari 1993 werd ik aangenomen bij NS. Daar heb ik de machinistenopleiding in Schiedam gedaan. Ik heb een jaar of vijf in de rangeerdienst gewerkt. In die tijd speelde ook de verzelfstandiging van NS, de scheiding tussen reizigers en goederen. Maar ik heb nog net de dieselopleiding gedaan. Tijdens de opleiding reed ik treinen naar de VAM in Noordwijkerhout en naar DSM in Delft. Ook heb ik Alpen Expressen gerangeerd met een 2200, de laatste bij NS. Hartstikke leuk dat ik dat nog net heb meegemaakt.”

“In 1999 werd gevraagd of ik als pilot wilde meerijden op goederentreinen naar Duitsland. De Duitse machinisten spraken niet goed genoeg Nederlands. Bij NS had je roostervrije dagen en je bouwde ook veel compensatie-uren op, dus ik had best veel vrije tijd waarin ik wat kon bijschnabbelen. Dat was een leuke afwisseling. Tegenwoordig heb je wat meer opleiding nog, maar twintig jaar geleden zag de wereld er nog anders uit.”

“Ik werkte toen voor Spoorflex. Dat bedrijf was opgericht door een paar machinisten die het jammer vonden dat er minder afwisselend werk was. Die vonden het wel leuk om af en toe goederentreinen te rijden. Maar Spoorflex is over de kop gegaan na dat bizarre ongeluk in 2010 met een slijptrein in Stavoren. ProRail trok de vergunning in en de grootste klant, BAM, liep weg. Spoorflex had 200 man in dienst. Ze hadden alles in huis, alleen is dat bedrijf te snel gegroeid; de organisatie was niet goed op orde.”

Als machinist bij Rotterdam Rail Feeding doet Chris ook dienst in België. Loc RRF 1101 heeft op 20 februari 2013 de Lillo-brug in de Antwerpse haven achter zich gelaten. De wagens zijn onder andere bestemd voor Gent Zeehaven en Antwerpen Kanaaldokken.

Rotterdam Rail Feeding

Chris vervolgt: “Inmiddels werk ik alweer acht jaar voor Rotterdam Rail Feeding (RRF). Een heel leuk en afwisselend bedrijf. Ik rij werktreinen en goederen­treinen, ook naar België. We rijden onder andere voor SBB en Metrans en doen ook de bijsturing voor de treinen die we rijden. Tussen Venlo en Viersen in Duitsland ligt nog steeds enkelspoor, dus daar hebben we nogal eens te maken met filevorming. Ik heb de tijd van de armseinen daar nog meegemaakt, met overal bemande postjes.”

Het gesprek komt hiermee op beveiligingssystemen. De uitrol van ETCS kost in Nederland ruim drie miljard. Daar kun je ook een hoop andere leuke dingen voor doen, aldus Chris. “Je kunt door heel Duitsland met PZB rijden, daar gaan ze echt niet het hele land ombouwen op ETCS.”

Leuke dingen

In de 25 jaar dat Chris machinist is, heeft hij veel leuke dingen voor de trein­liefhebber helpen organiseren: “Bijvoorbeeld ritten met loc 1501, waarvan de laatste helaas alweer elf jaar geleden was. We hadden bij Kees Sinke en John Krijgsman afgekeken hoe je dat doet, met een fotolijn zodat iedereen mooie foto’s kan maken.”

Op 12 november 2011 werd gevierd dat de NVBS 80 jaar bestond en dat de NS-serie 1200 60 jaar geleden in dienst kwam. Chris was een van degenen die regelden dat er toen vijf 1200’en acte de présence konden geven. Hier staan ze aan het eind van de dag naast elkaar in Apeldoorn.

Een ander groot evenement was in 2011 met de 1200’en in Amersfoort, toen de NVBS tachtig jaar bestond. “Daar was wel een plan voor,” vertelt Chris, “maar daar was nog niet veel aan gedaan. Dus in de laatste maand hebben we daar een heel draaiboek voor gemaakt. Er waren nog geen dienstregelingen en we zaten met verschillende vervoerders. Dus dat was een heel drukke tijd.”

“Veel mensen beseffen niet hoeveel tijd het kost om zoiets goed te doen. Het is een hobby maar het moet wel professioneel gebeuren. Tegenwoordig is het allemaal lastiger om excursies te regelen. Het treinverkeer wordt drukker en het kost ook steeds meer geld. Soms lukt het gewoon niet. We hadden de 1201 willen laten rijden met een goederentrein en met fotobussen er achteraan. Maar het duurde te lang voordat we alle offertes hadden, dus toen konden we niet aan de gang.”

“Mijn laatste klusje was een dieselrit bij de VSM, een paar jaar geleden. Bij de VSM ben ik gestopt. Het is heel leuk om op een 2200 of 2400 te rijden, maar ik heb er gewoon geen tijd meer voor. Ik heb ook stoomtreinen gepiloteerd, maar dat kan volgens de regels niet meer, dan zou ik stoommachinist moeten worden.”

Scheveningen, 20 juli 2018. Chris Westerduin bij een Haagse PCC, een tram die hij ooit nog eens hoopt te kunnen besturen. Foto: Nico Spilt.

Beatstad Den Haag

“Voor de NVBS geef ik presentaties,” vertelt Chris. “Ik heb nu een programma klaarliggen voor het komende seizoen. In het vorige seizoen liet ik foto’s zien van de nieuwe stadstram in Den Haag, over mijn werk in België en van de Maria­zeller­bahn. Dat laatste is een liefhebberij van mijn vrouw Helga: die is van het smal­spoor en is altijd naar Oostenrijk geweest. Verder verzorg ik voor Rail Magazine het Haagse tramnieuws. Het is nu druk: de tramtunnel ligt eruit en er wordt veel aan spoorvernieuwing gedaan om trajecten geschikt te maken voor de Avenio, die veel zwaarder is dan de oude trams.”

En zo komt het gesprek weer op de Haagse tram, waar de liefhebberij van Chris ooit mee is begonnen. We rijden een rondje mee op de Tourist Tram, een oude PCC van het Haagse Trammuseum. Chris is al eens gepolst door het museum of hij niet ook trambestuurder wil worden. Chris: “Mijn handen jeuken, maar het is nu veel te druk op mijn werk. Misschien dat ik dat volgend jaar kan inplannen.”

Den Haag is natuurlijk ook de beatstad van Nederland. En Chris is fan van de grootste Nederlandse beatband: the Golden Earring. In 1996 heeft hij in een bandje gezeten, dat hij had opgericht met onder andere de chauffeur van Anouk, die toen net aan haar carrière was begonnen. Met de zangcarrière van Chris is het anders gelopen, maar soms treedt hij nog weleens op, zoals op z’n bruiloft afgelopen mei. “Mijn collega’s hadden dat niet verwacht. Zo blijf ik mijn verrassende kanten houden!”

Nico Spilt. Foto’s Chris Westerduin, tenzij anders vermeld.