Nog even dit — tips, reacties & nieuwtjes

Buiten-gewoon

In deze rubriek brengt Ciril van Hattum spoorse zaken voor het voetlicht die buiten het gewone liggen. In deze ‘buiten-gewoon’ kijken we naar monumenten, bestaande uit spoor-of tramrijtuigen. Die zijn er vele, maar sommige zijn aparter dan andere. Sommige zijn echt buiten-gewoon.

Het meest voorkomende beeld is dat van een uitgediende stoomlocomotief, geplaatst in de buurt van een station. Maar het kan ook om een ander railvoertuig gaan. Opvallend is dat trams als monument verreweg in de minderheid zijn vergeleken bij spoorwegmaterieel.

Istanbul, 9 april 2005

Hier als voorbeeld van een traditionele opstelling een oude stoomlocomotief van de Turkse spoorwegen opgesteld naast het station Istanbul Haydarpaşa. Deze 1B-loc 23004 mist haar tender. Zij werd gebouwd bij Sharp, Stewart and Company in 1888, het jaar dat de fabriek verhuisde van Manchester naar Glasgow.

Heel soms beeldt zo’n opstelling van een stoomlocomotief een verhaal uit. Dan hebben we met een buiten-gewoon monument te maken. Het voormalige Joegoslavië kende vroeger naast het normaalspoornet tal van lijnen op 760 mm-spoorwijdte. Deze bereikten verafgelegen plaatsen zoals Dubrovnik, nu verstoken van een railverbinding.

Jablanica, 5 juli 1989

In Jablanica, gelegen aan de oude spoorlijn van Sarajevo naar Dubrovnik, vertelt dit monument het verhaal van de partizanenstrijd. Een stuk geschut, een loco­motief met goederenwagen en een door de partizanen – of door hun tegen­standers, wie zal het zeggen – vernielde spoorbrug. Locomotief 73.018 is van Hongaarse makelij en dateert uit 1913.

Niet alle railmonumenten is een lang leven beschoren. Deze stoomlocomotief met zeven rijtuigen heeft maar korte tijd bestaan:

Scheveningen, boulevard, zomer 2003

In de zomer van 2003 werd op Scheveningen een concours van zandsculpturen georganiseerd. Deze trein was er daar één van: mij is niet bekend of hij ook in de prijzen is gevallen.

We gaan vervolgens in noordelijke richting naar Riga, de hoofdstad van Letland. Er rijden nog steeds naast nieuwere rijtuigen, Tatra-trams met trolleystang in deze stad, tegenwoordig in blauw-met-wit beschildering. Oorspronkelijk waren ze rood-met-geel geschilderd.

Riga, 10 oktober 1995

Zo rijden ze ook op deze foto, genomen op de Uzvaras Boulevard in 1995, met in hun midden een afgedankt exemplaar dat een nieuwe functie heeft gekregen als trammonument, maar dan in verticale stand. De wielstellen dreigen er elk moment af te vallen. Helaas bleek bij een recent bezoek dit monument ver­dwe­nen te zijn: navraag leerde mij dat de motorwagen bij een flinke storm was omgewaaid en daarna gesloopt. Het werd mij wat lacherig verteld, dus of het waar is… Ook hierover is aanvullende informatie zeer welkom.

De eerste drie foto’s zijn van de auteur, Ciril van Hattum, de laatste is van Barry J. Cross uit Croydon.

Paardentrams

Naar aanleiding van de vorige buiten-gewoon is door Erik Vogelezang, Frank Vester en Chatelijne Loeve is melding gemaakt van nog twee paardentramlijnen: een in Döbeln – gelegen tussen Leipzig en Dresden – en een in het Poolse Mrozy. De eerste is mij bekend maar niet opgenomen omdat het een korte museumlijn betreft die maar af en toe rijdt. In deze plaats bevindt zich trouwens ook het Duits paardentrammuseum. De Poolse lijn rijdt op enkele dagen per jaar van het stadion naar het sanatorium in Mrozy.

Allebei zijn het geen vorm van dagelijks openbaar vervoer zoals de lijnen uit de vorige ‘buiten-gewoon’, maar toch een leuke aanvulling. Alle drie dus van harte bedankt voor jullie zeer gewaardeerde reacties!

Spoorraadsel

Het Spoorwegmuseum heeft of krijgt regelmatig vragen waarop het geen ant­woord heeft. Het moet raar lopen als er binnen de NVBS niet iemand is die zo’n vraag wel kan beantwoor­den.

Vermoedelijk is dit een apparaat om de trekkracht van draden mee te controleren, maar de juiste info ontbreekt. Is dit gebruikt geweest bij trekdraden van seinen en wissels? Of moeten we eerder aan de bovenleiding denken? Weet jij meer? Mail dan naar Tuur Verdonck, conservator Techniek en Spoorweg­innovatie van het Spoorweg­museum: t.verdonck@spoorwegmuseum.nl.

Het vorige spoorraadsel

Vorige maand lieten we dit kastje zien. Het heeft van binnen een opwindslagwerk en er steken twee stroomdraden uit. Op het bordje staan de letters Utm, de verkorting van Utrecht Maliebaan. Het lijkt op een bel (seinklok) uit een blokpost of seinhuis, maar dan een chique variant. Op de vraag of iemand meer over dit kastje kan vertellen zijn geen reacties gekomen.

Eurostar in moeilijkheden

Sinds zaterdag 15 augustus 2020 is het treinverkeer met de Eurostar bijna verlamd door de Engelse quarantaine-maatregelen. Nog drie retourritten Parijs – Londen en twee retourritten Amsterdam worden uitgevoerd. Dat is nog maar 20% van de dagelijkse ritten voor corona. Bovendien zit er niemand in die treinen.

Rotterdam, 17 mei 2018. Vertrek van een Eurostar naar Amsterdam. Foto: Nico Spilt.

Tijdens de lock-down tussen half maart en half mei was het verkeer ook al met een retourrit per dag tot bijna nul gereduceerd. Na de versoepeling was het aantal retourritten langzaam tot acht gestegen. Maar in tegenstelling tot de andere lange-afstandstreinen in Frankrijk heeft de Eurostar de hele zomer met de helft van de mogelijke bezetting gereden.

Bijna zonder inkomsten en zonder overheidshulp werd de financiële positie snel moeilijker en moest een herstructurering van de schulden met de banken onderhandeld worden. Met als voorwaarde dat Eurostar voor 2021 met een redelijk business-plan komt hebben de banken de liquiditeit van Eurostar ondersteund.

Hoewel Eurostar de laatste jaren enige tientallen miljoenen bijdroeg aan het resultaat van de SNCF heeft Eurostar weinig te verwachten van de SNCF. Vrijdag 21 augustus 2020 heeft de SNCF het ontslag van Mike Cooper aangekondigd, die vertrekt naar Arriva. Eurostar stelt al een opvolger gevonden te hebben, die ook de fusie van Thalys en Eurostar mag voortzetten. De corona-epidemie laat zien dat je maar beter niet afhankelijk kan zijn van een enkele verbinding.

Bron: Le Monde, 31 augustus 2020. Bewerking: Frits van Buren.