Nieuwe boeken en dvd’s

Recent verschenen boeken en andere publicaties uit het rijke aanbod van onze verenigings­winkel.

Les Tramways Belges dans l’Empire Ottoman

Door Roland Dussart-Desart. 220 blz., 22×30 cm, 335 foto’s, 18 kaarten. Uitgave: Tramania ASBL (2021). Artikelnummer: 291-0538. Prijs: € 44,00.

Het Ottomaanse Rijk besloeg een groot gebied rondom het oosten van de Middellandse Zee en in de Balkan, met vele vazalstaten. Het Rijk was op zijn machtigst aan het einde van de 17^e eeuw en raakte daarna in constant verval. Na de Eerste Wereldoorlog viel het in 1922 definitief uiteen en delen gingen naar Griekenland, Frankrijk en het VK. Het grootste land in het gebied zelf werd Turkije.

Dit is de geschiedenis van de tramwegen in Aleppo in Syrië, Bagdad in Irak, Beiroet in Libanon, Istanboel (eens Constantinopel) en Izmir in Turkije, Damascus in Syrië, Tripoli in Libië en Thessalonika in Grieken­land. Deze werden gefinancierd met Belgisch geld.

Vanwege het ontbreken van eigen industrie in het Ottomaanse Rijk werd de infrastructuur veelal gebouwd door Europese landen, waaronder België. De eerste paardentramlijnen werden aangelegd in Constantinopel in 1871 en de eerste elektrische trams door Belgische ondernemingen in Damascus, Beiroet en Thessa­lonika (1907-1909).

Bestellen in de webshop (gratis verzending).

In deze serie verschenen ook Les Tramways Belges en Egypte en Les Tramways Belges en Russie.

Belgium’s Unique Railway History

Door Ron Smith. 48 blz., A4, 49 foto’s, enkele illustraties. Uitgave: Mainline & Maritime Ltd (2021). Artikelnummer: 164-0234. Prijs: € 13,50.

België was het eerste land op het Europese continent met een openbare spoorlijn. In mei 1835 werd de lijn tussen Mechelen en Brussel geopend.

Er waren twee belangrijke aanleidingen. In de eerste plaats omdat de handelsroutes van Antwerpen naar het achterland, met name Duitsland, via Nederland liepen. In de tweede plaats was de eerste Belgische koning, Leopold I, in Engeland onder de indruk geraakt van de ontwikkelingen op spoorweggebied aldaar. Hij zag goede spoorwegverbindingen als een mogelijk­heid om de opkomende industrie en handel in België verder te ontwikkelen.

Later werden spoor- en tramwegen ook gezien als een middel om verpaupering van industriesteden te voorkomen. Er kwamen goedkope abonnementen voor arbeiders, zodat ze zich niet bij de fabrieken hoefden te vestigen om er te kunnen werken. Dit had tot gevolg dat België het dichtste spoor- en tramwegnet van Europa zou bouwen.

Dit en nog veel meer valt te lezen in deze nieuwe publicatie van Locomotives International Publication, uitgegeven door Mainline & Maritime Ltd. Het boekje is een korte inleiding op de Belgische spoorweggeschiedenis, met nadruk op de unieke aspecten van de ontwikkeling. De hoofdstukken geven een goed beeld van de inhoud:

1. An Industry is Born
2. Industrial Growth
3. The Network Develops
4. Tickets and Fares
5. Innovative Engineers
6. World Firsts
7. World Markets
8. The Belgian Railway Manufacturing Industry
9. Oddities

Hoofdstuk 5 geeft korte biografieën van Belgische ingenieurs, zoals Belpaire, Flamme en Walschaerts. In het totaal komen twintig ingenieurs langs. Hoofdstuk 8 beschrijft in het kort dertig bedrijven, voornamelijk fabrikanten van stoom­locomotieven en rollend materieel. Nadruk bij de foto’s is op stoomlocomotieven (zwart-wit). Daarnaast zijn er o.a. kleurenfoto’s van enkele stations.

Bestellen in de webshop.

Meer lezen

Dit boek is een nuttige inleiding voor liefhebbers die meer willen weten over de Belgische spoorweggeschiedenis. Hieronder staan enkele boeken uit de NVBS-bibliotheek. Totaal heeft onze bibliotheek meer dan 1000 boeken over Belgische treinen en trams!

Het openbaar vervoer in België door Jacques Peeters:

• Beleid en realiteit (1945-1960)
• Andere delen van deze serie (jaren 1960-1970, 1970-1980, 1980-1990) zijn ook beschikbaar.

Vapeur en Belgique door Phil Dambly:

• Tome 1: Des origines à 1914
• Tome 2: De 1914 aux dernières fumées

Elektrische locomotieven door Max Delie en Jean-Pierre Schenkel

B Diesel door Max Delie

SNCF CC 40100

Door Thierry Nicolas. 126 blz., A4 liggend, 125 kleuren en z/w-foto’s. Uitgave: Nicolas Collection (2021). Artikelnummer: 102-0095. Prijs: € 39,00.

Fransen houden van een technische uitdaging. Een locomotief geschikt voor vier systemen (1500, 3000, 15000 en 25000 volt), met over­brengingen voor 160 en 240 km/u en die bovendien past binnen het krappe Engelse profiel, voor het geval er een Kanaaltunnel zou komen, was in het begin van de jaren 60 inderdaad een hoogstandje.

Als je dan ontwerper Paul Arzens ook nog vraagt om een passende buitenkant te ontwerpen, dan mag je iets bijzonders verwachten. De kopvorm is gebaseerd op een hardloper (zie het boek Treindesign, blz. 102).

Bij zo’n locomotief hoort een beetje mysterie. Want waarom is het nu een CC 40100? Was er al een plan voor een BB of CC 40000? Of heeft dit iets te maken met het opteltrucje dat de Fransen hanteerden bij de series voor elektrische locomotieven. Bijvoorbeeld: BB 9200 (gelijkspanning) + BB 16000 (wissel­spanning) = BB 25200 (twee spanningen). Ik weet het niet.

De werkelijkheid is vaak hardnekkiger dan het ideaal. Hoewel bedoeld voor een doorgaande dienst Parijs-Brussel-Amsterdam (PBA), kwamen de locomotieven nooit in Nederland. NS had er geen vertrouwen in. Dat werd later bevestigd door een proefrit met de Duitse evenknie, de E410 (later 184) of ‘Europalok’, met vervelende gevolgen voor het Nederlandse seinsysteem.

Dit fotoboek is in het bekende formaat van deze uitgever. De locomotieven worden in nummervolgorde afgebeeld. De foto’s zijn zowel in zwart-wit als in kleur. Bij het doorbladeren van het boek wordt meteen duidelijk dat ze lang niet altijd voor de bijpassende Inox-rijtuigen reden. Meest opvallend is de foto op bladzijde 90, de CC 40108 voor de Nord Express, met voorop een blauwe Nederlandse bagagewagen en net zichtbaar verderop in de trein een Nederlands rijtuig Plan K. Deze trein kwam niet in Nederland, maar reed via Luik. Klopt dat wel?

In de periode 1992-1996 gingen de locomotieven buiten dienst en een loc maakte een afscheidstournee op 2 juni 1996. Daarbij werd voor het eerst (?) Nederland bezocht en op bladzijde 120 zien we loc CC 40110 met bijpassende rijtuigen op Den Haag HS in zijn laatste verschijningsvorm. Niet zo mooi als de oorspronkelijk uitvoering (met schortplaten) op de kleurenfoto van de CC 40101 op bladzijde 9, maar toch!

Het boek eindigt met een paar foto’s van de Belgische uitvoering, inclusief een experimentele en minder geslaagde kleurenvariant.

Ik zou de locomotieven pas in hun nadagen in werkelijkheid zien, in Brussel en Parijs. Tot die tijd moest ik het doen met een model van Jouef. Ook tamelijk innovatief, want beide draaistellen werden aangedreven door een motortje dat de fabrikant ook voor raceautootjes gebruikte! De snelheid en het lawaai waren bijpassend.

Voor de liefhebber van deze innovatieve locomotieven een welkome aanvulling voor de verzameling, maar wie meer diepgang wil, zal op zoek moet gaan naar tweedehands exemplaren van Franse boeken over dit onderwerp of lenen uit de NVBS-bibliotheek.

Bestellen in de webshop (gratis verzending)

Uit de bibliotheek

Les Locomotives Polycourant de L’Artere Paris-Bruxelles door Pascal Dumont: Volume 1, Volume 2

EuroDual
Die neuen lokomotiven der Baureihe 159

DVD. Speelduur: 58 min. Uitgever: Eisenbahn Kurier. Artikelnummer: 459-4241. Prijs: € 19,80.

De EuroDual (Baureihe 159) is een zesassige elektrische locomotief die ook over een dieselmotor beschikt, een zogenaamde Dual-Mode-locomotief. Sinds 2018 worden ze gebouwd door Stadler in het Spaanse Valencia.

Deze dvd werd besproken in het vorige nummer van NVBS Actueel maar was toen nog niet leverbaar. Nu wel. In deze bespreking vind je ook links naar meer informatie over de EuroDual.

Bestellen in de webshop

Leo de Jong