Trams, tram-treinen en bandentrams… het gaat maar door in Parijs

Parijs, een wereldstad met verschillende trambedrijven (2)

Vorige maand werden in deel 1 de verschillende Parijse trambedrijven beschreven tot de opheffing in 1938. Deze maand zet Paul van Baarle de hedendaagse tramlijnen op een rij.

De wederopstanding van de tram in Parijs vond plaats in 1992 met de opening van lijn T1. Als we hier schrijven over Parijs bedoelen we de tram die in de agglomeratie van Parijs en in de rest van Île-de-France rijdt. De meeste tram­lijnen worden geëxploiteerd door de RATP (Régie Autonome des Transports Parisiens) maar ook Keolis, Transkeo en de SNCF zijn vandaag de dag op het tramspoor actief zoals beschreven in het eerste deel over Parijs.

De tramlijnen worden door de RATP aangeduid met de letter ‘T’ van ‘Tramway’ maar hier vallen ook de lijnen met bandentrams en tram-treinen onder. Kom je voor het eerst in Parijs dan is het best zoeken waar de tramlijnen zich bevinden tussen de wirwar van spoor- en metrolijnen. In de rechterkolom is een link naar de website van de RATP met plattegronden van het totaal en per afzonderlijke tramlijn. Zelfs dan zijn de tramlijnen niet in een oogopslag te traceren. Daarom volgt eerst een versimpelde weergave van de lijnen en daarna komt elke lijn kort aan bod.

De T5 en T6 zijn de lijnen met de bandentrams en de T4, T11 en T13 zijn de lijnen met tram-treinen. Dan blijven de T1 – T3 en T7 – T9 over als ‘echte’ tramlijnen. De T10 en T12 zijn nog in ontwikkeling en ontbreken dus in het schema. De meeste lijnen lopen van A naar B. Tramlijn T3 is echter opgesplitst in T3A en T3B. Daarnaast hebben de T4 en T8 een Y-vorm en daardoor elk drie eindpunten.

De RATP is de exploitant voor de lijnen T1 – T3 en T5 – T8. De T4 wordt geëxploiteerd door de SNCF, de T9 door Keolis en de T11 en T13 door Transkeo.

Lijn T1 Asnières-Quatre Routes ↔ Noisy-le-Sec

Met tramlijn T1 tussen Saint-Denis en Bobigny begon in 1992 de renaissance van de tram in Parijs en inmiddels heeft de lijn een lengte van 18 kilometer. Ingezet worden trams van het type TFS (Tramway français standard) geleverd door GEC Alsthom in 1991-1996.

Op 24 april 1993 is TFS 103 in de afleveringskleuren onderweg op de T1.

Met de laatste verlenging van lijn T1 eindigt deze nu te Asnières-Quatre Routes. TFS 208 poseert daar op 3 mei 2022 in de huidige bedrijfskleuren.

Lijn T2 Pont de Bezons ↔ Porte de Versailles

In 1997 werd de T2 (bijgenaamd Tram Val de Seine) over een voormalig spoor­weg­traject in gebruik genomen. Deze lijn heeft nu een lengte van 18 kilometer en Citadis 302-trams van Alstom verzorgen het vervoer.

Citadis 420 arriveert op het voormalige spoorwegstation Meudon-sur-Seine, 16 juli 2005.

Op 14 april 2015 zijn al gekoppelde Citadis-trams nodig om aan de gestegen vervoersvraag op lijn T2 te kunnen voldoen.

Lijn T3A Pont du Garigliano ↔ Porte de Vincennes
en lijn T3B Porte de Vincennes ↔ Porte d’Asnières

Lijn T3 werd geopend in 2006 en wordt nu geëxploiteerd in twee delen van twaalf en veertien kilometer. De lange Citadis 402-trams rijden af en aan maar kunnen het aantal reizigers nauwelijks verwerken.

Op 12 april 2015 staat Citadis-tram 338 aan de T3-halte Porte de Pantin voor de Philharmonie de Paris.

De nieuwste Citadis 402-trams hebben een iets gewijzigd front gekregen zoals te zien is bij de 364 te Porte de Vincennes, 3 mei 2022.

Lijn T4 Bondy ↔ Aulnay-sous-Bois / Hôpital de Montfermeil

Het traject van Bondy naar Aulnay-sous-Bois werd geopend in 2006 en de zijtak vanaf Gargan naar Montfermeil kwam tot stand in 2019-2020.

Op 9 april 2009 staat tram-trein 12 (een Siemens Avanto uit 2005) te Gargan in de richting van Bondy.

Op de tak naar Montfermeil rijden de tram-treinen van het type Citadis Dualis geleverd door Alstom in 2018. De TT 401 is onderweg naar Montfermeil op 2 mei 2022.

In Montfermeil is een enkelsporig traject aangelegd dat onderdeel van een lus zou moeten worden. Hoewel de TT 412 hier niet misstaat, verwacht je eigenlijk een tweeassig trammetje van het oude trambedrijf waarvan de lijn in 1938 werd gesloten. Bekijk nog maar eens de ansichtkaart van dit oude trambedrijf in deel 1 over Parijs.

Lijn T5 Marché de Saint-Denis ↔ Garges-Sarcelles
en lijn T6 Châtillon – Montrouge ↔ Viroflay-Rive-Droite

De zeven kilometer lange bandentramlijn T5 werd geopend in 2013. Een jaar later kwam ook bandentramlijn T6 in dienst en na een verlenging bedraagt de lengte daarvan nu veertien kilometer.

De bandentrams op lijn T5 en T6 kwamen ook al ter sprake in het artikel Wat krijg je als je een bus en een tram kruist? in NVBS Actueel van november 2017.

Op 11 april 2015 is Translohr STE3 506 uit 2012 in dienst op Lijn T5.

Een langere versie van de Translohr-bandentram (het type STE6 uit 2013) passeert op lijn T6 bij Louvois op 12 april 2015.

Lijn T7 Villejuif – Louis Aragon ↔ Athis-Mons – Porte de l’Essonne
en lijn T8 Saint-Denis – Porte de Paris ↔ Villetaneuse-Université / Épinay-Orgemont

In 2013 en 2014 kwamen gelukkig niet alleen bandentrams in dienst maar werden met de T7 en T8 ook ‘echte’ tramlijnen geopend. Identieke Alstom Citadis 302-trams verzorgen op beide lijnen het vervoer.

Een spectaculaire ontmoeting vindt plaats aan het T7-eindpunt Athis-Mons (Orly) tussen een Citadis-tram en een terzijde gestelde Concorde op 14 april 2015.

Heel gewoontjes oogt dan Citadis 807 op lijn T8 bij Épinay sur-Seine op 2 mei 2022.

Lijn T9 Porte de Choisy ↔ Orly – Gaston Viens

Deze in 2021 geopende tramlijn is tien kilometer lang en wordt bediend door Alstom Citadis 405-trams, een verbeterde versie van de Citadis 402-serie.

Op 3 mei 2022 staan twee Citadis 405-trams aan het beginpunt van T9, Porte de Choisy. Hier kan worden overgestapt op lijn T3A.

Op dezelfde dag is Citadis 914 op lijn T9 onderweg naar Orly en halteert te Rouget de Lisle.

Lijn T11 Épinay-sur-Seine ↔ Le Bourget

Tram-treinen van het type Citadis Dualis verzorgen de diensten op lijn T11. Deze lijn werd in 2017 geopend met een lengte van 11 kilometer. Hoewel dit onder de noemer van een tram-trein wordt gerangschikt is de lijnvoering toch vooral ‘trein’ en heeft deze niets van een ‘tram’.

Bij het station Villetaneuse Université passeert de TT 305 op lijn T11 in de richting van Le Bourget, 2 mei 2022.

Lijn T13 Saint-Germain-en-Laye ↔ Saint-Cyr

Deze nieuwste tram-treinlijn werd in 2022 geopend en ook hier worden tram-treinen ingezet, vergelijkbaar met die van lijn T11.

Nog maar 99 tramlijnen te gaan

Er is dus genoeg te doen op railgebied in Parijs. Als de T10 en T12 in de toekomst ook geopend zijn beschikt Parijs over dertien tramlijnen. In het eerste deel over de ‘oude’ tram van Parijs konden we lezen dat er toen uiteindelijk 112 tramlijnen in dienst waren… nu dus nog maar 99 te gaan!

Tekst en foto’s door Paul van Baarle