Nog even dit…

Reacties van lezers, aanvullingen op eerdere artikelen, oproepen en leuke nieuwtjes. Dit zijn zaken die thuis­horen in “Nog even dit…”. Heb je ook iets te melden? Laat het ons weten!

Ons mailadres: nieuwsbrief@nvbs.com.

---

Trams in de Volksrepubliek China

Het zeer uitgestrekte China heeft maar betrekkelijk weinig steden gekend die in het bezit waren van een elektrische tram. En, zoals overal in de wereld, gingen in de periode na de Tweede Wereldoorlog tot grofweg de jaren tachtig ook nog eens veel trambedrijven over tot exploitatie met (trolley)bussen. Zo bleven er maar vier elektrische trambedrijven over: in Anshan, Harbin, Changchun en Dalian. Harbin sloot in 1987 en Anshan hield er begin van deze eeuw ook mee op, zodat er twee trambedrijven overbleven.

Gelukkig heeft de tramrevival die we in vele delen van de wereld hebben mee­gemaakt, China niet overgeslagen: momenteel telt de Volksrepubliek China 23 steden waar elektrische trams rijden. En nu Hong Kong ook (weer) tot China behoort, telt deze stad ook mee. (Bron: www.urbanrail.net/as/cn/china.htm.)

Om dan maar meteen met deze stad(staat) te beginnen, een foto van een van de bekende dubbeldekkers van Hong Kong Tramways (HKT) die na vele ver­bouwingen nog steeds in groten getale Hong Kong Island doorkruisen. Er is later –in 1988– nog een tweede trambedrijf bijgekomen, niet op Hong Kong Island maar in het westen van de New Territories op het vasteland van China, behorend tot Hong Kong.

In dit nieuwe en nog vrij lege deel van Hong Kong konden de lijnen ruim en fraai worden aangelegd, getuige bovenstaande foto. Het materieel werd gefabriceerd bij de firma Comeng in Australië. Voor de liefhebbers: meer over Hong Kong in Op de Rails 2023-12.

Changchun (ook Sintjing geheten), een van de beide overblijvers en hoofdstad van de provincie Jilin, ligt in het noorden van China, hemelsbreed duizend kilometer van de hoofdstad Beijing verwijderd. Deze industriestad telt vier en half miljoen inwoners en behoort daarmee tot de grotere steden van het land, dat grossiert in miljoenensteden. Het oude trambedrijf was slecht onderhouden en het voort­bestaan was dus erg onzeker. Rond 2000 volgde nieuw materieel voor de overgebleven oude tramlijn die werd opgeknapt en in 2001 werd tevens een nieuwe sneltramlijn geopend.

De tweede stad die haar tram wist te behouden, Dalian, ligt vijfhonderd kilometer ten oosten van Beijing aan het water. Ook deze stad heeft verschillende namen gekend: Dairen, Lu Sju Ta Lien en Port Arthur. Vergeleken met de eerder­genoemde industriestad is het hier goed toeven, mede door de ligging aan het water. Ongeveer tien jaar geleden ging de metro van start, hetgeen echter weinig invloed heeft gehad op de tramlijnen.

Deze in fraaie kleuren gestoken trams van Chinese makelij hebben in 2004 plaats moeten maken voor gelede lagevloertrams die nu op deze lijn dienstdoen. Mij is niet bekend of er contact is geweest met Siemens maar de gelijkenis met Combino’s is evident. Ze zijn in China gebouwd. Ongeveer tegelijk met hun indienststelling werd de prijs van een enkele reis verlaagd van twee naar één yuan (13 eurocent). Was het omdat de nieuwe rijtuigen meer plaats konden bieden? Het resultaat was in ieder geval dat het aantal reizigers fors toenam.

In Dalian rijden ook nog de lijnen 201 en 203 met ander materieel, maar die slaan we even over om ruimte te maken voor weer een andere stad, en wel de eerste die een nieuw trambedrijf introduceerde: Shenyang, ruim tweehonderd kilometer ten noorden van Dalian. Op 16 augustus 2013 ging de eerste tram voor publiek rijden in deze metropool met ruim acht miljoen inwoners. Deze trams werden in China gebouwd bij de Changchun Railway Vehicles Company met apparatuur van Voith.

Aan de kust, grenzend aan Hong Kong, bevindt zich een vissersdorp dat zich in luttele jaren heeft ontwikkeld tot de snelst groeiende en meest welvarende stad van China: Szenzhen. Ook bij ons bekende ondernemingen als Huawei en BYD (autofabrikant Build Your Dreams) zijn er gevestigd. Door een gunstig vestigings- en belastingklimaat zijn er ook veel buitenlandse firma’s aanwezig.

Natuurlijk mag een tram in zo’n stad niet onbreken. Die kwam er in 2017, zes jaar na de komst van de metro. De deels koffiebruine rijtuigen rijden niet onder een bovenleiding maar hebben wel een stroomafnemer: bij de haltes worden de accu’s opgeladen via een klein stukje bovenleiding ter plekke. Veel van de nieuwe tramlijnen in China verkrijgen hun energie op deze wijze, zo ook bij het hiervoor genoemde bedrijf.

Een wat merkwaardige tram rijdt in de miljoenenstad Guangzhou. Niet in het centrum maar in het zuidoosten, tussen het metrostation Wanshengwei van de lijnen 4 en 8 en Canton Tower, een prachtige toren van 600 meter hoog. Een afstand van ongeveer zeven kilometer. De trams werden gebouwd door CRRC Guangzhou Electric Locomotive in samenwerking met Italdesign uit Turijn. Op feestdagen wil menigeen naar de toren, gelegen aan de Pearl River, en kan de tram het vervoer nauwelijks aan. Maar ook op andere dagen is er voldoende klandizie.

Dit waren foto’s van slechts zes steden met trams in China, maar zij geven een goed beeld van de grote verscheidenheid van trambedrijven in dit grote land.

Ciril van Hattum

---

75 jaar PCC in Den Haag

In 2024 is het 75 jaar geleden dat de eerste PCC-trams in Europa en Den Haag arriveerden. Van dit Amerikaanse trammodel werden in licentie door het Belgische La Brugeoise et Nivelles (BN) 234 stuks aan Den Haag geleverd tussen 1949 en 1975. In 1993 gingen de laatste Haagse PCC’s officieel buiten dienst.

Het Haags Openbaar Vervoer Museum (HOVM) en de HTM vieren ‘PCC 75’ met een thematentoonstelling in de museumremise Frans Halsstraat die het hele jaar te zien zal zijn. Onderdeel van deze expositie is de Brusselse PCC 7065 uit 1956 die speciaal hiervoor werd overgebracht. Daarnaast worden er meerdere eve­ne­men­ten georganiseerd.

Op 2 juni werden op lijn 11 tussen Hollands Spoor en Scheveningen Haven gratis ritten aangeboden met PCC-trams. Naast museumtrams werden ook PCC’s van de Tourist Tram en Partytram 1302 ingezet. De HTM ondersteunde deze ritten door ze op de elektronische halteborden aan te kondigen met ‘gratis’ in hoofdletters — de belangstelling was (mede daarom?) enorm. Met alle foto’s van die dag zou een extra editie van NVBS Actueel gevuld kunnen worden, maar we beperken ons hier tot een kleine selectie.

In de PCC-trams was het druk maar ook langs de baan stonden drommen foto­grafen uit binnen- en buitenland. Dat riep dan weer vragen op bij ‘onwetenden’ met als meestgestelde vraag “is er een bijzondere vogel te zien?”. “Nee mevrouw, we zijn geen vogelspotters maar tramspotters” was dan (verkort) het antwoord.

Motoren en draaistellen van de laatste series PCC’s werden hergebruikt bij de bouw van een deel van de GTL8-trams, die de PCC’s vervingen. Reden genoeg om ook bijzondere GTL8-trams – zonder publiek – te laten meerijden. Zo reden mee de oudste nog in de reizigersdienst actieve GTL8 3045, restauranttram Hoftrammm 3045 en pekeltram 3009.

Op 8 juni werd op het terrein van de HTM-remise Zichtenburg een line-up georganiseerd, waar wederom grote belangstelling voor was. In 1993 vond hier ook al een line-up plaats naar aanleiding van de buitendienststelling van de PCC’s.

Tot zover hebben het HOVM en de HTM met de uitstekend georganiseerde fes­ti­vi­tei­ten veel mensen een groot plezier gedaan. Kijk op de website van het HOVM voor verdere aankondigingen inzake ‘PCC 75’ en nog veel meer informatie.

Paul van Baarle

---

Onbekende stations gevonden

Onbekend station 1

In het meinummer stond deze door Peter Collet gekochte foto. Hij vroeg zich af waar deze foto is gemaakt. We zien een locomotief van de NS-serie 1601-1659. Loc NRS 107, later NS 1604, staat in het Spoorwegmuseum. Jacques Klok weet te melden dat deze foto is gemaakt in Gorinchem. Rechts op de foto zien we nog een gedeelte van post I bij de overweg in de Nieuwe Hoven. Het is een HSM-seinhuis van het type A. Wanneer het seinhuis daar geplaatst is, is niet meer in archieven te vinden, maar vermoedelijk is dit in 1900 geweest; in 1901 was het in ieder geval op deze plek aanwezig. In 1913 is op een andere plek bij deze over­weg een nieuwe post I in gebruik genomen en is het seinhuis op de foto daarheen verplaatst en ingericht als bergplaats. De foto kan dus gedateerd worden in de periode tussen 1901 en 1913. Het huis op de achtergrond heeft niets met de spoorwegen te maken en is dus geen stationsgebouw of wachters­woning. Vergelijk ook foto SPANS-Gr16 in de beeldbank.

Onbekend station 2

Deze foto stond in het aprilnummer. Het regionaal archief Alkmaar heeft een collectie glasplaten met onder andere foto’s van een pas geopend treinstation. Aan de kleding en de rijtuigen te zien is het rond 1900. De vraag: waar is dit? Roel van Putten wist te melden dat deze foto is gemaakt bij het station Enschede Zuid. Vergelijk ook foto SPANS-Es95 in de beeldbank.

---

Schienenbulli op het spoor

Van Volkswagen Bedrijfswagens ontvingen we een persbericht over een bij­zon­dere aanwinst in hun collectie: een Schienenbulli uit 1955. Bulli is de bijnaam van de klassieke VW-busjes.  Volkswagen presenteerde dit voertuig op 2 juni 2024 tijdens het eerste ‘Bulli & Coffee’-evenement in Hannover. Lees meer in dit bericht.

De spoorweg-Bulli heeft als officiële aanduiding Klv-20, waarbij Klv staat voor Kleinwagen mit Verbrennungsmotor. Het getal 20 slaat op het vermogen in kilowatt. Er zijn 31 van deze railvoertuigen (draisines) gebouwd. Ze haalden 70 km/uur en er konden zeven personen mee. Door middel van een handbediend hydraulisch systeem kon de bus gekeerd worden, zodat ze niet achteruit hoefden te rijden. Bij overwegen was het opletten: knipperlichtinstallaties werden niet ingeschakeld door de bus. Er zijn voor zover bekend zes exemplaren bewaard gebleven. Ook modeltreinfabrikanten hebben zich aan de Klv-20 gewaagd (Brekina, Märklin, Eheim/Brawa).

---