Nog even dit…

Reacties van lezers, aanvullingen op eerdere artikelen, oproepen en leuke nieuwtjes. Dit zijn zaken die thuis­horen in “Nog even dit…”. Heb je ook iets te melden? Laat het ons weten!

Ons mailadres: nieuwsbrief@nvbs.com.

---

Spoorkaartjes uit de schatkamer van de SNR

Stations en haltes rond Gouda

De laatste jaren zijn enkele stations verdwenen van de Nederlandse spoorkaart zoals bijvoorbeeld Geerdijk, Heerlen de Kissel en Sappemeer Oost. Dit afgezien nog van bijvoorbeeld de overgang naar HTM/RET plus verbouwing tot “light rail” van de Zoetermeer- en de Hofpleinlijn. Daar staat tegenover dat er de afgelopen 50 jaar diverse zogenoemde (voorstads)haltes en trajecten zijn geopend. Ook een enkel lang geleden gesloten station staat weer op de kaart (Gaanderen). Toch is de spoorwegkaart nog altijd erg kaal vergeleken met de situatie van pakweg 1930.

Als illustratie van wat er toen rond Gouda aan kleine stations en haltes was hier enkele voorbeelden: Hekendorp (geopend 1895, gesloten 1936), Moordrecht (1855-1935), Ouderkerk (1903-1935), Zevenhuizen-Moerkapelle (1879-1938), Karnemelksloot (aan de tramlijn naar Schoonhoven; 1914-1942) en Oudewater (1855-1936). Dat laatste station lag bijna vier kilometer van de gelijknamige plaats en was er van 1906-1931 mee verbonden met een paardentramlijn. Vandaag de dag liggen daar inhaalsporen voor goederentreinen.

Een curiositeit is het kaartje van Karnemelksloot aan de tramlijn Gouda-Schoon­hoven. Mogelijk is de datumpersafdruk 1941 van dit kaartje foutief en was het er eentje van de laatste dag van exploitatie (23 augustus 1942) toen een gezel­schap NVBS-ers gezamenlijk afscheid kwam nemen…

Kaartjes van nog meer verdwenen stations en haltes zijn te vinden in de collectie spoorwegvervoerbewijzen van NVBS Railverzamelingen.

Gerrit van Straaten, de auteur van deze artikelserie, is begin deze week over­leden. Vanwege ziekte had hij zijn vrijwilligerswerk als beheerder van de collectie spoorwegvervoerbewijzen al gestaakt. Wij hebben nog drie leuke artikelen van zijn hand in portefeuille; die zullen we de komende maanden publiceren. Een in memoriam voor Gerrit zal verschijnen in Op de Rails.

---

Chinees Nieuwjaar in Rotterdam

Op 17 februari 2024 werd in Rotterdam het Chinees Nieuwjaar gevierd. 2024 is het jaar van de draak. Voor de festiviteiten werd de West-Kruiskade afgesloten voor het verkeer en werden de RET-tramlijnen omgeleid via de Nieuwe Binnen­weg. Ter ondersteuning van de festiviteiten werden vier trams van het Rotter­dams Openbaar Vervoer Museum (ROVM) op de West-Kruiskade neergezet voor Chinese workshops, exposities etc. Dat leverde niet-alledaagse tramplaatjes op.

De festiviteiten konden op grote publieke belangstelling rekenen en de ROVM-museumtrams werden zo keurig op een minder gebruikelijke manier onder de aandacht gebracht.

Paul van Baarle

---

Railjournaal 2023 door het RTA

Op zaterdag 6 april 2024 laat het Railtheater Amsterdam (RTA) zien wat er in 2023 allemaal gebeurde. In ruim twee uur komen meer dan 100 onderwerpen voorbij, voorzien van geluid en commentaar. Uiteraard veel beelden uit Nederland, maar ook België, Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland passeren de revue. Zowel trein als tram komen aan bod, net als divers museummaterieel en twee NVBS-excursies. Van paardentractie tot waterstof: een diversiteit aan onderwerpen is gegarandeerd!

De filmvoorstelling vindt plaats in NVBS Centraal in Amersfoort. We beginnen om 12.15 uur en er is een ruime pauze halverwege voor een bezoek aan onze winkel, bibliotheek en archief. Vanaf 11.45 kun je terecht in NVBS Centraal. De toegang is gratis en ook wie nog geen NVBS-lid is, is van harte welkom!

---

Educatieve modelbanen (2)

In het vorige nummer stond een artikel over educatieve modelbanen. Als aanvulling hierop een paar modelbanen die zijn of worden gebruikt voor het opleiden van spoorwegpersoneel.

Het fraaiste voorbeeld is te zien in het National Railway Museum in York. Hier staat een modelbaan waarmee de Lancashire and Yorkshire Railway van 1912 tot 1995 (!) instructies gaf aan het personeel. Regelmatig worden in het museum demonstraties gegeven door de vrijwilligers die deze baan onderhouden, maar helaas niet toen ik er was. Het is overigens een letterlijk en figuurlijk geweldig museum, trek er twee dagen voor uit als je alles wilt zien. Voor het geld hoef je het niet te laten: de toegang is gratis.

Hieronder een filmpje waarin de werking van deze baan wordt gedemonstreerd (met dank aan Alexander van Abswoude voor de tip).

Andere banen

Bij de Technische Universiteit van Darmstadt worden spoorwegmedewerkers opgeleid met hulp van modeltreinen. Ze maken kennis met verschillende systemen: van mechanische hefbomen tot computerschermen. Bekijk het filmpje.

Ook in de Technische Hogeschool van Zürich staat een modelbaan waarmee treindienstleiders en anderen worden opgeleid. Bekijk het filmpje.

In het huidige Spoorwegmuseum in Utrecht is ook nog een fraaie modelbaan te vinden, of liever gezegd een grote maquette waarop Amsterdam CS anno 1889 is te zien. Er rijden een paar treintjes heen en weer, maar de nadruk ligt op het station en de omgeving. Meer informatie.

Nogmaals de speelkamer

De speelkamer in Amsterdam CS is begin 1948 ontmanteld. Een van de banen (schaal 00) is toen verhuisd naar een nieuwe speelkamer in station Scheveningen Kurhaus. De andere baan (schaal 0) is overgebracht naar het Schoolmuseum in Den Haag (officiële naam: Museum ten bate van het Onderwijs, later omgedoopt tot Museon). Noch in het archief van Museon noch in het Haags Gemeentearchief is hier informatie over te vinden.

Nico Spilt

---

De eerste dienstregelingen

Op het YouTube-kanaal van NS verscheen deze week een filmpje onder de titel “De ingewikkelde grafieken van de eerste dienstregelingen”. Een belangrijke rol in dit aardige filmpje wordt gespeeld door de in onze kringen niet onbekende Kees van de Meene. Hij legt uit hoe hij vroeger aan de hand van dienstregeling­grafieken wist uit te kienen waar en wanneer hij moest zijn om een bepaalde trein te fotograferen.

---