Avondje uit

Een varia-avond in Den Haag en bij de NVBS-afdeling ‘t Gooi een reis door Wit-Rusland, Kaliningrad en de Baltische Staten.

Varia-avond in Den Haag

NVBS-afdeling Den Haag op woensdag 28 december 2016
Op woensdag 28 december komt de afdeling Den Haag bijeen in de Christus Triumfatorkerk. De avond staat niet alleen in het teken van de verscheidenheid aan onderwerpen, maar ook van de afsluiting van het jaar 2016. Daarom krijgen de bezoekers een oliebol of appelflap aangeboden.
In hun voordrachten gaan de inleiders Dirk Elkhuizen, Jan Tromp, Kees Bal, Frits Kwakkel, Edward Kuijper en Bert van der Kruk in op achtereenvolgens de aanleg van de viersporigheid van Leiden – Den Haag, het station Canfranc in de Pyreneeën, hobby’s van een NVBS’er, architectuur aan de Bezuidenhoutseweg in Den Haag, ‘Vlak voor de rook verwoei’ en de Gotthardspoorlijn in Zwitserland.

Van twee naar vier sporen – Dirk Elkhuizen
Een impressie met dia’s van de werkzaamheden begin jaren negentig aan de Oude Lijn van ‘De Vink’ tot ‘Het Haantje’. Tevens zien we inmiddels grotendeels verdwenen rijdend materieel.

Canfranc Estación – Jan Tromp
In het in westen van de Pyreneeën ligt op 1200 m hoogte een tamelijk verlaten station dat zich qua grootte kan meten met het Centraal Station van Amsterdam. Na een vooral aan de Franse kant moeizaam verlopen aanleg werd Canfranc in 1928 geopend als onderdeel van een internationale verbinding tussen Frankrijk en Spanje. De lijn werd tijdens de Spaanse Burgeroorlog gesloten maar werd in de Tweede Wereldoorlog door de Duitsers gebruikt voor het vervoer van ijzererts en wolfraam naar Duitsland en gestolen goud in omgekeerde richting.
Na 1945 heeft de lijn via Canfranc een kwijnend bestaan geleid tot in 1970 de lijn aan de Franse zijde na een bizar ongeval gesloten werd. Het enige dat nog reed was een dieseltufje naar Zaragoza.
Op dit moment is een deel van de plannen voor reactivering van de lijn uitgevoerd. Daarnaast is het dak van het stationsgebouw gerenoveerd.
In deze bijdrage wordt in het kort de geschiedenis van de lijn besproken en worden beelden vertoond van een deel van de lijn aan Franse zijde en van het uitgebreide stationsterrein en -emplacement van Canfranc.

Hobby’s van NVBS’er – Kees Bal
We gaan eerst een kijkje nemen bij de Tramweg Stichting Scheveningen; de presentator restaureert daar met een groep van ongeveer twintig man diverse trams. Kees Bal tooont ziet beelden van onder meer de Haagse 294 in de remise Lijsterbesstraat en ook op Scheveningen. Daarna maken we in 2015 een rit mee met het tramstel 58 en 779. Ten slotte beelden van de Treinenbeurs in de Broodfabriek te Rijswijk waar een groep NVBS’ers aanwezig was.

Architectuur, openbaar vervoer en nog meer… – Frits Kwakkel
Interessant zijn wat betreft de bebouwing en het openbaar vervoer de Prinsessegracht en de Bosbrug in Den Haag. In 1870 kwam aan de Rijnstraat het station van de NRS. De gevelwand van de Bezuidenhoutseweg werd doorgebroken, zodat vanaf 1879 de stoomtram naar Scheveningen kon rijden. Langs de Bezuidenhoutseweg stonden riante landhuizen en veel uitspanningen.
De paardentram werd opgevolgd door een paar elektrische tramlijnen. Waar nu de Utrechtse baan de Bezuidenhoutseweg onderdoor gaat was een leuk tramkruispunt. De Laan van NOI had een pracht aan bomen. Overbosch was vele jaren het eindpunt van de tram. In 1923 werd de tramlijn verlengd naar Marlot. In de jaren dertig kon het daar behoorlijk druk zijn.

Lijn 4 in 1917 op de Bezuidenhoutseweg op weg naar het Stadhuis. Niets rest er nu meer… Foto: NVBS Railverzamelingen.

Vlak vóór de rook verwoei… Edward Kuijper
De titel is natuurlijk een verwijzing – met een knipoog – naar het prachtige boek over de WSM van Hans van Lith: Rook waait over het Westland. In de laatste maand vóór de opheffing van het railvervoer tussen Delft en Loosduinen, december 1967, heeft Edward Kuijper nog opnamen daarvan gemaakt, voornamelijk tussen Westerlee en Loosduinen. Die rook uit de titel was overigens niet alleen dieselrook van de locomotieven van de NS-serie 450, maar ook wat kolenrook: de rit met de stoomloc ‘Leeghwater’ door het Westland vond ook in die laatste maand van 1967 plaats. Zwart-witfoto’s uit Edwards middelbareschooltijd, nu 49 jaar geleden.

Van deze rit is ook een film gemaakt, die hier te zien is op de site van de NVBS.

De Gotthard – Bert van der Kruk
Het Zwitserse Alpenmassief is altijd een grote natuurlijke barrière geweest voor het verkeer tussen Zuid- en Noord-Europa. Pas in de 13e eeuw ontstond er een pasweg over de Gotthard.
De aanleg van de Gotthardspoorlijn en de Gotthardtunnel die in 1882 werd geopend, betekende dan ook een geweldige verbetering. Deze spoorlijn die op spectaculaire wijze via vele keertunnels en kunstwerken is aangelegd om op 1150 meter hoogte onder de Gotthard door te rijden, mag zeker tot een van de meest aansprekende bergspoorlijnen van Europa worden gerekend; niet in de minste plaats door de locomotieven die hier werden ingezet, waaronder de “Krokodil” die hier eeuwige roem verwierf. Na 134 jaar is de glorietijd echter voorbij, want met de ingebruikname van de nieuwe Gotthardtunnel zullen nu veel meer treinen veel sneller de Alpen kunnen passeren. Het oude traject dient dan nog slechts voor het regionale verkeer en zal ongetwijfeld nog wel enkele goederentreinen te verwerken krijgen.
Met een vijftigtal beelden beleeft u vanavond de reis van Erstfeld naar Bellinzona nog een keer.

Bezoekers zijn welkom in de Christus Triumfatorkerk, Juliana van Stolberglaan 154, Den Haag. Aanvang van het programma is 19.45 uur; zaal geopend vanaf 19 uur.

Wit-Rusland, Kaliningrad en de Baltische Staten

Op dinsdag 17 januari komt de afdeling ‘t Gooi bijeen in de het wijkcentrum “Riebeeck” in Hilversum.

Vanavond neemt de Haarlemse spoorwegfotograaf Ernst van Gulden de bezoekers van de afdeling ‘t Gooi mee in zijn uit twee delen bestaande presentatie naar het (tot voor kort) noordelijkste station ter wereld: Nikel. Die stad is vanuit de omgeving van het Noorse plaatsje Svanvik te zien.
In deze presentatie laat Ernst de reis zien via Polen, Wit-Rusland, Kaliningrad en de Baltische Staten tot de Russische (en Europese) buitengrens Narva. Naast het spoorvervoer zal een groot deel van de presentatie niet alleen dat in beeld brengen, maar ook het landschappelijk schoon van deze landen. Ook zullen we een kijkje nemen in steden Minsk, Kaliningrad, Tallinn, Kaunas, Riga en Vilnius.
Kortom: een boeiende presentatie over voor de gemiddelde spoorliefhebber minder bekende landen.

Bezoekers zijn welkom in het wijkcentrum “Riebeeck”, van Riebeeckweg 50 in Hilversum. Aanvang van het programma is 19.45 uur; zaal geopend vanaf 19.15 uur.

Treinstellen van het type D1/Д1 (gebouwd door Ganz-MAVAG in de jaren 1960-1980) onderhield de relatief frequente stoptreinverbinding tussen Šiauliai naar Radviliškis in Litouwen. Foto: Ernst van Gulden.

samenstelling: Sjoerd Bekhof