Nieuwe recensies over oudere boeken

Ditmaal recensies van twee wat oudere boeken die nu nog te koop zijn in de NVBS-Winkel, in de tweedehands afdeling: Trammaterieel in Nederland en België en Stoppen op Doorreis (trein en tram). Plus een korte bijdrage over de NS-dienstregelingen.

Trammaterieel in Nederland en België
door H. van ’t Hoogerhuijs met tekeningen van Daniël Riechers. 136 blz. 21 x 30 cm. 211 z/w foto’s. Uitgave 1996 door De Alk. Tweedehands art.nr. 833-0009 € 12,50 (zolang de voorraad strekt).
Hebt u net ‘Modern Trams deel 2’ van Frits van der Gragt c.s. al uitgelezen en bent u op zoek naar een volgend tramboek? Dan is het boek ‘Trammaterieel in Nederland en België’ zeer geschikt. Het geeft een compleet overzicht van alle reizigers- en dienstmaterieel in Nederland en België in 1996, voor de grote opkomst van lagevloertrams, toen de eerste generatie moderne trams nog in dienst waren, inclusief de PCC’s (de favorieten van uw recensent) en zelfs een vreemde eend uit Bochum. De volgende bedrijven worden behandeld: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag, Utrecht in Nederland en Brussel, Antwerpen, Gent, de Kustlijn, Charleroi en Han sur Lesse in België. Bovendien geeft het boek een heldere schets van de materieelontwikkeling van deze bedrijven vanaf 1945. Prachtige, uniforme tekeningen geven een goed beeld van de indeling van de trams. Bij deze tekeningen worden ook technische specificaties gegeven. Het dienstmaterieel wordt vastgelegd in tabelvorm met foto’s van de bijzondere voertuigen.
Vlot geschreven (met een Vlaams accent in het Belgische deel) door uitgesproken, maar deskundige, auteurs. Met dit boek kunt u zich nog wat verder verdiepen in de recente geschiedenis van het trammaterieel in eigen land en bij de zuiderburen.
Dit boek is verkrijgbaar in de tweedehands afdeling van de NVBS Winkel in Amersfoort, zolang de voorraad strekt.

Leo de Jong

Stoppen op Doorreis
door Ir. J.W. Sluiter. 160 blz. 21 x 30 cm. 256 z/w foto’s. Uitgave 1971 door E.J. Brill. Tweedehands art.nr. 833-0005 € 20,00 (zolang de voorraad strekt).
In 1971 bestond de NVBS 40 jaar en gaf het fotoboek ‘Stoppen op doorreis’ uit. Een tamelijk unieke combinatie van spoor- en tramfoto’s. Immers, in het buitenland waren de liefhebbers van trams en treinen in het algemeen apart georganiseerd en werden de onderwerpen in druk strikt gescheiden. Uw auteur was ‘spoorhobbyist’ en trams hadden niet echt zijn belangstelling. Door dit boek zou dat veranderen. Deze uitgave gaat moeiteloos van trein naar tram en terug. Dat gebeurt met juweeltjes van foto’s. Want als liefhebber van railvervoer hebben we het geluk dat de fotografie zich ongeveer tegelijkertijd met spoor- en tramwegen ontwikkelde. Fotografen voelden zich al snel aangetrokken door treinen als vorm van moderne techniek en trams kwamen ‘vanzelf’ in beeld bij stadsgezichten. Daardoor zijn er nu beelden van breedspoorlokomotieven en paardentrams uit de 19e eeuw. Door het werk van fotografen als Quanjer, Dicke en Vellekoop beschikken we bovendien over prachtige fotocomposities met treinen en trams uit het verleden. De makers worden terecht vaak in de tekst genoemd.
Hoewel het om een fotoboek gaat, zoals in de inleiding wordt benadrukt, zijn de teksten toch zeer informatief. Voor de spoorhobbyist uit het begin van jaren ’70 was er nog veel te leren. Zoveel Nederlandse boeken op ons hobbygebied waren er toen niet: wat er was had vooral betrekking op het verleden en dan vooral ‘stoom’ (Waldorp, Overbosch). Ook in het woord vooraf wordt het belang van de ‘stoomlocomotief’ benadrukt. En natuurlijk op de omslag met een NCS Zeppelin; zelfs de auteur heeft zich bescheiden teruggetrokken op de rug van het boek.

Leo de Jong

NVBS-winkel: NS-dienstregelingen vanaf 1922 tot nu
Dienstregelingen vormen voor veel railliefhebbers een bijzondere bron van informatie. De tweedehands afdeling van de NVBS beschikt over een enorme sortering ‘spoorboekjes’ en biedt zelfs al een exemplaar uit 1922 ter verkoop aan; een van de eerste, zoniet dé eerste dienstregeling van de NS. Deze werd toentertijd aangeboden namens belangengemeenschap der Nederlandsche Spoorwegen (met “sch”), de nagenoeg afgeronde fusie tussen de Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HIJSM) en de Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (SS). Daarnaast bevat de collectie – want zo mogen we dat enorme aanbod wel noemen – wat recentere dienstregelingen uit de jaren dertig, veertig tot het laatste decennia waarin het vertrouwde spoorboekje nog door de NS werd uitgegeven. Een bijzondere dienstregeling is die van de trouwdag van prinses Juliana en de prins Bernhard in 1937. Daarvoor waren veel (extra) treinen naar Den Haag ingelegd.
De prijzen van deze oude dienstregelingen variëren van 50 euro voor het oudste exemplaar uit 1922, 20 euro voor het “huwelijksspoorboekje” van prinses Juliana tot 2,50 euro voor de NS-dienstregeling van 1984. Verder beschikt de winkel ook over een relatief groot tweedehands aanbod van buitenlandse dienstregelingen.
En tot slot: ook het meest recente spoorboekje van de huidige dienstregeling was net voor het uitkomen van deze nieuwsbrief nog bij de winkel in voorraad.

Oege Kleijne