Zoekplaatjes – maart 2016

Een juweel van een historische foto

door Oege Kleijne

Bij het ordenen van de nalatenschap van Piet Kiers ontdekte René Platjouw (beheerder foto’s, prentbriefkaarten tramwegen Nederland, Nederlands Indië, Curaçao en Aruba bij de Stichting NVBS Railverzamelingen) een bijzondere foto van de bouw van het station Amsterdam Willemspark. Dit is het latere Haarlemmermeerstation. Piet Kiers, overleden in 2002, kreeg vooral bekendheid als uitgever en redacteur van het maandblad Het Openbaar Vervoer. Zijn nalatenschap omvat bijzondere documenten en foto’s (zie ook onder Archiefnieuws in dit nummer), onder meer van de Amsterdamse sneeuwdienst.

Het station Amsterdam Willemspark (het latere Haarlemmermeerstation) in aanbouw. Op de foto staat het jaar 1919, maar de spoorlijn naar Aalsmeer is al op 1 mei 1915 geopend; waarschijnlijk is dit jaar dus niet correct. Collectie NVBS Railverzamelingen.

René Platjouw: ‘Ik was afgelopen jaar behulpzaam bij het opruimen van de nalatenschap van Piet Kiers. Tussen zijn paperassen zaten ook enkele enveloppen met wat foto′s. Een ervan, de afgebeelde foto, is wel speciaal, want we zien hier het station Amsterdam Willemspark, sinds 1933 Haarlemmermeerstation genaamd, in aanbouw. Links zien we nog net een stukje terrein van waar nu het gebouw van de Penitentiaire Inrichting staat, beter bekend als de Gevangenis aan de Havenstraat, tegenwoordig een opvangcentrum voor asielzoekers.
Het circuit en de Agneskerk op de hoek bij de Cornelis Krusemanstraat en ook de Lairessestraat zijn nog niet gebouwd/aangelegd en bestaan slechts op papier. Met de bouw van de Agneskerk zal omstreeks 1920 begonnen zijn.’

Bovenleidingmasten

‘Ik heb geen idee wat de grote witte loods is ongeveer op de plek waar nu de kerk staat.
Op de foto zien we achter het in aanbouw zijnde station een terrein met enkele bovenleidingmasten. Waarschijnlijk is dat het tijdelijke opstelterrein dat men daar had voor extra materieel bij evenementen (zie ook pagina 107 van “Onze tram in Amsterdam” van Balt Korthals Altes). De donkere plek met lichte bovenkant zou een bijwagen kunnen zijn.
In de verte zien we het Rijksmuseum oprijzen en ook de koepel van het Paleis voor Volksvlijt aan het Frederiksplein. Helemaal op de voorgrond zien we een bovenleidingmontagewagen van de Gemeentetram Amsterdam op sporen die leiden in de richting van de remise Havenstraat, waarvan de eerste opstallen dateren uit 1914. Het huidige remisegebouw is later gebouwd, ik meen begin jaren dertig. Apart is ook dat het terrein waar de sporen voor de treinen komen te liggen op de foto nog een plas water is. Waarschijnlijk is hier zand opgegraven voor terreinophoging’, aldus René Platjouw.
Overigens staat deze foto, maar dan klein, ook op Stationsweb en is daar gedateerd in het jaar 1913.
Mocht iemand nog meer informatie hebben over de foto, het tijdelijke opstelterrein, het witte gebouw of bijvoorbeeld over de fotograaf, schrijf dan naar nieuwsbrief@nvbs.com.

Meer informatie over het oude zoekplaatje

De oproep in de nieuwsbrief van januari 2016 om informatie te geven over de op het zoekplaatje afgebeelde wagon leverde een reactie van lezer Johan Tetteroo op. Hij is als beroepschauffeur regelmatig onderweg door de landen van Oost-Europa.

Foto: H.H. Luijendijk/collectie Stichting NVBS Railverzamelingen.

Tijdens een van zijn ritten waren hem op het station van Pincehely (Hongarije) de ronde, op de foto afgebeelde, voorwerpen opgevallen. Dat bleken voor de scheepvaart bestemde oliedrukcilinders te zijn. Die werden echter niet per trein, maar per vrachtauto en binnenschip vervoerd, onder andere naar de havens van Amsterdam en Rotterdam. Johan Tetteroo heeft er tussen 1979 en 1995 vele vervoerd. Doordat het bedrijf, waarvoor hij werkte, ophield te bestaan nam een Hongaarse onderneming het vervoer over. Die bracht de cilinders naar havens aan de Zwarte Zee.
Hij verschilt overigens van mening over de herkomst van de wagon. Hij heeft onderweg veel uit het Westen afkomstig materieel zien staan. Hij veronderstelde dat de afgebeelde wagon een vroegere koelwagon was. Foto’s heeft hij helaas niet gemaakt, zodat de foto van het zoekplaatje moeilijk aan zijn waarnemingen kan worden getoetst.
Voorzichtige conclusie. Op grond van de reacties houden we het als redactie op een voormalige, tot dienstwagen verbouwde, sneeuwfrees – mogelijk nummer 2 (het nummer staat erop) – die ooit aan de Hongaarse Staatsspoorwegen is geleverd. Op de afbeelding staat dit voertuig als (voormalige) dienstwagen van de GySEV. De foto is in de eerste helft van de jaren tachtig van de vorige eeuw genomen.
Tot slot: hartelijk dank voor de reacties!