Nieuwe aanwinsten van de NVBS-bibliotheek
Bij de nieuwe aanwinsten gaat het om een boek over 150 jaar spoorwegen in Beieren, een boek over stoomlocomotieven die gebouwd zijn tussen 1825 en 1925 en een uitgave over de ontwikkeling van Amerikaanse rijtuigen. Ook wordt een dvd beschreven waarin de stoomlocomotieven van (niet alleen) Duitse makelij op de suikerrietplantages op de Indonesische eilanden Java en Sumatra een belangrijke rol spelen.
Boeken
150 Jahre Eisenbahn in Bayern, door Bernhard Ücker (verschenen in 1985, 106 pagina’s). Uitgever: Hermann Merker Verlag (Fürstenfeldbruck).
Dit grote boek (30 cm hoog en 42 cm breed) beschrijft de geschiedenis van de spoorwegen in de Duitse deelstaat Beieren. De eerste spoorweg van Beieren, maar ook van geheel Duitsland liep van Nürnberg naar Fürth. Zes jaar later kwam de lijn Augsburg – München gereed. Alleen de locomotief “Adler” kwam uit Engeland, de rest was van Duits fabricaat. Al snel werd Maffei de eerste Duitse locomotieffabriek. Tot 1902 had de fabriek geen spooraansluiting. Het boek bevat twee grote afbeeldingen hoe een locomotief met paarden naar de spoorweg werd vervoerd. Het grote formaat toont indrukwekkende afbeeldingen, bijvoorbeeld een die paginagroot een beeld geeft van de aanleg van een spoorlijn, grotendeels in handarbeid. In de zomer 1876 waren in Beieren 800 ambtenaren en meer dan 125.000 arbeiders betrokken bij de spoorwegbouw. De spoorwegen brachten welvaart. De meeste spoorlijnen – samen meer dan 8000 km – vielen onder de Königlich Bayerische Staatseisenbahnen. In 1920 werden de meeste Länderbahnen (door de deelstaten of andere lokale overheidsorganen geëxploiteerde spoorwegen) verenigd tot de Deutsche Reichsbahn. Na de Tweede Wereldoorlog maakten de spoorlijnen in Beieren deel uit van de Deutsche Bundesbahn (DB). Ook is er in dit boek aandacht voor de stoomlocomotieven die zijn ontwikkeld en gebouwd in Beierse fabrieken.
Lenen of reserveren: Sa-440.163.
Das Eiserne Ross: Dampflokomotiven der Baujahre 1825 – 1925, door Werner Reber (verschenen in 1976, 160 pagina’s). Uitgever: Benteli Verlag (Bern).
Boeken met foto’s van stoomlocomotieven zijn in zeer grote aantallen verschenen; dit is er een van. De meeste foto’s zijn gemaakt door Reber, een aantal door andere Zwitserse fotografen en een fotograaf uit “Holland” en wel door L. Albers. Het zijn er in totaal vijf, waarvan twee foto’s ook staan in Albers’ “Met de trein door Nederland 1947 – 1986” (Sa-100.181.a/.b). Vergelijking van de afdrukken in dit boek uit 1976 en die in Albers’ boek uit 2008 laat zien dat de techniek verbeterd is. In beide boeken zijn de foto’s scherp, maar die uit 2008 hebben meer contrast en zijn daardoor beter doortekend.
Het boek bevat bijna 300 grootformaat foto’s, waarvan zestien in kleur, uit in totaal 29 landen. Van de meeste landen bevat deze uitgave enkele foto’s, maar van Zwitserland zijn het er niet minder dan zeventig. De afgebeelde locomotieven zijn zeer divers. Er is ook fraaie foto van een RTM-tram in Rotterdam in dit boek opgenomen.
Lenen of reserveren: Sa-400.077.
The Railroad Passenger Car: An illustrated history of the first hundred years with accounts by contemporary passengers, door August Mencken. Deze uitgave uit 2000 is een facsimile van een boek uit 1957. Uitgever: Johns Hopkins University Press (Baltimore).
August Mencken schreef dit boek in 1957 na zijn pensionering en deze uitgave is in 2000 als een exacte kopie opnieuw uitgegeven. Mencken was een ingenieur die werkzaam was in de spoorwegbouw. Het is dan ook niet verwonderlijk dat zijn boek begint met een kort hoofdstuk over de kwaliteit van de spoorlijn zelf. Een goed gebouwde lijn zonder scherpe bogen en hobbels was pas rond 1900 regel.
De eerste rijtuigen hadden twee assen en geen veren (“four-wheel cars”). Na 1838 werden zij meer en meer in de Verenigde Staten vervangen door rijtuigen op draaistellen (“double-truck, eight-wheel cars”). De eerste waren nog geen negen meter lang en konden in drie coupés 24 tot 30 passagiers een zitplaats bieden. Langzamerhand werden de rijtuigen langer en boden de stoelen of banken meer comfort. De kaarsen voor verlichting werden vervangen door petroleumlampen en nog later door gaslampen. In 1863 verschenen de eerste restauratierijtuigen. In 1869 kreeg George Pullman een octrooi op zijn “hotel car” en zijn “dining car”. In 1887 kwam de eerste trein waarin de rijtuigen als het ware één geheel vormen en de passagiers veilig in de rijdende trein via balgen van het ene rijtuig naar het andere konden lopen. In de VS met zijn grote afstanden bestond behoefte aan slaapwagens. De eerste werd gebouwd in 1836, maar erin reizen was geen pretje. De eerste moderne slaapwagens kwamen rond 1870.
Het tweede deel van dit boek bevat verhalen van reizigers van vroeger. Als voorbeelden een verhaal over een poging van Sioux-Indianen een trein te overvallen in 1876 en een verhaal over een ontbijt in een “diner” (restauratierijtuig) in 1882. Ook getuigenissen over ongelukken zijn in dit boek te vinden.
Het boek behandelt alleen de ontwikkeling van de passagiersrijtuigen in de Verenigde Staten.
Lenen of reserveren: Sm-080.005.
DVD
Damals in Indonesien: Der Einsatz deutscher Dampflokomotiven auf Zuckerplantagen. Kamera: Werner Reber und Raphael Suder; Schnitt, Ton, Grafik und Redaktion: Raphael Suder. Deze DVD duurt ongeveer 40 min. Uitgever: EK-Verlag (Freiburg).
Werner Reber was ook een filmer. In 1992 ging hij in Indonesië op zoek naar stoomlocomotieven gebouwd door Duitse fabrikanten (zoals Jung en Orenstein & Koppel). De filmopnamen bij suikerplantages die hij toen maakte zijn in 2012 onder leiding van Raphael Suder tot een film samengevoegd met commentaar door Werner Reder zelf, die meermalen in beeld te zien is.
De getoonde locomotieven zijn niet alle van Duitse makelij, ook Nederlandse, gefabriceerd door Du Croo & Brauns, zijn te zien. Reber heeft zich niet beperkt tot het filmen van stoomlocomotieven, de dvd toont ook straatscènes en laat de fabricage van suiker en palmolie zien. De meest opnamen werden op Java gemaakt, enkele op Sumatra.
Lenen of reserveren: Im-300.001.
Gerhard Riesthuis
Nieuwe aanwinsten
Gerhard Riesthuis van de NVBS-Bibliotheek selecteerde op verzoek van de redactie van NVBS Actueel deze bijzondere nieuwe aanwinsten over het railvervoer. Het is slechts een greep uit de veelheid aan boeken en dvd’s die aan de collectie van de bibliotheek zijn toegevoegd. Aan het einde van de beschrijving is het plaatsnummer vermeld en dat vergemakkelijkt het reserveren of het zoeken van het gewenste boek. Meer nieuwe aanwinsten zijn te vinden op het bibliotheekgedeelte (onderste deel) op NVBS.com.Reserveren is mogelijk via e-mailadres: bibliotheek@nvbs.com