Brugge en Maldegem (België)

Bourgondisch genieten met een museumtrein in de nabijheid

Een weekendje uit in het middeleeuwse Brugge staat voor veel Nederlanders gelijk aan een korte vakantie in het buitenland. De schitterende historische binnenstad, het Bourgondische leven, het bekende bier en de chocolatiers trekken jaarlijks veel toeristen. Voor liefhebbers van het railvervoer biedt de omgeving van deze Belgische stad nog een attractie: het Stoomcentrum Maldegem.

Tekst en foto’s: Frits van Buren

De historische stad Brugge verkennen kan per bus, koets, rondvaartboot, maar natuurlijk ook te voet. Heel veel informatie – ook over wandelingen in Brugge – is te vinden op Visit Bruges. Twee bijzondere wandelingen in Brugge zijn de Monumentenwandeling van vier kilometer en de Brugse poortenwandeling van maar liefst negen kilometer.

Het monumentale Brugge is niet voor niets in trek bij veel, ook Nederlandse, toeristen vanwege de vele historische gebouwen. De Potterierei, de gebouwen links, is een voormalig ziekenhuis.

Ook laat het verkennen van de omgeving per fiets mooie plaatsen ontdekken. Zelf plannen van tochten op basis van het fietsknooppuntensysteem (een Belgische uitvinding!) gaat heel gemakkelijk op de Belgische website Fietsnet. Veel knooppunten langs de Belgische kust zijn in 2016 veranderd, maar Fietsnet heeft deze al bijgewerkt. Nog iets verder weg in Knokke begint de zestig kilometer lange lijn van de Kusttram die een bezoek waard is. Een uitgebreide Vakantietip daarover is te vinden in NVBS Actueel van 2016/07.

Het fraaie stadsgezicht van Brugge gezien vanaf de Spinolarei.

Maldegem

Wie even wat tijd in Brugge overhoudt, pakt de rechtstreekse bus of de auto naar Maldegem dat op zich ook een bezoek waard is. Maldegem ligt in het Meetjesland in het noordwesten van Vlaanderen. Het erfgoed (niet minder dan 343 bezienswaardigheden!) in het Meetjesland wordt beschreven op de gelijknamige website. Maldegem neemt van dat aantal alleen al 38 interessante monumenten voor zijn rekening. Voorbeelden daarvan zijn het gemeentehuis met belfort, het Oud Schepenhuis en de Sint-Barbarakerk. Sint-Barbara is overigens de beschermheilige van onder anderen mijnwerkers, tunnelbouwers (tijdens de aanleg van de Noord-Zuidlijn in Amsterdam heeft in een nis een beeldje van Sint-Barbara gestaan), artilleristen, brandweerlieden en doodgravers.

Ook Maldegem zelf is een bezoek waard vanwege de vele monumenten, zoals het Gemeentehuis (links) en het Oud Schepenhuis met daarachter de toren van de Sint-Barbarakerk (rechts).

Station Maldegem gezien vanaf het Stationsplein op 30 april 2017.

Stoomcentrum Maldegem

Voor spoorwegliefhebbers is er een extra attractie: het Stoomcentrum Maldegem. Van mei tot september wordt op zondagen afwisselend met een stoomlocomotief en met een dieselmotorrijtuig gereden tussen Maldegem en Eeklo. En in juli en augustus ook op woensdagen twee keer met een dieselmotorrijtuig. De tien kilometer lange rit naar Eeklo duurt ongeveer een half uur. De reiziger kan kiezen tussen een houten zitplaats (op banken met vijf plaatsen over de breedte in de derde klas) en een comfortabele pluche zetel (met vier plaatsen over de breedte in de eerste klas).

Het in 1952 gebouwde motorrijtuig 4620 rijdt de meeste dieselritten, maar staat hier in de loods op 30 april 2017.

Het stoomcentrum Maldegem exploiteert een deel van de vroegere spoorlijn van Gent (Dampoort) via Eeklo en Maldegem naar Brugge. Deze lijn werd in 1862 geopend. Een blijvertje was het echter niet. Op 26 februari 1959 vertrok de laatste reizigerstrein uit Maldegem naar Brugge en in 1962 werden de sporen tussen Maldegem en Brugge opgebroken. Tot 1988 was er nog goederenverkeer tussen Eeklo en Maldegem. Toen dat ook werd opgeheven, streek een groep Brugse spoorwegenthousiasten in Maldegem neer en kocht alle door de NMBS verlaten gebouwen. Op de oude bedding van de lijn naar Brugge legden de spoorliefhebbers een stuk smalspoor (60 cm) aan. Tussen Maldegem en Eeklo wordt nu een museumlijn geëxploiteerd. Inmiddels is deze tien kilometer lange lijn voor een deel vernieuwd. Ook het hele stationsemplacement van Maldegem werd gemoderniseerd. Het uit 1862 daterende station van Maldegem bestaat uit een centraal hoofdgebouw, geflankeerd door twee lagere zijvleugels. Een lagere aanbouw rechts onder plat dak werd in 1923 toegevoegd. Kenmerkend zijn de identieke straat- en perrongevels.

Het Stoomcentrum bezit onder meer twee zogenaamde saddletank-locomotieven. Een typisch Engelse constructie waarbij de tank met de watervoorraad als een zadel over de stoomketel ligt.

Saddletank-stoomlocomotief “Fred” van het Stoomcentrum Maldegem tijdens het waternemen in Maldegem op 30 april 2017. De locomotief is gebouwd in Engeland in 1925.

Inventief rangeren

Inventief is het rangeren in Eeklo. Daar beschikt men over twee kopsporen met één wissel. Een trein die uit Maldegem komt stopt voor het wissel en de stoomlocomotief wordt losgekoppeld. Die rijdt het ene kopspoor op. Een gereedstaande diesellocomotief trekt de rijtuigen het andere kopspoor op en wordt weer losgekoppeld. Dan rijdt de stoomlocomotief ook naar het andere spoor en wordt weer aangekoppeld. Daarna staat de trein weer gereed voor vertrek naar Maldegem.

Langs de lijn naar Eeklo zijn diverse fotopunten te vinden, waaronder de hefbrug over het Schipdonkkanaal.

De andere saddletank-stoomlocomotief, de Austerity WD196 (gebouwd door Hunslet in 1953), op de hefbrug over het Schipdonkkanaal onderweg van Eeklo naar Maldegem, 30 april 2017.

Op het emplacement in Maldegem zijn twee loodsen verrezen. In de ene staat veel (Belgisch) materieel opgeborgen, terwijl in de ander materieel wordt hersteld en gereviseerd.

Stoomtreinfestival

Het jaarlijkse hoogtepunt vormt het Stoomtreinfestival in het weekeinde rond 1 mei. Dan wordt er met een groot aantal stoomlocomotieven zowel op normaalspoor als op 60 cm smalspoor een intensieve dienst gereden. Bovendien wordt de voorziening van eetbare (friet) en drinkbare (bieren) zaken naar goed Belgisch gebruik aanzienlijk uitgebreid.

[printfriendly]

Van Utrecht naar Brugge en Maldegem

Per trein: naar Rotterdam Centraal, per Thalys of Beneluxtrein naar Antwerpen Centraal en daar overstappen op de trein naar Gent en tot slot weer een overstap naar Brugge. Er rijden vanuit Antwerpen ook rechtstreekse treinen naar Brugge maar die sluiten meestal niet aan op de uit Nederland afkomstige Benelux of Thalys. De reistijd bedraagt een kleine drie uur. In Eeklo heeft het Stoomcentrum Maldegem een eigen station dat in het verlengde van de lijn uit Gent ligt. Vanuit Brugge rijden rechtstreekse bussen (lijn 58) van De Lijn naar Maldegem.

Per auto: via Breda (A27) tot Antwerpen of via Zeeland, door de Westerscheldetunnel en via Zeeuws Vlaanderen. Raadpleeg Routenet of de routeplanner van de ANWB, dan wel het eigen navigatiesysteem, omdat in de spitsuren, maar ook overdag in de vakantietijd, vaak files voor oponthoud zorgen. Geschatte reistijd vanaf Utrecht: ongeveer twee uur.

Te leen in de NVBS-bibliotheek

De NVBS-Bibliotheek heeft voor NVBS-leden de volgende boeken met achtergrondinformatie beschikbaar:

Het openbaar vervoer te Brugge – Een geschiedkundig overzicht van het stedelijk openbaar vervoer te Brugge in de periode 1913 – 1993 – Deel I: De Stadstram, door André Annys, Fernand De Buck, Pierre de Meyer, Daniël De Volder, Luc Kinds en Raymond Vancraeynest, uitgave TTO Noordzee, Brugge, gepubliceerd in 1994. 136 blz. – foto’s, tekeningen en sporenplannen. 

Lenen of reserveren:
Ua-410.001.1.

Het openbaar vervoer te Brugge: een geschiedkundig overzicht van het stedelijk openbaar vervoer te Brugge in de periode 1913 – 1993 – Deel II: De Brugse Stadsbus, door André Annys, Fernand De Buck, Daniël De Volder, Luc Kinds, Raymond Vancraeynest, uitgave TTO Noordzee, Brugge, gepubliceerd in 1995, 152 blz. – foto’s, kaarten en tekeningen.

Lenen of reserveren:
Ua-410.001.2

Appeltjes van het meetjesland – de buurtspoorwegen rond Eeklo, door Rudolf Klomp en Dirk Eveleens Maarse, Heemkundig genootschap van het Meetjesland, Maldegem, gepubliceerd in 2000. 33 blz. – foto’s en kaarten

Lenen of reserveren:
Ta-410.111

De Droogenbroodroute (1847-1997): de spoorlijn 66 Brugge – Kortrijk, door Frans Waeyaert en Jean-Marie Lermyte, Uitgeverij Emiel Decock, Aartrijke, gepubliceerd in 1997. 223 blz. – ca. 150 afb.

Lenen of reserveren:
Sa-410.031

Voor de liefhebbers van de Zeeuws-Vlaamse tram zijn de volgende boeken te leen:

De geschiedenis van de Stoomtram-Maatschappij Breskens – Maldegem, door J. Stroeve, 65 blz. uitgegeven in 1984.

Dit is een in eigen beheer uitgegeven brochure over de gehele geschiedenis van deze stoomtrammaatschappij. Bijzonder is een proces-verbaal uit 1907 (20 blz.) van ondervragingen van het personeel naar aanleiding van de spoorwegstaking uit 1903.
De uitvoering is eenvoudig: de afbeeldingen zijn fotokopieën, maar de gevarieerde tekstuele inhoud is uniek.

Lenen of reserveren:
Ta-180.003.

 

De Stoomtram op West Zeeuws-Vlaanderen: deel 1, Breskens – Maldegem, door Leen Broere, uitgave Deboektant, Oostvoorne, 1995. 84 blz.

Lenen of reserveren:
Ta-180.005.1

De stoomtram op West Zeeuws-Vlaanderen, Breskens – Maldegem, door Leen Boeve, 84 blz. uit 1995.

Keurig uitgevoerd fotoboek met uitgebreide onderschriften. De afbeeldingen zijn van redelijke kwaliteit.

Lenen of reserveren:
Ta-180.005.1.

Geschiedenis der tramwegen in Zeeuwsch-Vlaanderen: 1887-1949, door H.G. Hesselink, uitgave Duerinck Krachten in 1984, 256 blz. en ca. 150 foto’s.

Lenen of reserveren:
Ta-180.001.