Nieuwe boeken en dvd’s

Drie Belgische cabine-instructieritten

Lijn 52 Antwerpen – Boom – Dendermonde. Dvd. 90 minuten. Uitgever: TSP/PFT. Artikelnummer 454-0008. Prijs: € 15,00

Lijn 36 Brussel – Leuven. Dvd. 90 minuten. Uitgever: TSP/PFT. Artikelnummer 454-0007. Prijs: € 15,00.

Lijn 154 Namur – Dinant –Givet (FR). Dvd. 90 minuten. Uitgever: TSP/PFT. Artikelnummer 454-0009. Prijs: € 15,00

Drie nieuwe dvd’s met ritten over drie verschillende lijnen met grote contrasten maar ook overeenkomsten.

Lijn 52

Lijn 52 begon ooit op het statige kop­station Antwerpen-Zuid uit 1903, maar dit stationsgebouw moest wijken voor het autoverkeer. Lijn 52 werd verlegd naar het hoofdstation Antwerpen-Centraal. Daar begint onze rit. We buigen af naar Hoboken Polder, waar we de nabijheid van de Schelde kunnen bevroeden door de indrukwekkende kranen van werven die in beeld komen. De lijn wordt na Boom en de brug over de Rupel (een zijrivier van de Schelde) landelijk van karakter. Dat verklaart dat de lijn voorbij station Boom in 1980 is opgeheven. Maar in 1998 werd de lijn tot Puurs toch weer in gebruik genomen en zelfs geëlektrificeerd. De rest wordt nu uitgebaat door de vzw (vereniging zonder winstoogmerk) Stoomtrein Dendermode Puurs.

Net als deze lijn in het vlakke land een beetje saai begint te worden, komen we bij Dendermonde samen met de lijn 53 uit Mechelen en lijn 60 uit Brussel. Na een grote boog naar links zien we het station van Dendermonde, nog niet geëlektrificeerd en een droomstation voor iedere modelbouwer. Alleen met meer treinen aan de perrons en op de bundels! Deze dvd is zonder commentaar en dat is jammer.

Lees meer over lijn 52.

Gratis thuisbezorgd. Bestel direct

Lijn 36

Van de landelijke lijn 52 met het grootsteedse begin gaan we naar de lijn 36 Leuven-Brussel met het ingewikkelde sporencomplex van Schaarbeek/ Schaerbeek. Lijn 36 bestaat sinds 1866. Het belang van de lijn nam toe met de aanleg van de spoorverbinding naar de luchthaven van Zaventem in 1955, geëlektrificeerd in 1971 (lijn 36C). Tussen Brussel en Schaarbeek zijn overal sporen en bundels vol met opgestelde treinen. Een liefhebber verveelt zich hier geen minuut maar dit is een ware nachtmerrie voor iedere infrabeheerder. Die hebben een broertje dood aan de lange straten van Engelse wissels waarmee onze trein zijn weg zoekt naar het enorme station van Schaarbeek. Er zijn vele routes mogelijk op de emplacementen rond Schaarbeek en het commentaar geeft aan dat de machinist dus nooit weet hoe hij gaat rijden!

Op deze dvd rijden we zowel via lijn 36 als via lijn 26 door Schaarbeek. Maar lijn 36 zoals we deze zien op de dvd bestaat niet meer. De lijn heet nu 36N en is sinds 2006 viersporig tussen Schaarbeek en Leuven. De middelste sporen zijn voor de IC-treinen en voor de Thalys en HSL. Dus deze opname is een historisch document. Deze dvd heeft Vlaams commentaar.

Lees meer over lijn 36 en over lijn 36C.

Gratis thuisbezorgd. Bestel direct

Lijn 154

Net als bij de twee hiervoor besproken dvd’s is een deel van dit traject al weer historie. De lijn Namen–Dinant werd in 1862 opengesteld en een jaar later verlengd naar Givet in Frankrijk. De lijn werd uitgebaat door Nord-Belge -een Franse spoorwegmaatschappij in België- en in 1940 opgenomen in de NMBS. Maar het traject Dinant-Givet werd vanwege de lage reizigersaantallen in 1988 gesloten. Tussen 1990 en 2000 reed de museumlijn Chemins de Fer à Vapeur des 3 Vallées (CFV3V) in dit afgelegen gebied. De lijn naar Dinant werd daarentegen in 1990 geëlektrificeerd. Op de dvd is de lijn nog niet onder de draad.

We rijden met diesel door de kronkelige dalen met indrukwekkende natuur rond de Maas/Meuse, waar we zo nu en dan een bochtje afsnijden met een tunnel op het tweesporige traject. Na het moderne station van Dinant wordt de lijn enkelsporig, want het tweede spoor is in 1976 al opgebroken om kosten te besparen. En zo bereiken we de grens. De machinist wordt gewaarschuwd zich netjes te gedragen, want hij is te gast in Frankrijk. Het spoor wordt hier overigens zichtbaar minder goed onderhouden. Op het station van Givet staan her en der op het te grote emplacement bijwagens voor de autorail X-4200 Picasso opgesteld, waarvan er eentje in een hoekje is weggestopt. Minder goed onderhouden? Ja, maar de lijn naar Givet in Frankrijk bestaat nog! Deze dvd heeft rap Frans commentaar.

Lees meer over lijn 154.

Gratis thuisbezorgd. Bestel direct

Twee fotoboeken met Cubaanse stoom

CUBA Standard Gauge Steam. Door: Thierry Nicolas. 288 blz., 29,5 x 21 cm, 275 kleurenfoto’s. Uitgave Nicolas Collection. Artikelnummer 0102-0078. Prijs: € 39,00.

CUBA Narrow Gauge Steam. Door: Thierry Nicolas. 128 blz., 29,5 x 21 cm, 125 kleurenfoto’s. Uitgave Nicolas Collection. Artikelnummer 0102-0073. Prijs: € 33,00.

Cuba aan het einde van vorige eeuw was uniek. Castro-monumenten op iedere hoek, koetsjes en oude Amerikaanse auto’s, ossenkarren en Russische vracht­auto’s, bussen uit Parijs met een balkonnetje en gele NZH-bussen, maar ook armoede, lege winkels en argwanende militairen. Op spoorgebied waren er stoom­locomotieven, Taigatrommels en Oostduitse Ferkeltaxen, goederenwagens die verbouwd waren voor personenvervoer en zowel normaal- als smalspoor.

Auteur en uitgever Thierry Nicolas bezocht het gebied einde jaren 90 om stoom­treinen te kijken. Deze reden toen vooral vanwege de oogst van suikerriet. Dit wordt al sinds 1548 in Cuba verbouwd. Vervoer gebeurde oorspronkelijk per ossenkar, maar door de toegenomen productie als gevolg van de bouw van nieuwe fabrieken (de zogeheten Centrales) onder Amerikaanse invloed werd het vervoer per spoor belangrijk. De private spoorwegmaatschappijen werden niet gelukkig van het seizoensvervoer, en stonden de Centrales toe om met eigen materieel het vervoer te verzorgen. Uiteraard werd dit vervoer na de Cubaanse revolutie genationaliseerd.

In deze fotoboeken zien we de stoomlocs volop in dienst voor lange treinen met het volumineuze suikerriet in prachtige landschappen. Van de locs wordt bouwjaar en fabrikant aangegeven. Meestal betreft het locs van Baldwin en Alco uit de VS. Vaak 1’D-machines maar soms ook andere asindelingen en enkele tenderlocs, een paar van Duitse komaf. Ook vuurloze locs zijn te zien. De locs zijn soms fraai beschilderd, soms verwaarloosd. Dat levert mooie plaatjes op met poserende Cubanen te paard, oude auto’s, vervallen fabrieken en stations, palmbomen, enorme rookwolken en schots en scheef liggende sporen. In Cuba is nooit iets af: het viaduct voor de spoorlijn over een snelweg is weliswaar gebouwd, maar de aansluiting op het spoor niet en de trein steekt nog steeds gewoon de weg over. Maar veiligheid is nooit een probleem in Cuba: de wachtende truck met open oplegger wordt voor personenvervoer gebruikt!

Wat jammer van de onbenullige Engelse tekst in de bijschriften. Wie meer informatie wil, zal die elders moeten zoeken. Geniet gewoon van de sfeer en de treinen. Viva Fidel!

Nach Hof und Hotzenplotz!

Door: auteurscollectief. 264 blz., 23 x 17 cm, 300 kleurenfoto’s. Uitgave Edition Bohemica. Artikelnummer 031-0008. Prijs: € 39,00.

Schmalspurbahnen in Mährisch-Schlesien

Weet u waar Hotzenplotz ligt? Wie met Google Maps zoekt komt in Osoblana terecht. Dit ligt in het noordoosten van Tsjechië, in de deelstaat Moravië-Silezië tegen de grens met Polen. Inderdaad is dit dezelfde plaats.

Hotzenplotz was ooit deel van het Oostenrijks-Hongaarse rijk en kwam na de Eerste Wereld­oorlog in de nieuwe staat Tsjecho-Slowakije te liggen. Veel plaatsnamen werden door de nieuwe macht­hebbers toen vernoemd en Hotzenplotz werd Osoblana.

De smalspoorlijn Třemešna ve Slezsku-Osoblana (Röwers­dorf-Hotzenplotz) werd in 1898 geopend. Het was een typisch Oostenrijkse smal­spoor­lijn met drie stoom­locomotieven Reihe U, zes twee-assige rijtuigen en zeven goederenwagens. Plus vier zogenaamde Trucks, rolbokken om normaalspoor­wagens te vervoeren. De lijn was nooit erg winstgevend en daarom werd al snel gezocht naar middelen om de exploitatie­kosten te drukken. Een stoomrijtuig was geen succes, maar motor­wagens van Tatra wel. In 1958 werden de motorwagens aangevuld met vier fraaie smalspoordieselloks van de serie T47, tegenwoordig serie 705.9 van de CD. Eén exemplaar rijdt hier nog steeds. Wie de link naar Google Maps volgt ziet het bewijs.

Dit attractieve boek van uitgever Edition Bohemica is een gedetailleerde studie van deze smalspoorlijn en de in 1933 al gesloten lijn Moravský Beroen-Dvorce u Bruntalu (Börn in Mähren-Hof in Mähren). Het boek begint met een artikel uit Eisenbahn Magazin 1/1997 over de reis naar het gebied. Daarna komt de geschiedenis van de normaalspoorlijn naar Röwersdorf en vervolgens de smalspoorlijn naar Hotzenplotz. De exploitatie en het materieel worden beschreven. Zoals gebruikelijk bij deze uitgever is er ook ruimte voor de lokale geschiedenis van de dorpen langs de lijn.

Een uitgebreide fotografische “Streckenwanderung entlang von 100 Kurven” bestaat uit kleurenfoto’s langs de lijn met diagrammen van de stations­emplacementen. Omdat het huidige materieel beperkt is, staat op de meeste foto’s wel dezelfde trein. Er zijn prachtige foto’s bij die het hadden verdiend om groter te worden afgedrukt. Vanaf 1998 rijden er zo nu en dan stoomtreinen op de lijn en deze komen aan bod in het volgende hoofdstuk. Ten slotte volgt de geschiedenis van de lijn naar Hof in Mähren. Ook nu met exploitatie, materieel, emplacementen, dienstregelingen en een “Strecken­wanderung” in kleur (maar nu zonder spoor).

Dit is spoorweggeschiedenis zoals het geschreven moet worden, voor lezers die meer willen weten dan alleen materieelbeschrijvingen. Het Duits komt misschien wat archaïsch over, maar het boek is “ein Muss” voor smalspoorliefhebbers, zeker als ze gecharmeerd zijn van de vergelijkbare Oostenrijkse smalspoorlijnen.

Gratis thuisbezorgd. Bestel direct

Leo de Jong