Nieuw in de NVBS-bibliotheek

Erfgoedcatalogus tram, deel 1

De Buurtspoorwegen (NMVB)

In Vlaanderen valt het openbaar vervoer, met uitzondering van het spoorverkeer, onder de Vlaamse vervoermaatschappij De Lijn. De Lijn is in 1991 gevormd uit het Vlaamse deel van de Nationale Maat­schappij van Buurtspoorwegen en de stedelijke openbaar­vervoer­maatschappijen van Antwerpen en Gent. Tegelijkertijd werd in het Waalse deel van België de SRWT (Société Régionale Wallonne du Transport) gevormd. In Brussel verzorgt de MIVB het grootste deel van het openbaar vervoer.

Bij deze hervorming van het lokale en interlokale verkeer werd ook de collectie oude trams afkomstig van de NMVB gesplitst en verdeeld over Vlaamse en Waalse verenigingen. Er was weinig samenwerking tussen de verenigingen (o.a. te Schepdaal en Edegem). Er was geen duidelijk verzamelplan of restauratie­beleid.

In 2009 ontstond het samenwerkingsverband META (MobiliteisErfgoed Tram en Autobus), dat zich vooral richt op inventarisatie van het erfgoed. In 2018 verscheen het eerste deel van een driedelige inventarisatie van het rollend materieel, samengesteld door door Stefan Justens. Het boek bevat ruim honderd gesystematiseerde beschrijvingen van stoomlocomotieven, ‘autorails’, elektrische trams, aanhangrijtuigen, goederenwagens en werkmaterieel afkomstig van de NMVB.

Van elk voertuig zijn een of meer foto’s opgenomen, deels oude uit de ‘actieve’ periode, deels in de huidige staat. Ook wordt van elk voertuig een algemene beschrijving met technische kenmerken gegeven. Verder worden gegevens vermeld over de actieve en museale loopbaan, gevolgd door opmerkingen en bronnen en literatuur. Het boek is in het Nederlands, het inleidend gedeelte (5 pag.) is ook in het Frans.

Lenen of reserveren: Ta-410.145.1

Dit boek is ook te koop in de NVBS-winkel. Lees hier meer over.

Haltestellen des Lebens: S-Bahnhöfe in West-Berlin

Onlangs kreeg de bibliotheek een pocket­boek uit de reeks ‘Die bibliophilen Taschenbucher’. Het boekje verscheen in 1982 en bevat 75 foto’s van S-Bahn-stations in West-Berlijn. De foto’s zijn gemaakt door Nicolas van Safft.

Na de staking van september 1980 van het Westberlijnse S-Bahn-personeel van de (Oost-Duitse) Deutsche Reichsbahn was het net in het westen van de stad tot de helft ingeperkt. Ook het aantal stations waar de S-Bahn nog reed was tot de helft terug­gebracht. De rest veranderde in spook­stations, waarvan in deze zwartwit-uitgave foto’s zijn afgebeeld. De stations zijn leeg, op de foto’s zijn geen mensen te zien.

Het aantal reizigers op het resterende net bedroeg nog maar 6000 per dag. Uiteindelijk besloot de Reichsbahn het gehele verkeer in West-Berlijn op 31 december 1983 te beëindigen. Door personeels­gebrek was het net toen nog maar 21 km groot met 22 stations. Dit leidde tot een overeenkomst tussen Oost en West waarbij West-Berlijn in januari 1984 de exploitatie van het westelijke net overnam.

Lenen of reserveren: Ua-450.010

De bibliotheek heeft nog een ander fotoboek over de stilgelegde West-Berlijnse stations. De Nederlandse fotograaf Fons Strasser fotografeerde deze spook­stations in dezelfde tijd. De titel is ‘Berlin Geisterbahn’ (Sa-430.199).

Settle to Carlise: The four seasons

Deze dvd, samengesteld door Steve Cheminant, is in 2010 uitgegeven door TeleRail voor de Settle and Carlisle Railway. Deze spoorlijn is geen museum­lijn, maar een onderdeel van het spoorwegnet van het Verenigd Koninkrijk.

De lijn is het noordelijke deel van de hoofdverbinding Carlisle – Leeds en is vooral belangrijk voor het goederen­vervoer, maar er zijn ook het gehele jaar door passagierstreinen. In de lente en de zomer rijden er ook toeristen­treinen, waarvan sommige met stoom. Zij rijden onder het motto England’s Most Scenic Mainline Railway. De lijn gaat door dunbevolkt gebied in de Pennine Mountains en de Yorkshire Dales.

De dvd geeft een goed inzicht in het karakter van de lijn. Er zijn beelden opgenomen in winter, lente, zomer en herfst. Zij tonen de goederentreinen, maar ook de passagierstreinen, zowel dieseltreinstellen als stoomtreinen. In het commentaar wordt gesproken over de geschiedenis van de lijn die tweemaal werd bedreigd met stillegging. Ook is er aandacht voor de vele werkzaamheden die de vrienden van de Settle and Carlisle Railway verrichten om de karakteristieke kleine stations in stand te houden.

Lenen of reserveren: Sa-484.169

New Street remembered: The story of Birmingham’s New Street Station 1854–1967

In 1946 ontstond door een reeks fusies de London and North Western Railway (LNWR). Deze maatschappij bouwde een nieuw station dichtbij het centrum van Birmingham. Dit station verving een aantal kleinere stations aan de randen van de stad. Het werd werd bekend als het New Street Station en werd gebruikt door de LNWR en de Midland Railway.

De Midland opende 1889 zijn eigen station zodat New Street nu twee stations had, gescheiden door Queens Drive. Zij waren verbonden door een voetbrug. In de jaren 60 van de vorige eeuw begon een verbouwing tot een groot nieuw station, dat in 1967 werd geopend. In 2010 begon een nieuwe verbouwing die in 2015 werd voltooid. Het station had in 2017 ongeveer 140.000 reizigers per dag.

Het boek, geschreven door Donald J. Smith, gaat over het oude station, dat ook al zeer groot was met een indrukwekkende overkapping, zoals de foto’s laten zien. Behalve veel aandacht voor verbouwingen en exploitatie van het gebouw heeft de schrijver ook aandacht voor de sociale geschiedenis van Engeland in de behandelde periode.

Lenen of reserveren: Sb-483.015

De bibliotheek bezit nog meer boeken over deze boeiende spoorlijn. Zoek in de catalogus met het trefwoord ‘Settle and Carlisle Railway’.

Gerhard Riesthuis