Bruisend middelpunt van spoor- en tramlijnen

Het trambedrijf van Toyama (富山市)

Toyama is een stad met ongeveer 420.000 inwoners op Honshu, het grootste eiland van Japan. De lijnen van verschillende spoorweg­maatschappijen komen hier samen en er zijn twee trambedrijven. Paul van Baarle doet verslag van het bezoek dat hij bracht aan dit bruisende middelpunt van spoor- en tramlijnen.

Terwijl de meeste tramsteden in Japan een wat slapend bestaan leiden, is in Toyama het tramnet in de laatste jaren juist flink uitgebreid en werd modern materieel aangeschaft. In de jaren 70 en 80 was dat wel anders toen de interlokale tramlijnen naar Sasazu in het zuiden en naar Takaoka in het westen werden opgeheven. In NVBS Actueel van september 2018 kwam de voormalige tramlijn naar Takaoka al ter sprake.

Toyama in Japan. Bron: Google Maps.

De spoorwegen in en rond Toyama

In maart 2015 werd Toyama aangesloten op de Hokuriku-Shinkansen naar Tokyo toen de hogesnelheidslijn werd verlengd van Nagano naar Kanazawa. Hierdoor werd tevens een deel van de reeds bestaande spoorlijnen afgescheiden van het JR West-netwerk. Over een lengte van 100 km ging dit vervolgens verder als de Ainokaze Toyama Railway.

Een traditioneel spoorwegnetwerk vanuit Toyama wordt bediend door de Toyama Chihō Tetsudō (Toyama Regional Railway) waar ook de stadstram onderdeel van is. De trein wordt verkort aangeduid als Chitetsu en de tram als Shiden. De spoor­wijdte bedraagt voor beide 1067 millimeter.

Een overzichtskaart van de spoor- en tramwegen in Toyama. Bron: Toyama Chihou Railway.

Wie, wat, waar op het hoofdstation van Toyama. Bron: Toyama Chihou Railway.

Treinstel 413-10 van de Ainokaze Toyama Railway als stoptrein naar Tomari op het hoofdstation.

Toyama Chihō Tetsudō treinstel 14761 uit Iwakuraji ter hoogte van Minami-Toyama (het zuidstation) met rechts de sporen van de stadstram.

De tramwegen in Toyama

Zoals hierboven al is aangestipt, maakt de stadstram onderdeel uit van de Toyama Regional Railway. Het stadsnet werd in 2009 uitgebreid met een enkelsporige ringlijn door het centrum die tegen de klok in wordt bereden, de Centram genoemd.

Daarvoor – in 2006 – werd een spoorlijn naar Iwasehama omgebouwd tot tramlijn. Deze tramlijn, die begint aan de noordzijde van het hoofdstation, wordt aangeduid als Portram en wordt geëxploiteerd door de Toyama Light Rail Ltd. In 2020 zal de Portram onder het hoofdstation door worden verbonden met de Centram en de stadstram.

Links een schematische weergave van de traditionele tramlijnen (routes 1 en 2 met een lengte van 3,8 km, respectievelijk 6,7 km) en de Centram (route 3, de Loop Line, met een lengte van 3,7 km). Rechts het traject van de Portram met een lengte van 7,6 km. Bron: Tourist information in Toyama.

De verschillende verbouwingsstadia van het hoofdstation waarbij in eerste instantie de spoorwegen verhuizen naar een hoger niveau. Vervolgens worden de tramsporen op straatniveau aan de noordzijde en stadszijde met elkaar verbonden.

Boven: Op de dagkaart van de stadstram moet je de gewenste dag zichtbaar krassen, bijvoorbeeld met een muntje. Momenteel zijn de tramkaartjes van de stadstram en Centram nog niet geldig op de Portram. Onder: In de grote hotels krijgen buitenlandse toeristen op verzoek een gratis tweerittenkaart die  bij beide trambedrijven te gebruiken is.

Het materieel van de stadstram

De oudste serie trams (de 7000-serie) werd gebouwd door Nippon Sharyo tussen 1958 en 1965. Deze trams rijden rond in drie verschillende kleurstellingen. Van dezelfde fabrikant werden in 1993 nog eens vijf trams (8001-8005) gekocht om het verouderde wagenpark aan te vullen.

Tussen 2010 en 2017 zijn vier korte driedelige lagevloertrams (T101-T104) van Alna Sharyo van het type Little Dancer Ua aangeschaft. Deze hebben in Toyama – na rondvraag onder het publiek – de bijnaam Santram gekregen.

Nog in de oude groene bedrijfskleur staat motorrijtuig 7018 aan het eindpunt Minami-Toyama (het zuidstation). Links liggen de sporen van de Toyama Chihō Tetsudō richting Tateyama. Hier is tevens het remiseterrrein van de tram gevestigd. Let ook even op het andreaskruis dat op het dak van het gebouw staat.

Traditioneel hebben de trams in Japan langsbanken die voor Europese benen vrij laag zijn.

De 7022 heeft een retro-uiterlijk gekregen met traditionele kleuren en het opschrift Toyama Regional Railway. Ook het interieur is geheel verbouwd en zou een leuk item zijn voor een tv-uitzending van tussen Kunst en Kitsch. De wagen rijdt in de normale dienst en er is geen apart tramkaartje nodig om hiervan gebruik te maken.

Oud en nieuw op het stationsplein van Toyama met de 7012 uit 1960 in crème kleur en Santram T102 uit 2013. De vier Santrams zijn wit van kleur met verschillende kleuraccenten.

Ook de vierassers uit 1993 rijden in de crème bedrijfskleur. Motorrijtuig 8004 is op weg naar Minami-Toyama-Ekimae.

Het materieel van de Centram

Voor de Centram zijn drie enkelgelede lagevloertrams van fabrikant Niigata Transys beschikbaar. Deze trams (9001-9003) uit 2009 hebben elk een andere – sombere – kleur (wit, zwart en zilvergrijs) die verwijst naar de industrie-achter­grond van de stad.

Centram 9002 heeft zojuist de tramhalte onder het spoorstation verlaten voor de rit over de ringlijn. In 2020 zullen de Portrams, die nu nog aan de andere zijde van het station hun eindhalte hebben, hier ook het stadscentrum inrijden.

Het materieel van de Portram

De Portram heeft – net als de Centram – enkelgelede lagevloertrams van Niigata Transys. In 2006 werden hiervan zeven stuks aangeschaft (0601-0607) die wit van kleur zijn met elk een ander kleuraccent. Het wit verwijst naar de besneeuw­de toppen van de Tateyama-bergketen, die met helder weer vanuit Toyama te zien zijn.

Met de doortrekking van de Portram naar het stadscentrum in 2020 wordt blijkbaar meer vervoer verwacht, want op 16 maart 2019 zal op de remise een nieuwe tram aan het publiek worden voorgesteld. Deze is ook gebouwd door Niigata Transys en wordt aangeduid als de 0600E-serie, maar zal zilvergrijs van kleur zijn. Naar verwachting zal deze nieuwe wagen pas eind van het jaar of begin 2020 in dienst komen.

Zoals de naam Portram al doet vermoeden eindigt deze light rail-verbinding in Iwasehama bij de haven. TLR 0604 heeft hier bijna zijn eindpunt bereikt en het is duidelijk te herkennen dat het traject een voormalige spoorlijn betreft.

Tulpen uit Toyama

De railhobbyist kan in Toyama dus zijn/haar hart ophalen aan de grote variatie van tram- en spoorwegen. Behalve het kasteel in het stadscentrum zijn er echter weinig bezienswaardigheden op toeristisch gebied. Even ten zuiden van de stad ligt echter de Tateyama-bergketen, de Japanse Alpen. Met de trein is het een korte rit naar Unazuki waar een tandradspoorweg vertrekt voor een prachtige tocht door de bergen.

Een van de toeristische attracties in het stadscentrum is het kasteel van Toyama.

Geen tulpen uit Amsterdam, maar tulpen uit Toyama, met Japanse precisie verzorgd langs de Portram.

Voor elk seizoen van het jaar heeft de Tourist Information tips, zoals de periode met bloesem, herfstkleuren, sneeuw en… tulpen. Met een blik op die onverwachte tulpen ben je in Toyama ver weg, maar voel je je toch ook weer een beetje thuis.

Tekst en foto’s (17-20 april 2018): Paul van Baarle

Naschrift 2020

De verbinding tussen de voorheen gescheiden tramnetten in Toyama is inmiddels tot stand gekomen. De ‘Portrams’ rijden nu onder het hoofd­station door en vervolgen hun weg over de routes van de stadstram en ‘Centram’. Tege­lijker­tijd zijn de twee trambedrijven ge­fuseerd tot één vervoers­maat­schap­pij.