Trein-tram op z’n Japans

Treinen en trams in Fukui (福井市)

Paul van Baarle bezocht in april 2018 de Japanse stad Fukui. De variatie en verrassingen op tram- en treingebied zijn een aanrader voor elke railliefhebber.

Over wanneer railvervoer een tram of trein is kun je een gezellige avond met gelijkgestemden discussiëren. Je kunt daarbij de wettelijke bepalingen laten gelden, de railvoertuigen als uitgangspunt nemen of juist de infrastructuur, of… simpelweg je gevoel volgen. De conclusie zal zijn dat op elke regel uitzonderingen te vinden zijn. Situaties dat treinen door straten rijden en tramvoertuigen over spoorlijnen bestaan reeds lang en daar komen steeds meer mengvormen bij.

Een toen en nu in Fukui

In het Japanse Fukui reden tot een paar jaar geleden forse treinen door de straat in het centrum van de stad. Inmiddels rijden over dezelfde rails tramvoertuigen die hun weg buiten de stad over de spoorlijnen vervolgen. De volgende twee foto’s uit 1995 en 2018 laten deze verandering zien in dezelfde straat.

Eén stad, twee lokale railvervoerders

In dit artikel maken we kennis met twee regionale vervoersbedrijven in Fukui. De Fukui Railway (Fukutetsu) exploiteert met tramvoertuigen de Fukubu-lijn en deels wordt hiermee over de spoorlijn van de Echizen Railway gereden. Deze Echizen Railway (Echitetsu) is een echte spoorwegmaatschappij die sinds een aantal jaren echter ook met een enkel tramvoertuig de sporen van de Fukui Railway bedient. Dat klinkt nu mogelijk nog wat verwarrend, maar hopelijk is het na het lezen van dit artikel wel duidelijk.

Oriënteren voordat je de tram of trein instapt

In Japan is het openbaar vervoer over het algemeen uitstekend, maar een goede voorbereiding is vaak toch wel handig. Dat geldt zeker bij een bezoek aan Fukui waar in tegenstelling tot de andere Japanse tramsteden nog nauwelijks Engels­talige opschriften zijn. In de stationshal van Fukui kon een folder met de veel­belovende tekst ‘Phoenix Tawaramachi Line’ worden bemachtigd.

Alle overige tekst was in het Japans. Afgebeeld is een schematische weergave van het lijnennet waarbij alle stations van een nummer zijn voorzien voor de rit­prijs­bepaling. Dit schema correspondeerde echter niet met het lijnennet zoals dat ons voor ogen stond. Het noordelijkste station F0 is namelijk Echizen-Takefu dat in werkelijkheid in het uiterste zuiden ligt, en zo waren er wel meer ver­warrende zaken voor ons in deze schematische weergave. Voor de ‘onwetende westerling’ is daarom een en ander vertaald en omgezet naar het hiernavolgende schema.

Ook met een betere lijnenkaart kom je in Fukui niet altijd direct op je plaats van bestemming aan. Zo was in eerste instantie niet duidelijk welke trams op de hoofd­lijn uit Takefu de zijlijn naar het hoofdstation Ekimae bedienden, welke trams eindigden in Tawaramachi of in Washizukaharibara en of je in een (sub)express-tram stapte die stations oversloeg of in een tram die op alle stations stopte. Kortom, heerlijk pionieren als je zelf de Japanse taal niet machtig bent en Engelse opschriften ontbreken.

Na deze oriëntatie reizen we in eerste instantie vanaf het hoofdstation Fukui Ekimae richting het zuidelijk gelegen Takefu in de provincie Echizen en laten we het rollend trammaterieel de review passeren.

Takefu – Fukui Ekimae / Tawaramachi

De oudste trams van de Fukui Railway zijn negen enkel­gelede wagens, over­genomen van het voormalige trambedrijf van Gifu, serie 770/771-776/777 en 880/881-888/889 (elke bak is apart genummerd) gebouwd door Nippon Sharyo in 1980-1987. Deze trams komen in het noorden niet verder dan Tawaramachi en kunnen niet over de Echizen-spoorlijn tot Washizukaharibara doorrijden.

In de periode 2013-2016 werden door de Fukui Railway vier dubbelgelede trams van Niigata Transys aangeschaft, serie F1001-1004, die de naam Fukuram dragen. Dit is een samenvoeging van de naam van de stad ‘Fukui’ en het woord ‘tram’. Tevens is het Japanse werkwoord ‘fukuramu・膨らむ’ vertaald ’groter worden’, hetgeen hier uiteraard is bedoeld in positieve zin. Alle vier de trams hebben een verschillende kleur; ze komen allemaal in beeld. Met deze lage­vloer­trams kan in het noorden van Tawaramachi over de Echizen-spoorlijn naar Washizukaharibara doorgereden worden.

De Fukui Railway kreeg met de Fukurams de mogelijkheid in het noorden door te rijden over de spoorlijn van de Echizen Railway. Ter compensatie kocht de Echizen Railway in 2016 twee lagevloertrams om naar het zuiden door te rijden over de sporen van de Fukui Railway. Deze miniserie L01-02 – die ook werd geleverd door Niigata Transys – kreeg de bijnaam Ki-bo. Het Japanse ‘kibō・希望’ staat voor ‘hoop’. ‘ki・黃’ betekent verder ‘geel’ en ‘bo’ afgeleid van ‘aibō・相棒’ staat voor ‘kameraad’. Ki-bo kan dus tevens herleid worden tot geel-kameraadje hetgeen heel toepasselijk is als je de tram ziet.

We keren per tram terug naar het centrum van Fukui en komen aan in het station Tawaramachi. De voormalige Gifu-trams hebben hier hun eindstation, maar de Fukurams en Ki-bo’s kunnen hier doorrijden over de sporen van de Echizen Railway.

Tram- en treintickets

Alvorens verder te reizen verdiepen we ons eerst nog in de vervoersbewijzen die nodig zijn voor de Fukui Railway en Echizen Railway. Wel, bij geen beheersing van de Japanse taal ben je daar in Fukui snel mee klaar. Gelukkig worden er dag­kaarten aangeboden en het verkopende personeel is dan net zo blij als jij, als je duidelijk kan maken dat je die kaart wilt hebben.

Tawaramachi – Washizukaharibara

Op dit zes kilometer lange traject rijden zowel de Fukuram- en Ki-bo-lage­vloer­trams als treinen van de Echizen Railway. Op één na zijn alle tussen­gelegen stations voorzien van zowel een laag als een hoog perron. Moet je dan net op dat ene station zijn met alleen een hoog perron, dan moet je dus niet in een lagevloertram stappen.

We reizen door met de trein in de richting van Mikuni en laten nu het spoorweg­materieel van de Echizen Railway de revue passeren.

Fukui – Mikuni / Katsuyama

Deze motorwagens en treinstellen doen zowel dienst op de spoorlijn naar Mikuni als de tweede tak naar Katsuyama. In Katsuyama is een groot dinosaurusmuseum de publiekstrekker.

Als laatste kijken we nog naar een buitenbeentje op de tramsporen van Fukui.

De toeristentram van Fukui

In de zomermaanden wordt op zondag een retourrit Takefu – Fukui gereden met een tram uit het Duitse Stuttgart. GT4 735 is een unieke tweerichtingtram ontstaan door het combineren van de eenrichtingwagens 714 en 735. In 1989 nam het trambedrijf van Kochi in Japan de twee GT4-trams van Stuttgart over en voerde deze samenvoeging uit. In 2014 ontfermde Fukui zich over dit buiten­beentje.

Hiermee zijn we aan het einde van dit artikel over de tram-trein van Fukui gekomen. Voor bezoekers uit West-Europa zonder enige voorbereiding oogt een en ander mogelijk wat gecompliceerd, maar de variatie en verrassingen op tram- en treingebied in Fukui zijn een aanrader voor elke railliefhebber.

Paul van Baarle. De foto’s zijn gemaakt op 21 en 22 april 2018 tenzij anders vermeld.

---