Zoekplaatjes

Lollandsbanen

Een foto van J.J. Overwater, gemaakt op 8 juni 1971. Vrijwel zeker is dit locomotief 32 van de Lollandsbanen met treinnummer 25. Uit het nauwelijks te ontcijferen handschrift van de fotograaf, in combinatie met een zoektocht op Google Earth, is Maribo gevonden als meest waarschijnlijke locatie. Is er iemand die dit kan bevestigen?

Automuseum Alholm

Een foto van J.J. Overwater, gemaakt op 8 juni 1971 in het automuseum op het landgoed Alholm in Nysted in Denemarken. Weet iemand iets over de getoonde trein?

Kristiansand

Een foto van J.J. Overwater, gemaakt op 17 september 1947 van locomotief 268 in Kristiansand in Noorwegen. Het loctype is onvindbaar op internet. Weet iemand iets meer over deze loc van Norges Statsbaner?

Oslo Ostbanen

Een foto van J.J. Overwater, gemaakt op 17 september 1947 van locomotief 440 in Oslo Ostbanen. De loc is van het type 23b. Weet iemand de bouwer en het bouwjaar van deze loc?

De vorige zoekplaatjes

Oslo

Een foto van Voerman uit juli 1951. Motorrijtuig 1003 van Ekebergbanen ergens in Oslo. De vraag was: waar precies? De oplossing: bij het eindpunt van Ekebergbanen op de hoek Torggata (links op de foto) en Kirkeristen (waar de tram vandaan komt). De fotograaf stond met zijn rug naar de Domkerk op Stortorvet (= Grote Markt). Met dank aan Erik Swierstra, Frans Kristensen (en de plaatselijke tramhistoricus Bjørn Andersen), Adje van Daalen, Bas Eshuis, Maarten van Dam, Jaco Pieterse, Frank Pennin, Edward Kuijper en Ernst Berkhout.

Aarhus (Århus)

Een foto van Overwater, gemaakt op 11 augustus 1970 bij het gemeen­schappe­lijke eindpunt van de lijnen 1 en 2 in het noorden van Aarhus (Denemarken). De vraag: hoe heette dit eindpunt? Het antwoord: Marienlund, ook wel aangeduid als Riis Skov, naar het nabijgelegen wandelbos (skov = bos). De trams hebben inmiddels plaatsgemaakt voor een aantal bushaltes. Met dank aan Erik Swierstra, Frans Kristensen (met hulp van het boek Aarhus Sporveie uit 1971, nog altijd nieuw te koop),  Maarten van Dam, René Rozema, Frank Pennin, Jacob H.S.M. Veen, Edward Kuijper en Edwin Spanbroek.

RTM-loc 25

Een foto van Overwater die volgens zijn notities op 13 april 1950 is gemaakt in Middelharnis. De locomotief (RTM 25) heeft elektrische frontseinen. Volgens Overbosch is deze loc al in 1947 buiten dienst gesteld en is de elektrische verlichting in 1943 ver­wijderd. De opgegeven datum klopt dus niet. In aanvulling hierop meldt Ton Dijkers dat ook de opgegeven locatie niet klopt: de foto is gemaakt in Ouddorp, niet in Middelharnis.

Ton schrijft hierover: “Het gebouw achter de loc was het ‘ontvangststation’ van de waterinstallatie en stond achter het stationsgebouw te Ouddorp. Het middelste deel was van steen. Links en rechts stond er een houten aanbouw tegenaan. Het voor de stoomtram benodigde water werd opgepompt uit een bron in de z.g. Middelduinen, een eindweegs ten westen van het station, en door een pijpleiding naar het emplacement gebracht. Het oppompen gebeurde oorspronkelijk met een z.g. Amerikaanse windmolen. Later werd een motorpomp geïnstalleerd. Het stenen middelste deel van het gebouw op het tramemplacement in het dorp bevatte een reservoir waaruit een locomotief kon worden bijgevuld en om de waterwagens te vullen die in een vaste omloop naar de reservoirs te Middelharnis en Ooltgensplaat gingen. Het ter plaatse te vinden water was op de eilanden vrijwel nergens bruikbaar in stoommachines.”

Voor wat betreft de datering van de foto schrijft Ton Dijkers: “In 1923 is de RTM proeven gaan nemen met electrische verlichting aan een aantal locomotieven, rijtuigen en post/bagagewagens, eerst met een ‘turbogenerator’ op de locomotief. Omdat de turbogenerator niet aan de eisen voldeed, heeft men die in 1924 vervangen door een verticale zuigerstoommachine met een direct gekoppelde dynamo. Deze voldeed wel en vervolgens werden nog enkele locomotieven ermee uitgerust. Voor zover ik weet, is er later wel eens zo’n ‘stoomdynamo’ naar een andere loc overgeplaatst, maar loc 25 bezat die kennelijk nog toen Overwater de foto maakte. Overbosch heeft in zijn boek over de Nederlandse stoomtram­locomotieven geschreven dat de bedoelde installaties omstreeks 1943 werden verwijderd wegens gebrek aan onderhoudsmogelijkheden, maar van mijn vriend Bas van der Heiden vernam ik dat op de kaart van loc 25 uit het systeem waarin werkzaamheden aan het rollende materieel werden vermeld, een aantekening voorkomt dat op 31 juli 1944 te Middelharnis een herstelling plaatsvond: ‘Lichtmachine opnieuw gelagerd. De dynamo en collector gerepareerd door N.V. De Hoop’. Ik neem aan dat de machine toen weer goed functioneerde, maar de datum van de reparatie valt misschien wel binnen de datering van Overbosch over de verwijdering van de lichtinstallaties. Waar de N.V. De Hoop gevestigd was en of zij nog bestaat, weet ik niet. Daar de verwijdering m.i. zeker ook op de kaart zou zijn vermeld, denk ik dat loc 25 nog wel langer electrisch licht heeft verspreid, al zou dat tot in 1945 nog wel beperkt zijn geweest door een ijzeren plaat met gleufje conform de verduisteringsvoorschriften tijdens WOII. Loc 25 is in ieder geval nog tot in de 3e week van februari 1947 in bedrijf gebleven en werd op 15 oktober 1948 gesloopt. Ik denk dat Overwater de foto voor de oorlog zal hebben gemaakt. Misschien had er 13 april 1940 moeten staan?”

Hans de Haan, Nico Spilt