Deel 3: Zwitserland en Duitsland

Op drift geraakt

Frits van Buren beschrijft een aantal incidenten met op drift geraakte treinen en ander spoormaterieel. Treinen waarvan de machinist niet meer op tijd kon remmen, of materieel dat een eigen leven ging leiden.

Zwitserland

In Zwitserland worden alle spoorwegincidenten behandeld door Schweizerische Sicherheitsuntersuchungsstelle (SUST). www.sust.admin.ch.

Op hun website staat een volledige lijst van alle behandelde incidenten waaruit alle tussen 2000 en 2021 opgetreden gevallen met op hol geslagen spoorweg­materieel onderstaand genoemd zijn. Het lijkt dat de meeste ongevallen optreden bij lokale of regionale maatschappijen. Het geaccidenteerde Zwitserse landschap draagt zeker bij tot het grote aantal incidenten met op hol geslagen spoorwegmaterieel.

Datum

Gebeurtenis

19.01.2006 Bij Niederglatt (ten Noorden van Zürich) kwam een daar sinds 22 november 2015 vanwege de winterstop neergezette trein bestaande uit 40 platte twee-assige goederenwagens van het circus Knie in beweging. Van slechts een goederenwagen was de handrem vastgezet en er waren remschoenen aangebracht. De trein kwam tot stilstand op een ontsporingsinrichting waarbij zes goederenwagens ontspoorden. Onderzoek leerde dat de handrem niet goed werkte en dat de remschoenen voor het vastzetten van de handrem waren neergelegd zodat deze onder de wielen lagen. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/4020451.pdf
29.03.2011 In SBB-station van Zofingen kwam een afgekoppelde vierassige goederenwagen in beweging en werd vervolgens meegesleurd door een rangerend (goederen)treindeel. De goederenwagen stond alleen op de luchtdrukrem, de handrem was niet aan­gedraaid en er was geen remschoen geplaatst. Bij onderzoek bleek de remleiding een lek te vertonen waardoor de luchtdruk­rem loste, de goederenwagen op de helling van 2,4 ‰ wegrolde, op een kruiswissel met het rangeerdeel in aanraking kwam en werd meegesleurd. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/11032901_SB.pdf
24.5.2012 Een bouwtrein bestaande uit een railtractor en een goederen­wagen van de Berner Oberland Bahn raakte in Lütschental op drift en reed na vier kilometer in Zweilütschinen tegen een stilstaande reizigerstrein met grote schade als gevolg. https://www.sust.admin.ch/inhalte/BS/12052402_SB.pdf
02.07.2015

De ketelwagens met kerosine in de ballast. Foto uit het ongevalsrapport van het ongeval in Lausanne op 2 juli 2015.

Op het rangeerstation van Lausanne kon een treindeel met vier ketelwagens met kerosine niet op tijd stilgezet worden doordat de remschoenen weggeslingerd werden. Doordat de rem­schoenen aan het eind van het spoor ontbraken reed het trein­deel door een stootblok en kwam gedeeltelijk in de ballast terecht. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2015072201_SumB.pdf

02.10.2015

De ontspoorde trein van TRAVYS. Foto uit het ongevalsrapport van het ongeval van TRAVYS op 2 oktober 2015.

Een uit een motorrijtuig en een stuurstandwagen bestaande trein van de door de Transport Vallée de Joux, Yverdon-les-Bains, Ste. Croix (TRAVYS) geëxploiteerde smalspoorlijn St. Croix – Yverdon (aan het Meer van Neuchâtel) ging na twee voor de machinist onverklaarbare noodstops spontaan rijden zonder dat de machinist op zijn post was. Na ongeveer vijf kilometer ont­spoorde de trein, waarbij het stuurstandrijtuig in het struik­gewas terecht kwam. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2015100201_SB.pdf

09.04.2016 Na werkzaamheden bij Sonvillier (ten noorden van Neufchâtel) werd een gemotoriseerde wagen tegen twee werkwagens geplaatst, maar niet aangekoppeld. Wel werd bij de twee wagens de remschoen verwijderd en werd de handrem gelost. Een rangeertractor werd aan de gemotoriseerde wagen gekoppeld en vertrok. Toen gestopt moest worden waren de twee wagens ondertussen gaan rollen en reden tegen de gestopte trein waarbij forse schade ontstond.  www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2016040902_SumB.pdf
18.05.2016 Zelfs kleine verplaatsingen kunnen grote gevolgen hebben. Bij het koppelen van een locomotief aan drie klaarstaande goederen­wagens op een spooraansluiting in Widnau (ten zuiden van Bregenz) rolden deze goederenwagens ongeveer 20 meter verder. Daarbij raakten zij een in het spoor staande hoogwerker waarbij door een val een medewerker dodelijk gewond raakte. Als oorzaak werd aangemerkt dat de goederenwagens niet tegen wegrollen beveiligd waren. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2016051802_SB.pdf
04.06.2016 Na het ontkoppelen van de elektrische locomotief en de trein bij de Dampfbahn-Verein Zürcher Oberland (DVZO) in Ermatingen aan de Bodensee rolden de twee rijtuigen naar het 4 km oostelijker gelegen Tägerwilen-Gottlieben. Men kon de in de rijtuigen nog aanwezige catering-medewerkster telefonisch bereiken en vragen om aan de noodrem te trekken. Oorzaken voor het wegrollen waren vermoedelijk het in een onjuiste volgorde bedienen van de zogenaamde kopschotkranen van het remsysteem en het feit dat de rijtuigen niet op de handrem stonden. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2016060401_SumB.pdf
08.06.2016 Door het breken van de koppeling tussen een dienstwagen en een graafmachine ten noorden van Olten reed de dienstwagen door het station van Olten en ontspoorde daarna op een wissel. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2016060802_SB.pdf
01.09.2016 Een twee-assige rangeertractor met vier rijtuigen kwam bij de Matterhorn Gotthard Bahn in Andermatt op het hellende vlak richting Göschenen in beweging, ontspoorde in een tunnel en kwam in de daarop volgende galerij tot stilstand. Aan het rollende materieel en de infrastructuur ontstond grote schade. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2016090101_SB.pdf
28.11.2016 Drie maanden later gebeurde hetzelfde met een twee-assige rangeertractor met drie dienstwagens. Deze keer vond na 150 m zonder schade aan te richten een botsing plaats tegen een ballastwagen. De oorzaak van beide ongevallen was het feit dat de parkeerrem van de rangeertractor in stilstand werd bediend waardoor de remblokken niet waren ingesleten op het profiel van de wielen met als gevolg een onvoldoend remvermogen. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2016112801_SB.pdf
19.09.2017

De galerij na de ontsporing van de goederenwagen op 19 september 2017 bij de Rhätische Bahn. Foto: www.suedostschweiz.ch.

Bij de Rhätische Bahn rolde een losgeraakte goederenwagen van een werktrein uit het station van Alp Grüm aan de zuidkant van de Berninaspoorlijn en ontspoorde vervolgens tegen een galerij. De goederenwagen raakte volledig vernield en de galerij werd zwaar beschadigd. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2017091901_VB.pdf en www.suedostschweiz.ch/ereignisse/2020-03-25/entgleister-rhb-gueterwagen-war-nicht-richtig-gesichert

30.04.2018 Bij bovenbouwwerkzaamheden bij Ringlikon ten westen van Zürich op de lijn S10 Zürich – Uetliberg van de Sihltal Zürich Uetliberg Bahn kwam een 10 ton zware kiepwagen bij het ombouwen van rail- op wegverkeer in beweging en kwam na ongeveer een kilometer in botsing met een mobiele kraan met drie gewonden en ernstige schade aan de kiepwagen als gevolg. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2018043001_VB.pdf en www.limmattalerzeitung.ch/limmattal/region-limmattal/drei-verletzte-bei-unfall-mit-gleisbaufahrzeugen-132509150
25.09.2018 Bij de Dampfbahn-Furka-Bergstrecke tussen Realp en Tiefenbach rolde een weggezette locomotief na een aantal uren zonder machinist weg en ontspoorde na 700 meter met ernstige schade aan de locomotief als gevolg. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2018092502_VB.pdf
04.02.2020 Tussen Ins en Brüttelen aan de spoorlijn Biel–Ins van de Aare Seeland mobil AG ten oosten van Bern kwam een mobiele kraan in beweging, maar na een rit van ongeveer vijf kilometer kwam deze zonder schade aan te richten tot stilstand. www.sust.admin.ch/inhalte/BS/2020020401_VB_Ins_D.pdf

Het aantal incidenten met een “entlaufenes Fahrzeug” was in 2016 opvallend groot.

Duitsland

Op donderdag 9 juli 2020 raakte een bovenleidingsonderhoudsvoertuig van de serie 711.1 van de Deutsche Bahn ten zuidoosten van Offenburg in brand. De machinist verliet het voertuig waarna het nog een aanzienlijke afstand met 30-50 km/h brandend doorreed totdat het op een opstelspoor geleid kon worden en met remschoenen gestopt. Bron: SWR Aktuell, 10.7.2020.

Het brandende onderhoudsvoertuig BR 711.1 van de Deutsche Bahn. Foto: SWR Aktuell.

Frits van Buren




[printfriendly]

Over deze serie

In een serie artikelen behandelt Frits van Buren een aantal incidenten met op hol geslagen spoorwegmaterieel.

In deel 3 komen enige ongevallen uit Zwitserland en Duitsland aan de orde.


De falende Sicherheits­fahrschaltung

Duitse treinen hebben een Sicher­heits­fahrschaltung (Sifa), een dodemaninstallatie. Een machinist moet om de 30 seconden laten merken dat hij nog bij bewustzijn is, anders volgt een noodstop.

Dat kan weleens misgaan, bleek op 18 september 2015 tussen Sinsheim en Heidelberg. Een trein van de S-Bahn stopte niet bij een station waar gestopt moest worden. Ook bij een volgend station reed de trein gewoon door. Toen de passagiers zagen dat de machinist in elkaar gezakt op zijn stoel zat, raakten ze in paniek. Ze trokken aan alle noodremmen die ze in de trein konden vinden, maar er gebeurde niets. Pas toen de machinist na tien minuten weer bij bewustzijn kwam, bracht hij de trein tot stilstand.

Aanvankelijk wilde de DB een onder­zoek doen naar het onrechtmatig aan de noodrem trekken. Maar later moest men toegeven dat er toch wat vreemds was gebeurd. De noodrem was overbrugd. En kennelijk werkte de Sifa niet, of heeft de machinist deze in zijn onderbewustzijn wel bediend.

Ook de Indusi (automatische trein­beïnvloeding) greep niet in. Nu hoeft dat ook niet, zolang de seinen op veilig staan en de trein niet harder rijdt dan toegestaan. Bij een rood sein was de trein dus hoogst­waarschijnlijk wel tot stilstand gekomen. Maar dat wisten die angstige passagiers natuurlijk niet. In plaats van een boete wegens het trekken aan de noodrem, kregen ze een tegoedbon van 50 euro.

Het ging om een treinstel Baureihe 425, waar de Nederlandse SLT van is afgeleid. Ook met zo’n SLT is iets dergelijks weleens gebeurd. In een trein waarvan de machinist dacht dat die leeg was, zaten toch nog een paar passagiers. Pas toen die 112 hadden gebeld wisten ze de trein tot stilstand te krijgen.

Nico Spilt