Deel 4: Groot-Brittannië en Australië

Op drift geraakt

Frits van Buren beschrijft een aantal incidenten met op drift geraakte treinen en ander spoorwegmaterieel. Treinen waarvan de machinist niet meer op tijd kon remmen, of materieel dat een eigen leven ging leiden.

Groot-Brittannië

In Engeland worden de onderzoeken uitgevoerd door de Rail Accident Investiga­tion Branch (RAIB) van de Engelse overheid. Met als zoekterm “runaway” werden in de periode 2000 – 2021 niet minder dan 32 incidenten beschreven. Een groot gedeelte daarvan had betrekking op hulpvoertuigen gebruikt bij werk­zaam­heden zoals lorries (Engels: trolleys) en hoogwerkers.

Datum	Gebeurtenis
02.11.2005	Een met de hand voortbewogen zwaarbeladen lorrie reed bij Larkhill in Schotland op een spooraansluiting bijna 5 km heuvelafwaarts en kwam op de hoofdlijn in de Barncluith-tunnel terecht. Een mogelijke botsing met een reizigerstrein werd voorkomen doordat de lorrie het spoorcircuit in de tunnel activeerde. Lees meer (pdf).
11+12.2005	Drie incidenten die te maken hadden met het niet werken van de (nood)rem vonden plaats op het tramnet van Blackpool. Lees meer (pdf).
24.05.2006	Tijdens werkzaamheden aan de Circle Line van London Underground rolde een lorrie op een helling weg en kwam in botsing met een andere lorrie. Tekortkomingen aan het rem­systeem waren de oorzaak. Lees meer (pdf).
28.01.2007	Nabij Armathwaite ten zuiden van Carlisle kwam een niet op de handrem staande wagen, waarvan bovendien een lek in het remsysteem aanwezig was, in beweging en botste na 500 meter tegen een rail-wegkraan. Lees meer (pdf).
19.07.2007	De koppeling tussen de laatste twee wagens en de rest van een goederentrein van English, Welsh and Scottish Railway (EWS) brak in Camden Town in Londen. Na enige tijd werd het rem­vermogen van deze twee wagens onvoldoende en kwamen ze op de helling in beweging. Ze reden 200-300 meter helling­afwaarts en reden vervolgens weer 170 meter terug. Lees meer (pdf).
31.10.2007 02.11.2007	Twee gelijksoortige incidenten gebeurden in Brentwood (bij Londen) respectievelijk Snow Hill (bij Birmingham). In beide gevallen was een mobiele hoogwerker betrokken bij een “runaway”, die begon te rijden bij het op de overzetten van weg op rail en omgekeerd waarbij het gewicht werd gedragen door de ongeremde spoorwielen. Lees meer (pdf).
05.12.2007	Op een hellend gedeelte van de Higlandlijn kon bij werk­zaam­heden een rail-wegkraan met een aanhanger niet remmen en reed tegen een andere weg-railkraan aan. De oorzaken waren dat de aanhanger onberemd was en de rails glad waren door zware regenval en snoeiwerkzaamheden. Lees meer (pdf).
06.10.2008	Een class 59-locomotief van Mendip Rail werd bij de zijlijn naar de Bedham-steengroeve in ZW Engeland van achteren aangereden door een op hol geslagen trein van 1700 ton. De class 59-locomotief was vertrokken van het emplacement waarna rangeeractiviteiten werden voortgezet. Daarbij was een trein van 1700 ton door een breuk in de remkraan van de locomotief niet in staat om te remmen. De trein reed eerst door een tunnel waarbij de te grote rangeerlocomotief zwaar beschadigd raakte en botste vervolgens tegen de achterzijde van de class 59-locomotief waarbij vijf goederenwagens ontspoorden. Lees meer (pdf).
09.03.2009	Een hand-bewogen lorrie kwam in beweging in Belfast en botste tegen een stilstaande trein. Onduidelijke verantwoordelijkheden lage ten grondslag aan dit incident. Lees meer (pdf).
03.03.2010	Een kleine diesellocomotief (de “Wasp”) van de museum Welshpool and Llanfair Light Railway reed samen met een “match wagon” (koppelwagen) 3,5 km van een heuvel af en botste tenslotte op een aantal stilstaande wagens. De onder­liggende oorzaak werd gevormd door de constructie van de rembediening vanuit de twee kanten van de locomotief. Lees meer (pdf). De “Wasp” van de Welshpool and Llanfair Light Railway.
04.05.2010	In Ashburys bij Manchester kwamen op een spooraansluiting vijf goederenwagens in beweging door onvoldoend werkende handremmen. Twee van de wagens ontspoorden na 900 meter op een ontspoorinrichting. Lees meer (pdf).
20.07.2010	Nadat een rail-weggraafmachine ongeremd bij Raigmore (Inverness) op de rails was geplaatst begon deze hellingafwaarts te rijden en botste na anderhalve kilometer tegen een stil­staande goederentrein. Lees meer (pdf).
13.08.2010	Het lukte tussen de stations Highgate en Archway van de North Line van de Londense Underground niet om een slijptrein na de werkzaamheden te starten. Een Underground-trein schoot te hulp, de remmen van de slijptrein werden buiten werking gesteld en een noodkoppeling werd aangebracht. Tijdens het slepen brak na het Highgate-station de noodkoppeling en de slijptrein reed vier mijl terug op het hellende spoor door zes stations. De bemanning van de slijptrein sprong er af toen deze door het Highgate-station reed. Lees meer (pdf).
10.09.2011	Bij Haslemere ten NO van Southampton rolde op een hellend vlak tijdens werkzaamheden een lorrie vijf kilometer weg op de hoofdspoorlijn. Ook hier was de oorzaak een tekortkoming aan het remsysteem. Lees meer (pdf).
25.03.2012	Een rail-wegkiepkar reed bij het omzetten van rail op weg ongeremd een heuvel af in de richting van het station van Bradford en reed tenslotte tegen een stootblok. De oorzaak bestond uit een combinatie van factoren: een fout van de operator, een onregelmatigheid in de bedrading en het onderliggende ontwerp van een controlecircuit. Daardoor was het onmogelijk in te grijpen bij een runaway. Lees meer (pdf).
21.04.2013	Bij het op de rails plaatsen va een rail-weghoogwerker in Glasgow rolde deze weg en kwam 1,8 km verder tot stilstand. Oorzaken waren de ombouwprocedure van weg naar rail en onvoldoende remwerking. Lees meer (pdf).
12.05.2014	Bij de Great Central Railway (museumspoorweg) bij Lough­borough kwamen een class 37-locomotief en een rijtuig in beweging en botsten 450 m verder tegen een aantal rijtuigen. De locomotief werd alleen beveiligd door de pneumatische rem en een remblok en was niet op de handrem gezet. Lees meer (pdf).
01.11.2014	Het verlies van de controle over twee lorries met een stuk rail van 16 meter op de hellende Garnant Branch line ten noorden van Swansea leidde er toe dat dit geheel 8,7 km ongecontro­leerd reed. Twee werklieden konden nog hun collega’s waarschuwen en sprongen na 1,6 km van dit transport. Lees meer (pdf).
27.11.2014	Een bovenleidingmontagetrein kwam bij Bryn (tussen Manchester en Liverpool) bij het overschakelen van transport- naar werkmodus waarbij de remmen losten in beweging en reed tegen twee hoogwerkers. Ontwerpfouten vormden de onder­liggende oorzaak van dit ongeval. Lees meer (pdf).
22.03.2016	Een “multi-purpose vehicle (MPV)” rolde in Bury ten noorden van Manchester tijdens een onderzoek aan het remsysteem weg en ontspoorde op een ontspoorinrichting. Lees meer (pdf). Ontspoorde multi-purpose vehicle (MPV). Foto uit onderzoeksrapport.
30.10.2016	Een gesleepte class 70-locomotief van Colas Rail rolde in Toton sidings (ten westen van Nottingham) na het ontkoppelen weg. Vanwege het slepen was de parkeerrem uitgeschakeld en bij een poging deze weer in te schakelen werden de kranen om de remmen van de draaistellen te isoleren gesloten. Ook was geen blokkering voor de wielen aangebracht. Daarop kwam de locomotief in beweging en ontspoorde na 800 meter. Lees meer (pdf).
28.05.2017	Een aanhanger voor het vervoer van personen raakte in Hope (tussen Manchester en Sheffield) los van een tractor en kwam na anderhalve kilometer tot stilstand. Lees meer (pdf).
17.10.2017	Een onderhoudstrein raakte bij Markinch ten noorden van Edinburgh een boom waardoor het remsysteem beschadigd raakte, de remmen losten en de trein begon te rijden. Na 7,5 km gevolgd door negen keer heen en weer rijden op twee opeenvolgende hellingen kwam de trein tot stilstand. Lees meer (pdf).
15.03.2018	Een onberemde lorrie beladen met een halve ton ballast rolde op het station van Ramsbottom van de East Lancashire Railway op een helling weg en ontspoorde daarna op een overweg. Lees meer (pdf).
08.06.2018	Een rail-weghoogwerker kwam ten zuiden van Bradford in beweging door onjuist geplaatste railwielen en doordat het remsysteem niet correct onderhouden was. Verder was – vermoedelijk door het bedienen van de noodknop – de motor uitgevallen en deze kon niet meer herstart worden waardoor adequaat handelen onmogelijk was. Na 450 meter kwam het voertuig op een horizontaal gedeelte tot stilstand. Lees meer (pdf).
25.07.2018	Tijdens een rangeerbeweging kwamen twee ontkoppelde rijtuigen van de Avon Valley Railway in Britton ten oosten van Bristol op een helling in beweging en reden na 40 meter tegen het hek van een druk gebruikte overweg voor voetgangers en fietsers. De rijtuigen hadden geen handrem, er was geen vacuüm in het remsysteem en houten blokken waren niet goed geplaatst. Lees meer (pdf).
16.04.2019	Een diesellocomotief van de Welsh Highland Railway was op niet in staat om te stoppen op een steile helling bij het station van Beddgelert in Wales. Na het passeren van het station reed de locomotief nog 1,7 km door op de enkelsporige lijn en stopte op een vlakker gedeelte. Een oorzaak was een 18 jaar eerder uitgevoerde en nooit opgemerkte modificatie die de beweging van de remblokken beperkte. Lees meer (pdf).
23.12.2020	Een beladen cementwagen op een spooraansluiting bij Clitheroe ten noorden van Manchester rolde weg en ontspoorde na 1,2 km voor het hoofspoor op een ontspoorinrichting. De aangedraaide handrem leverde onvoldoende remvermogen om de wagen op de helling tegen te houden. Bovendien was de handrem aan­gedraaid toen de luchtdrukrem in werking was, waardoor de werking van de handrem moeilijk was vast te stellen. Toen de luchtdruk langzaam verminderde kwam de wagen in beweging. Lees meer (pdf).

Het aantal “runaway”-incidenten blijkt redelijk in de tijd verspreid te zijn met alleen in 2016 een opvallende uitschieter.

Australië

Een zeer spectaculaire “runaway” gebeurde in 2018 in Australië. Op 5 november 2018 sloeg een met ijzererts beladen trein van 42500 ton bestaande uit vier locomotieven en 268 wagens op hol op de spoorlijn van Newman naar Nelson Point / Port Hedland van BHP Billiton.

De spoorlijn van Port Hedland naar Newman (kaart uit het voorlopige rapport van de ATSB)

De trein was op het naar beneden hellende traject tussen Shaw en Garden onderweg naar Port Hedland toen door een onderbreking van de communicatie tussen de vooroplopende locomotief en de “end of train monitor” een nood­remming optrad. De machinist meldde dit aan de verkeersleiding in Port Hedland, waarna de seinen in de andere richting op rood werden gezet.

De machinist zette de rijrichtingschakelaar in neutrale positie, schakelde de generator uit en schakelde de onafhankelijk locomotiefrem in. Van de verkeers­leiding in Port Hedland had de machinist opdracht gekregen om de handrem van de 268 wagens vast te zetten en was daar vanaf de locomotief mee begonnen. Daarbij constateerde hij een onderbreking in de voor hem niet veilig bereikbare kabel die de aansturing van de (elektro-pneumatische) remmen regelde tussen de tiende en de elfde wagen.

Op een bepaald ogenblik hoorde hij lucht ontsnappen uit de remmen van de ertswagens en begon de trein te rijden. De verkeersleiding besloot te proberen om de trein bij Turner na een rit van 92 km, waarbij snelheden tot 160 km/h werden bereikt, via de overloopwissels tussen beide sporen te laten ontsporen. Met 145 km/h ontspoorden vier locomotieven en 245 ertswagens.

Deze gegevens zijn beschreven in het voorlopige rapport van het Australian Transport Safety Bureau (ATSB).

Frits van Buren