Nieuwe boeken en dvd’s

Recent verschenen boeken en andere publicaties uit het rijke aanbod van onze verenigings­winkel.

Liverpool & Manchester Railway Atlas

Door Joe Brown, 260 blz., 22 x 30 cm, geen foto’s, 187 kaarten, index. Uitgave: Crécy (2021). Artikelnummer: 165-0106. Prijs: € 37,50.

De spoorlijn tussen Liverpool en Manchester was de eerste spoorweg met als doel “inter-city” personenverkeer tussen twee grote steden. Ze was daarmee een pionier op het gebied van spoor­weg­exploitatie. De lijn lag in het Engelse graafschap Lancashire, een gebied met havens en opkomende industrie, vooral textiel, en snel groeiende steden. Er ontstond daardoor een complex netwerk van spoorlijnen van con­cur­rerende maatschappijen: de London & North Western, de Great Central (Cheshire Lines Committee) en de Lancashire & Yorkshire Railway.

De auteur is bekend van zijn nauwkeurige spoorwegatlassen over London. Dat was voor hem bekend gebied, omdat hij werkzaam is bij London Transport. Dit is zijn tweede atlas voor een andere omgeving; de vorige atlas was voor het gebied rondom Birmingham. Net als deze eerdere uitgaven worden alle (voormalige) sporen en emplacementen weergegeven. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen lijnen die open en gesloten zijn plus de spoorwegmaatschappijen die lijnen hebben aangelegd. Hiervoor worden circa 25 verschillende kleuren gebruikt en dat is voor ‘kleurenzwakke’ hobbyisten veel te veel. Gelukkig staat de maat­schap­pij ook in tekst bij de lijn. De ondergrond is beperkt, vooral industrie en water. Dus geen straten of bebouwing.

De kaarten staan boordevol informatie, zoals openstellingsdatum, sluitingsdatum, voormalige spoorwegmaatschappij, plus stukjes tekst met historie. Bij de Chat Moss Tramways (kaart 104) staat o.a. “Distributed night soil … from Manchester”. Als u niet weet wat dat betekent een hint: het zal er niet zo fris hebben geroken! Overigens is de term “Tramways” in dit geval wellicht verwarrend. Dit was geen elektrische tram maar industriespoor. Omdat tramwegen in dit gebied een belangrijke rol in het openbaar vervoer hebben gespeeld, heeft de cartograaf besloten ook alle echte tramsporen op te nemen. De eerste tramweg van het VK (geopend in 1860) is trouwens te vinden in Birkenhead (kaart 115).

Bij de tramlijnen vind ik het gemis aan ondergrond meer storen dan bij spoor­lijnen. De tramlijnen gaan daardoor vaak van niks naar nergens. De kaarten waarbij dezelfde situatie over een aantal jaren wordt vergeleken vind ik het meest interessant. Ze zijn ook wel schokkend, zoals kaart 10, Blackpool South. In 1932 een knooppunt van spoor- en tramlijnen, en nu één spoor met één perron. This is Not the Age of the Train!

Open ruimten op de kaarten worden bij deze atlas vaak opgevuld met tekst of detailkaarten. De extra aantekeningen op de kaarten zijn boeiend. Ze maken dat je de atlas kan ‘lezen’ maar zorgen tegelijk voor een vaak rommelige lay-out. Kaart 99 bijvoorbeeld bestaat voor driekwart uit tekst. En er staat nog meer informatie bij de index in de kolom ‘Notes’. Alles bij elkaar is het resultaat zeker indrukwekkend. Dit is alleen maar mogelijk geweest met tijdrovend onderzoek, zoals ook uit de inleiding blijkt. Maar van mij had er wel iets minder tekst en informatie op sommige kaarten mogen staan en iets meer ondergrond.

Heeft u belangstelling voor spoorwegkaarten en de historie van de spoor- en tramwegen in Lancashire? Dan is deze atlas voor u! In het VK was deze spoor­weg­atlas zo populair dat de eerste druk al snel was uitverkocht. De NVBS-Winkel heeft nu de herdruk ingekocht.

Bestellen via de webshop (gratis verzending).

AR1 Motorwagens van de eerste generatie

Digitaal boek op cd-rom. Door Julien Casier, 446 + 204 blz., veel foto’s (zwart-wit en kleur), tekeningen, kaarten, dienstregelingen en tabellen. Uitgave: TSP (2021). Artikelnummer: 454-0034. Prijs: € 15,00.

Na de Eerste Wereldoorlog was de verbrandings­motor volwassen geworden, zowel in de lucht als op de weg. Dat zou grote gevolgen hebben voor de spoorwegen. Want daardoor ontwikkelden de personenauto, vracht­auto en bus zich al snel als geduchte concurrenten — ook omdat er na de oorlog veel voer­tuigen uit de legers beschikbaar waren op de tweedehands markt.

Om te voorkomen dat de spoorwegen vervoer verloren en diensten verliesgevend werden moest men snellere diensten aanbieden en op exploitatiekosten besparen. Daarvoor bood diezelfde verbrandingsmotor ook kansen. Overal in Europa probeerden spoorwegmaat­schappijen motorwagens en treinstellen uit. Daarbij werd goed gekeken naar ontwikkelingen in andere landen. Zo ook in België. Want er was veel keuze: benzine of diesel, mechanische, elektrische of hydraulische overbrenging, cardan of stangen.

Boeken over het verbrandingsmotorwagens zijn al in veel Europese landen verschenen: Duitsland (de boeken van Heinz Kurz: Triebwagen der Deutschen Reichsbahn bij EK in diverse oplagen), Frankrijk (diverse uitgevers) en Nederland van Uquilair. Dikke dure boeken soms en de Belgische uitgever heeft mede daarom besloten tot een digitaal boek. Daardoor is het aantal bladzijden vrijwel onbeperkt en is het ook makkelijk zwart-wit- en kleurenfoto’s af te wisselen. En het is een ‘dik’ boek geworden! Maar liefst 446 bladzijden en nog eens 200 bladzijden informatie in de bijlagen. Plus een zeer leuk filmpje van een cabinerit tussen Brussel en Luik in de periode voor WO II in een stroomlijnstel reeks 620 (oude nummering). Dat allemaal voor een zeer aantrekkelijke prijs.

De typen die worden beschreven zijn de motorwagens en treinstellen van de type 600 tot en met 608 en ook de concurrenten op stoom van de typen 500, 501 en 502. Dat gebeurt zeer gedetailleerd. Historie, technische beschrijvingen met veel aandacht voor de motoren, details over de inzet (exploitatie) met kaarten en dienstregelingen, omlopen, tekeningen in kleur en zwart-wit van elk type. Er is bovendien aandacht voor ontwikkelingen in andere landen die door Belgische ingenieurs werden bezocht of die ook in België werden geprobeerd (“Enkele verwezenlijkingen in het buitenland”), zoals de motorwagens van Ganz bij­voor­beeld, zodat een goed beeld ontstaat van de keuzes die moesten worden gemaakt.

De Belgen gingen niet over één nacht ijs. Zo kregen ook Engelse stoom­motor­wagens een kans. Die worden in dit boek uitgebreid beschreven met veel tekeningen, bijvoorbeeld van de ketels. Sommige beschrijvingen zijn vrij technisch en lijken geschreven voor werktuigbouwkundigen, maar met deze prijs hoeft u zich niet schuldig te voelen als u soms wat overslaat.

Ja, ook ik mis het gevoel dat een mooi boek mij geeft als ik het opensla, maar met deze prijs wordt digitaal lezen wel heel aantrekkelijk. Dus koop dat dure Duitse boek van EK tweedehands in de NVBS-Winkel (wij hebben een grote voorraad) en neem deze cd-rom erbij. U bespaart geld en op deze manier krijgt u het beste van beide werelden. Let op: uw pc of laptop moet natuurlijk wel beschikken over de mogelijkheid om deze te lezen, want tegenwoordig is dat niet altijd het geval. Dan kan het niet mis gaan, want het boek staat ook nog eens in twee formaten (png en pdf) op de schijf.

U krijgt een schat aan informatie in uw bibliotheek erbij. Het leuke filmpje kan in de meeste dvd-spelers ook op de televisie worden bekeken. Laten printen en inbinden is ook mogelijk, bijvoorbeeld met EZBook.nl, maar dan komt het boek wel een stuk duurder uit.

Bestellen via de webshop

Het Grote Rail Away Boek

Door Joanna Brouwer en Gerben van Ommen. 176 blz. 24,5 x 30,5 cm. Uitgever: Wbooks/EO. Artikelnummer: 014-0375. Prijs: € 34,95.

Van de achterflap:

“Al meer dan 25 jaar is EO’s Rail Away een vaste waarde op de Nederlandse televisie. ‘Het ultieme rustmoment van de dag’. Zo omschrijven kijkers het programma. Vanuit je luie stoel de treinreis beleven zonder zelf op reis te hoeven. In een tijd waarin duurzaamheid steeds belangrijker wordt, laat Rail Away zien hoe duurzaam en plezierig het reizen per trein is. Maar er komt heel wat bij kijken voordat een aflevering wordt uitgezonden. Welke routes zijn interessant en willen de mensen ter plaatse meewerken? Dit koffie­tafel­boek neemt u achter de schermen van het programma. Stap in en beleef de mooiste treinreizen van de afgelopen jaren, op de meest bijzondere locaties over de hele wereld”.

Dit boek bestaat uit 26 hoofdstukken met verslagen van de treinreizen plus bijlagen:

• Helikopterverhalen en meer.
• Achter de schermen (de mensen achter het programma).
• Alle afleveringen (overzicht).

Het boek was tijdelijk niet verkrijgbaar bij de NVBS-Winkel omdat de eerste oplage snel was uitverkocht. Het boek kan nu weer worden besteld. Als je het boek wil afhalen in de winkel, informeer dan eerst of het op voorraad is!

Bestellen via de webshop (gratis verzending).

Leestip

Lees ook Op reis met Rail Away in NVBS Actueel, december 2016.

Leo de Jong