De tram als vriesvak. Na de sneeuwval van de jaarwisseling en 4 januari 1963 werd het helderder en ging het strenger vriezen. Tweeassers waren in Amsterdam nog normaal ingedeeld op de lijnen 3, 10 en 16 als standaard materieel. De tweeassers van lijn 10 en 16 moesten overnachten in het in 1962 geopende open gedeelte van de remise Havenstraat bij een minimumtemperatuur onder de -10°C. Vaak stonden daar de wagendeuren open zodat de vorst zich ook in de wagens manifesteerde. In dienst gekomen werd dit bij een gevoelstemperatuur van circa -12°C maar weinig beter en bleef de temperatuur onder nul. Op de foto is zichtbaar dat de ijsbloemen de ramen bedekken met uitzondering van de schoongeveegde stukjes die de passagiers nog wat uitzicht gaven. Tekst en foto: Karel Hoorn.

Ik maakte het liefst ‘langs de lijn’-foto’s. Deze foto toont 6G 679 op de Cornelis Lelylaan, tussen de halte Johan Huizingalaan en Piet Wiedijkstraat, op 17 november 1968. Tekst en foto: Henk Graalman.

GVB 950+1000 in een sneeuwjacht op 19 februari 1970, standplaats Amsterdam Centraal Station. Tekst en foto: Henk Graalman.

Nadat in de ochtend van 30 december 1962 de regen was overgegaan in sneeuw en de kou van de kerstdagen terugkeerde, zijn Tom Mulder † en ik met onze fototoestellen (Yashica J) op jacht gegaan naar pekelwagens. De sneeuwval werd steeds heviger en in de middag troffen wij ook sneeuwveger 2 op de Slotermeerlaan. Vreugde alom, want deze had sinds 1958 niet meer gereden. Op achtervolging naar het eindpunt in Slotermeer heb ik helaas de mooiste foto niet meer kunnen maken: die met opgeworpen sneeuw. De sluiter van het toestel was niet meer te bewegen… vastgevroren dankzij de sneeuwvlokken. Tekst en foto: Karel Hoorn.

Sneeuwval betekent ook sneeuwbestrijding. In Amsterdam kwam in februari 1979 voor het eerst slijpwagen SL2 met een sneeuwschuiver op straat. Met dit demontabele hulpstuk was de slijptram sinds enkele jaren de opvolger van de twee legendarische sneeuwvegers die de Gemeentetram begin vorige eeuw in Chicago had gekocht. In de Ferdinand Bolstraat is voor de SL2 weinig eer meer te behalen; het werk op trajecten met eigen baan is gedaan en nu lonkt de remise Lekstraat. Tekst en foto: Tim Boric.

Krasse kar en redder in de nood: de inmiddels 112 jaar oude Weense 6011 van de EMA (Electrische Museumtramlijn Amsterdam). Bemand door enthousiaste, onbezoldigde medewerkers van de museumlijn klaarde hij waartoe het GVB zelf niet meer in staat was: het weer berijdbaar maken van geheel dichtgevroren en -gesneeuwde tramrails. Twee dagen hard werk maakte het hele netwerk weer schoon. Hier staat het onverwoestbare werkpaard even uit te rusten in het zonnetje aan het Drentepark, op 11 februari 2021. Tekst en foto: Peter Eijkman.

In februari 2021 was het een paar dagen serieus winter in ons land. Toen na twee dagen, met hulp van de vrijwilligers van de EMA, het Amsterdamse tramnet weer op gang was gekomen leverde dat onder andere dit “buitenlijn”-plaatje op van een koppelstel op lijn 25 bij de halte Gondel in Amstelveen, op 12 februari 2021. Tekst en foto: Peter Eijkman.

Op de Kanaalweg bij de Scheveningseweg heeft lijn 14 op zijn laatste rit van de dag een klant laten instappen. Het ziet er sprookjesachtig uit door een flink pak sneeuw dat eerder op de avond is gevallen en er is – gelukkig voor de fotograaf – nog niet gepekeld. Tijdens de belichtingstijd van ongeveer ¾ minuut, waarbij een lantaarnpaal voor stabiliteit zorgde, passeerde gelukkig geen auto. Enkele jaren later zou dat niet meer lukken! Zaterdag 12 februari 1955. Tekst en foto: Frits van Dam †.

De HTM 3126 als lijn 1 bij de halte Nieuwe Plantage in Delft, op 7 februari 2021 Het is inmiddels alweer drie jaar geleden, maar wat was het onvergetelijk. Een kou-inval met bakken sneeuw en ook heel veel wind. Sneeuwstorm Darcy trok over het land. Tekst en foto: Gerard Stolk.

HTM pekeltram 3011 op de Vrijenbanselaan in Delft, op 11 december 2017. Tekst en foto: Gerard Stolk.

De sneeuwval op zaterdag 12 februari 1966 bracht me ertoe foto’s te gaan maken op het RTM-emplacement van het Handelsterrein aan de Rosestraat in Rotterdam. Tramactiviteit was er daar toen helaas niet meer: trams reden nog slechts tussen Spijkenisse en Hellevoetsluis. Op het stille emplacement raakten rijtuigen, voorzien van borden zoals ‘IN HERSTELLING’ en ‘ROTTERDAM-OOSTVOORNE v.v.’ , steeds meer bedekt met de gestaag vallende sneeuw. Een enkel ander bord herinnerde nog aan de periode van de stoomtractie. Tekst en foto: Edward Kuijper.

Twee vertraagde trams van lijn 2 op de Hillevliet (richting Beverwaard) nabij de halte Putsebocht, op 15 februari 1991. Tekst en foto: Ben van Wevering.

De Eendrachtsweg met RET ZGT 712 op lijn 7, op 21 december 2007. Tekst en foto: André van Lieshout.

RET 2141 aan het eindpunt Schiedam Woudhoek, Slimme Watering, op 10 december 2017. Tekst en foto: Marco Moerland.

Het frontje van de 2141 is van de tram die je ook in z’n geheel op de vorige foto ziet. De omstandigheden waren zo hevig dat na doorkomst van deze tram de dienst gestaakt werd. Tekst en foto: Marco Moerland.

Terwijl op de achtergrond regenbuien dreigend naderen, kan deze RandstadRail tussen Nootdorp en Pijnacker het nog droog houden richting Rotterdam. Na ombouw van de Hofpleinlijn (de spoorlijn tussen Rotterdam en Den Haag) tot metrolijn E als onderdeel van RandstadRail, rijden hier tegenwoordig vooral de Bombardier-motorrijtuigen van de serie 5500 (Flexity Swift) van de RET. De foto van de stellen 5518 en 5510 is op 12 december 2017 gemaakt vanaf het Spoorpad halverwege Nootdorp en Pijnacker. Tekst en foto: Wim van der Ent.

RET 5234+5241+5218 op metrolijn A tussen de halte Romeynshof en het eindpunt Binnenhof in Rotterdam Ommoord, op 17 december 2010. Tekst en foto: Cor Engelbert.

RET 5407+5406+5410 op metrolijn C op het linkerspoor langs de Duikerlaan in Capelle aan den IJssel richting De Akkers in Spijkenisse, op 10 december 2017. Tekst en foto: Cor Engelbert.

Voordat de SUNIJ-lijn geschikt werd gemaakt voor het huidige lagevloermaterieel, vervulden de Zwitserse SIG-trams hun dienst tussen Utrecht Centraal en Nieuwegein Zuid/IJsselstein Zuid. Tijdens een hevige sneeuwbui op 11 december 2017 konden de gekoppelde stellen uit 1983 bij de overweg voor de halte Zuilenstein worden vastgelegd. Tekst door de op de afbeelding vermelde fotograaf.

Gotha: De interlokale tramlijn 4 naar Tabarz wordt ook de Thüringer Waldbahn genoemd. De foto is gemaakt op 25 januari 2014 tussen de haltes Reinhardsbrunn en Friedrichroda. Links wagen 319 van de Thüringer Waldbahn en rechts een Ferkeltaxe, vroeger van de DR (Deutsche Reichsbahn), thans van een hobbyclub. Tekst en foto: Rob de Haan.

Stuttgart: De oude metersporige lijn 15 bij aankomst op de halte Ruhbank, op 19 december 2004. Tekst en foto: Bas Eshuis.

Wenen: Sneeuwruimen op de Babenbergerstrasse (bij Getreidemarkt) door de tram, een uniek schouwspel. Motorrijuig 2394 (K) trekt twee niet-railgebonden sneeuwruimers (spa). Deze “gemengde tram” wordt gevolgd door een optocht vertraagde trams van lijn 58 en 52! Voorop een “Heidelberger” (Duitse eenheidswagen). Omlegging tramsporen in verband met de bouw van tramtunnels, op maandag 4 januari 1965. Tekst en foto: Frits van Dam †.

Innsbruck: Lijn 6 is op weg naar Igls bij de halte Lans-Sistrans, op 9 februari 2020. Tekst en foto: Bas Eshuis.

Innsbruck: De sfeervolle lijn 6 slingert van de hoofdstad van de Alpen, Innsbruck, naar Feriendorf Igls over een fabelachtige route door de bergen. De moderne Flexity-tram kon op 12 januari 2019 in een winterwonderland worden vastgelegd bij de halte Lans-Sistrans. Tekst door de op de afbeelding vermelde fotograaf.

Sneeuwval is niet alleen voor grootspoorbedrijven een uitdaging; ook bij buiten gelegen modelbanen vergt het inspanning om het railverkeer dan enigszins gaande te houden. Bovendien is een geringe sneeuwlaag van bijvoorbeeld 2 cm (bij schaal 1:22,5) verhoudingsgewijs al 45 cm! Hier zien we motorwagen 12 op 4 december 2010 een wisselplaats passeren, waarvan slechts één spoor sneeuwvrij gemaakt is. Een volledige tramdienst is dus nog niet mogelijk, maar gelukkig wachten er bij de halte ook geen passagiers….. Tekst en foto: Edward Kuijper.