Zoekplaatje (januari 2016): de uitslag

door Sjoerd Bekhof

Waar anderen in het duister tastten over de oorsprong van dit rijtuig of goederenwagen, kwam Emile Bruggeman met de wel zeer aannemelijke oplossing voor het zoekplaatje dat in NVBS Actueel van januari 2016 gepubliceerd werd: een stoomsneeuwruimer of sneeuwfrees (Dampfschneeschleuder), vermoedelijk gebouwd door Henschel. Alleen de precieze locatie van dit voertuig kon tot op heden niet vastgesteld worden.

Met aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid is dit rijtuig een voormalige stoomsneeuwruimer van de Hongaarse spoorwegen in eigendom van de Hongaars-Oostenrijkse spoorwegmaatschappij GySEV. De foto toont de sneeuwruimer in onttakelde staat tijdens de eerste helft van de jaren tachtig op een plaats ergens in Hongarije. Foto: H.H. Luijendijk/collectie Stichting NVBS Railverzamelingen.

Henschel

Deze Duitse fabrikant is de enige die dergelijke sneeuwruimers heeft gebouwd. Een aantal is aan buitenlandse maatschappijen geleverd.
Zo kocht Tsjechië een exemplaar dat zich in het museum in Luzna bevindt. Oostenrijk schafte drie stuks aan, waarvan er een in het spoorwegmuseum in Strasshof staat. De Poolse staatsspoorwegen (PKP) verwierven er drie en daarvan is er een overgebleven. Te bewonderen in het spoorwegmuseum van Chabowka. Last but not least: Henschel leverde twee van dergelijke voertuigen aan de Hongaarse staatsspoorwegen (MAV). De MAV 603, gebouwd in 1930, bevindt zich in Boedapest (Eisenbahnpark).
Ook na onderzoek kon een directe link met het zoekplaatje – de wagen of het rijtuig bevindt zich in eigendom van de Hongaars-Oostenrijkse spoorwegmaatschappij GySEV – niet worden gelegd. Mogelijk is de getoonde sneeuwruimer een van de twee aan de MAV geleverde exemplaren.
De door Henschel gefabriceerde sneeuwruimers beschikten niet over eigen aandrijving. Ze moesten voor hun werk altijd door een of meer locomotieven worden geduwd. Voor het overbrengen kon aan de kant van de sneeuwploeg een bufferbalk worden gemonteerd.

Een op het zoekplaatje gelijkende sneeuwruimer, de in het museumdepot Stassfurt bewaarde Dampfschneeschleuder Dienst 80 50 979 7100-1. Dit exemplaar heeft dienst gedaan bij de Deutsche Reichsbahn, voorloper van Deutsche Bahn in het toenmalige Oost-Duitsland, en was in onderhoud in Bw (depot) Oebisfelde. Opname: 27 september 2002. Foto: Sjoerd Bekhof.

Soorten sneeuwruimers

Van deze sneeuwruimers zijn bij diverse railmusea nog verschillende exemplaren te zien, onder meer in het Duitse DGEG-museum in Neustadt (Weinstraße) en in het museum in het vroegere Bw (depot) Stassfurt. In Zwitserland bezit de Rhätische Bahn nog een dienstvaardige sneeuwruimer Xrot. In tegenstelling tot de door Henschel gefabriceerde blazers reden de Zwitserse op eigen kracht. Veelal werd toch een locomotief aangekoppeld, vermoedelijk om de sneeuwmassa’s sneller te kunnen verwijderen. Bij YouTube staan verschillende video’s waarop deze Xrot in actie te zien is. Wie meer over de eerder genoemde Henschel-sneeuwruimer wil weten, googelt met de trefwoorden: “Henschel Dampfschneeschleuder”. Ten slotte: videofilms op dvd over dit onderwerp zijn voor NVBS-leden te leen in de NVBS-bibliotheek.