De tandradspoorweg van Núria (Cremallera de Núria)

Met de caravan naar de Pyreneeën

René en Marijke Janson maakten in juni 2018 met hun caravan een reis naar de Franse en Spaanse Pyreneeën. In dit artikel een verslag van hun bezoek aan het bedevaartsoord Vall de Núria, dat met een tandradlijn te bereiken is.

We hebben ingeschreven bij ACSI, een organisatie voor begeleide caravanreizen, op hun reis door Frankrijk en dan vooral in de Pyreneeën, zowel de Franse als de Spaanse kant. Vanuit Nederland trekt elk caravanstel op eigen gelegenheid naar het zuiden. Via Gent en Lille rijden we op Amiens aan, waar een schitterende parkcamping (het hele jaar open) onze eerste stop is.

De volgende dag trekken we naar de plaats van samenkomst, St. Emilion, een van de beste wijnstreken. Als de hele groep van 21 stellen is gearriveerd, rijden we naar de volgende camping vlakbij Lourdes in de bergen. Het weer zit niet mee. Buien en kou drukken de pret van het buiten zijn en het genot van de schitterende omgeving. Niettemin is een excursie afgesproken en tja, die gaat onder elke weersomstandigheid wel door!

Het viaduct in Ribes de Freser. Foto: Marijke Janson-van Mierlo.

Ribes de Freser

Met de bus rijden we de Pyreneeën in, slingerend op weg naar een bedevaarts­oord hoog in de bergen. Speciaal voor dat bedevaartsoord is een tandradspoorlijn aangelegd door een maatschappij met de lange naam Sociedad de Ferrocarriles de Alta Montaña a Grandes Pendientes (FGC). Deze meterspoorlijn werd in gebruik genomen op 22 maart 1931.

Het beginpunt is Ribes de Freser, een bergdorp van 1700 inwoners op 905 meter hoogte. Om bij het grote stationsgebouw te komen moeten we eerst onder een viaduct door waarover frequent de treinen in stijgende lijn de bergen in rijden, dan wel afdalen naar het stationsgebouw, dat honderd meter verderop ligt.

Uiteraard stoppen en vertrekken hier treinen van de FGC, maar er staat onder de overkapping ook extra materieel opgesteld. Zelfs museumwagens en een stoomloc uit de begintijd. Alles is vrij toegankelijk. Aan de andere kant van het perron stoppen treinen van Latour-de-Carol (Frankrijk) naar Barcelona.

Museummaterieel langs het perron in Ribes de Freser. Foto: Marijke Janson-van Mierlo.

Omhoog

De blauwwitte trein van de FGC brengt ons omhoog tot 1964 meter. Met een gangetje van 45 km per uur gaan we bergopwaarts, eerst nog 5,5 km als adhesiespoor, maar de laatste 7 kilometer als tandradbaan. De hellingshoek (tot 15%) is dusdanig, dat je wel blijft zitten.

Het hele traject is zoveel mogelijk langs het riviertje de Freser aangelegd. Waar dit noodzakelijk was zijn viaducten en tunnels aangelegd. Het is een prachtige rit door een smalle kloof. Tussen Ribes Vila en Queralbs ligt de werkplaats. Het laatste stukje openbaart zich pas, als de trein de donkere tunnel verlaat en wij in het felle zonlicht een groot dal zien met een stuwmeer.

Vall de Núria

De abdijkerk in Vall de Núria. Foto: Marijke Janson-van Mierlo.

Bij het eindstation Vall de Núria ligt een groot voormalig klooster­complex van de Benedictijnen. In dit enorme gebouw zijn nu allerlei instellingen en bedrijven ondergebracht, die gelieerd zijn aan zomertoerisme en wintersport. Naast dit gebouw, nu deels hotel, staat de abdijkerk. Hierin staat het beeld van de heilige Sant Gil (Sint-Gillis de Eremiet).

We lopen de kerk helemaal door en vinden aan de rechterkant een trap naar boven. Daar staat het beeld, dat door velen gekust of aangeraakt wordt. Vanuit de kerk zie je boven het altaar de stroom ‘pelgrims’ langstrekken. Achter in de kerk zijn een stuk of acht op schaal gebouwde kathedralen in kijkdozen te bewonderen; tot in detail zijn deze uitgevoerd.

We lopen de kerk weer uit naar het stuwmeer. Wat verderop aan de lange zijde van het meer ligt de kapel van Maria van Núria. Het is een schitterend oord om te verblijven, wandelingen te maken of een bezoek te brengen aan de kapel.

Pic de l’Aliga

Ook bij het station gelegen, maar dan aan de andere zijde, is de cabinebaan naar de Pic de l’Aliga. Deze kabelbaan is in de treinreis inbegrepen. We laten ons dus nog hoger voeren. Als we uitgestapt zijn hebben we een schitterend uitzicht over de bergtoppen die het dal omringen.

We gaan terug naar het dal, waar ons een heerlijke lunch staat te wachten in het voormalige kloostercomplex. Kennelijk is men hier op grote aantallen toeristen ingesteld, want de eetzaal is immens groot, zodat meerdere groepen tegelijk kunnen worden bediend. Ondertussen is weer de zon doorgebroken, zodat we na de lunch nog een rondwandeling kunnen maken rond het stuwmeer. Daarna nemen we de trein naar beneden bij droog weer, zodat we alsnog de kans krijgen het landschap beter in ons op te nemen. Al met al een geslaagde excursie.

Ribes de Freser, 4 april 2014. Treinstel A5 “Puigmal”. Foto: Erwin Voorhaar.

Materieel

Als reguliere treinen zijn er twee types in gebruik: materieel uit de jaren 90 (Alstom/ABB) en uit 2003. De laatste, A01-A10, heeft Stadler gebouwd. Deze zijn te herkennen aan het locje tussen de twee personenwagens in. Ze hebben allemaal lokale namen.

Aangezien er het gehele jaar gereden wordt, moet er ook vaak sneeuw worden geruimd om het traject begaanbaar te houden. Vanaf 1935 hadden ze hier al een sneeuwruimer voor. Deze werd in 1995 vervangen door een modernere uit­voering, die veel meer sneeuw kan ruimen. De sneeuwruimer wordt met een aparte locomotief vooruit geduwd. Ook gaat er nog extra personeel mee, dat her en der grote sneeuwhopen verspreidt, zodat de trein de rest kan wegspuiten.

Verder is er nog een diesel-elektrische locomotief, die gebruikt wordt om defecte treinen weg te slepen. Ook zijn er wagens om Vall de Núria te bevoorraden. Zo zijn er levensmiddelen-, koelvries- en tankwagens. Zelfs diepladers voor het vervoeren van zware bouwmachines, veewagens en uiteraard speciale treinen voor het onderhoud aan het spoor zijn in gebruik.

René Janson


[printfriendly]

Meer informatie

René Janson is hoofdredacteur van het blad Grootspoor. Dit is een bewerking van een artikel dat hij voor dat blad heeft geschreven. www.grootspoorgroep.nl

Met de trein

Het is een lange reis, maar het kan. Vanuit Nederland neem je de trein naar Parijs. Vandaar de trein naar Latour-de-Carol. Dit is de thuisbasis van de beroemde Train Jaune (gele trein). De Spaanse naam van dit station is La Tor de Querol. Een paar keer per dag rijdt er een trein via Ribes de Freser naar Barcelona-Sants.

Met de caravan

ACSI Kampeerreizen organiseert rondreizen voor kampeerders, onder andere naar de Pyreneeën.

Zie ook het portret van Pim van der Kuijlen, uit oktober 2016: Met de caravan op ontdekkingsreis.

Meer lezen

Informatie over Vall de Núria (Engels).

Informatie over de tandradspoorweg van Núria (Cremallera de Núria) op Wikipedia.

Lees ook het verslag van de Flexreis naar Barcelona die de SNE in 2014 organiseerde.