Zoekplaatjes

Wederom een aantal foto’s waar we graag meer informatie over krijgen. Reacties, graag met het fotonummer erbij, kun je sturen naar nieuwsbrief@nvbs.com.

DIA167074-062-23 is gemaakt door Hans Klomp op 4 juli 1999 in Moers. Een locomotief van verhuurder OnRail. Wie heeft hier meer informatie over?

DIA167074-062-15. Zelfde vraag als bij de vorige foto: wie weet meer over dit locje?

DIA167074-062-16 is eveneens gemaakt door Hans Klomp op 4 juli 1999 in Moers. Weet iemand meer over deze locomotieven?

DIA003-0106. Het laatste diesellocje van deze maand: Y-2405 van de SNCF. De foto is gemaakt door Wim van Bemmel. We zouden graag weten waar.

DIA012-3242 is gemaakt door G. van Maanen op 31 maart 1994. Het is een trein van Hoogovens Stoom IJmuiden. De vraag “waar” is inmiddels afdoende beantwoord; we komen hier in het volgende nummer op terug.

De vorige zoekplaatjes

SPANS-Brk01. Op deze ansicht van de lijn Sint Pancras – Broek op Langendijk uit de jaren 20 is een armsein te zien. Het is niet het afstandssein van de aansluiting op de hoofdlijn. Op de vraag om meer informatie over de locatie kwamen reacties van Bas Pluister, Sjoerd Eeftens, Frans Kristensen, en via Frans ook van Dick Zuiderbaan, secretaris van de plaatselijke historische vereniging.

De foto toont de zuidelijke toegang tot het emplacement Broek op Langendijk. We kijken in zuidelijke richting en zien de huizen langs de huidige Dijk, die er anno 2020 nog altijd staan. De woning rechts op de hoek heeft huisnummer 71. We zien langs de spoorweg het inrijsein A, ongeveer bij km 1.450. Er was een chefswoning bij km 1.530 rechts van de spoorweg en een woning voor de assistent links bij km 1.500, maar geen seinhuis. En er was een uitrijsein B, maar dat stond ongeveer bij km 1.6, rechts buiten het beeld van de foto. Er waren een goederenloods en ook een abri, want er was aanvankelijk, van 1907 tot 1926, ook enkele malen per dag een reizigerstrein naar en van Alkmaar.  Op de foto zijn twee molens te zien, waarvan een de nog bestaande Twuyvermolen is. Het water is inmiddels gedempt, maar van de brug in de spoorlijn zijn de landhoofden tegenwoordig nog steeds te zien. Zie daarvoor het artikel van Wim Wegman in het Noordhollands Dagblad van 5 augustus 2015.

SPANS-Ebk02. Op deze ansicht van Eerbeek zien we de spoorlijn met rechts in de achtergrond een bagagewagen. De kaart is verstuurd in 1942. De situatie is inmiddels sterk veranderd. De huidige Stationsstraat ligt veel dichter bij het spoor. Op de vraag waar deze foto precies is gemaakt kwam een reactie van Frans Kristensen. Op basis van Google Maps komt hij tot het vermoeden dat de Stationsstraat inmiddels gedeeltelijk is afgesloten voor autoverkeer en dat dat gedeelte een andere naam heeft gekregen: Beekpad.

SPNSP0024a. Op deze foto zijn diverse, soms uitgebreide reacties gekomen. Hierbij speelde een rol dat er verkeerde gegevens bij de foto stonden. Martin Verwoert, Sjoerd Eeftens, Peter van der Vlist, Ton van Mastrigt, Frans Kristensen, Hans Zwetsloot, Elbert Conijn, Carlo Vos en Wim van Dorp melden dat het hier gaat om een ernstig ongeval op 24 november 1943 tussen Hoek van Holland en Maassluis, ter hoogte van de halte Nieuwlandsche Polder. Een vroege trein met werklieden reed toen op een betonnen obstakel, dat als versperring op de spoorlijn lag. Die versperring was onderdeel van de Atlantikwall, een Duitse verdedigingslinie tegen invasies via de kust. Die versperring lag ‘s nachts over het spoor en had voor de komst van de eerste trein weer weg moeten worden gedraaid, maar dat was op die ochtend dus niet gebeurd. Mogelijk was het een actie van het verzet. Er vielen twee doden en elf gewonden. De trein bestond uit acht rijtuigen Mat.’24, die alle weer konden worden hersteld.

Over dit ongeval is al het nodige geschreven. Zo komt het aan de orde in een artikel over de Hoekse Lijn in Op de Rails 2014-3, geschreven door Kees van de Meene en Sjoerd Eeftens. In het boek “Het spoorwegbedrijf in oorlogstijd” van ing. C. Huurman wordt het ongeluk beschreven op blz. 254 in een kader over de Atlantikwall. In 2003 schreef C. Teijgeler een artikel over dit onderwerp in het blad van de modelspoorvereniging ‘De Hoekse Lijn’. En er is meer informatie, waaronder een map met documenten en foto’s die door Luud Albers ter beschikking is gesteld aan de NVBS. Frans Kristensen heeft naar aanleiding van dit zoekplaatje contact gezocht met de conservator van het Atlantikwall Museum in Hoek van Holland, Christian Quist. De redactie van Op de Rails, bij monde van Maurits van den Toorn, laat weten dat Christian Quist bereid is een artikel te schrijven over allerlei spoorse zaken rond de oorlogsversterkingen in Hoek van Holland, waaronder ook dit ongeluk.

SPNSP1574. Een foto van het van oorlogsschade herstelde rijtuig NS B 1818. Volgens Lisette Kroesmeijer zie we hier de grote herstellingshal van de werkplaats Haarlem. Deze loods staat er nog steeds, rechts van de ingang langs de weg.

SPNSP3167. Deze foto van de bescheiden kolentip in Maastricht werd in de jaren 20 gemaakt. Twee vragen: waar is de foto precies gemaakt en wat is de functie van de installatie naast de kolentip. Hierop kwamen reacties van Henk Kolkman, Sjoerd Eeftens, Peter Verschelden en Frank Kuiper.

De locatie is de Zuid-Willemsvaart. Op de achtergrond ligt de spoordijk van de spoorlijn van Maastricht naar Lanaken (B). Buiten beeld sluit het raccordement van de kolentip op deze spoorlijn aan. Rechts op de foto de baak voor het voorsein Dv van inrijsein D, geldend voor treinen van Lanaken naar Maastricht of Maastricht Boschpoort. Met de kolentip werden gevulde kolenwagens in schuine stand gebracht, om zo de kolen in het schip te storten. Over de installatie naast de kolentip schrijft Henk Kolkman dat deze deel uitmaakte van het water­hydraulisch systeem waarmee de tip werd bediend. Dit systeem bestond uit een verticale cilinder met daarboven een aantal gewichten. Bij de ingebruikname van de kolentip in 1904 bevond zich in het gebouwtje een door een stoommachine aangedreven waterpomp die water in de cilinder perste, zodat de gewichten omhoog werden gedrukt. De hoogste stand correspondeerde met een waterdruk van 60 atmosfeer. Met die waterdruk werd de kolentip bewogen. In 1924 werd de stoommachine door een elektromotor van 20 pk vervangen. Dergelijke waterhydraulische systemen waren ooit in havens heel gewoon. Ook de twee kolentips aan de Plantage Doklaan in Amsterdam hadden dat. Daar ging het om één pompgebouwtje dat beide kolentips van water onder druk voorzag.

SPNSP1825. Voor het gedenkboek 100 Jaar spoorwegen in Nederland werden portretten van personeelsleden gemaakt. De vraag: herkent iemand de locatie? Elbert Conijn wijst ons op het bordje Asp achter het cabineraam, de verkorting van Amsterdam Weesperpoort. Daar lagen geen opstelsporen langs het water, maar de foto is mogelijk wel in de omgeving van Amsterdam gemaakt. Wim van Dorp wijst op de foto op pagina 10 in het boek “Het spoorwegbedrijf in oorlogs­tijd” van ing. C. Huurman: die is duidelijk op dezelfde onbekende locatie gemaakt, maar van een andere man. Als toelichting is vermeld: “NS-conducteurs dragen elk een personeelsnummer op de kraag, zodat reizigers bij klachten over de conducteur deze kunnen identificeren, februari 1939, foto NS.”

SPNSP2218. De vraag: waar is deze foto gemaakt? Volgens Jeanne Kok en Sjoerd Eeftens gaat het om een voertuig komende uit Rotterdam Noord, bij nadering van het emplacement Rotterdam CS. Juist zichtbaar zijn de kopsporen van de opstelsporen 21 t/m 26 (links) en 15 t/m 19 (rechts). De onderhoudsmachine nadert de plaats waar de sporen van Schiedam zich bij de sporen uit Utrecht voegen.

SPNSP3144. Ook hier de vraag: waar is deze foto gemaakt? Volgens Onno de Vries zou het de Merwehaven in Rotterdam kunnen zijn. Zeker weten doet hij dat niet, maar hij heeft wel wat meer informatie over de goederenwagens op deze foto. Het zijn twee UIC-standaardwagens uit de vroegste periode van de EUROP-pool, dus in de jaren 50. De voorste is een EUROP DSB G met nog het oude opschrift met toegevoegd kroontje, de tweede is een EUROP FS Italia F. Dat Deense kroontje is later vervallen, en dat brengt de datering tot 1959/60. Beide wagentypen reden nog tot eind jaren 80 in de pool, maar dan als “Gs”.

In de herkansing

SPANS-Apd15. Van deze ansichtkaart van station Apeldoorn is niet bekend wanneer deze gemaakt is. Gezien de lay-out vermoeden we vlak na de oorlog. Het namaak vertakkingssein met reclame stond er ook voor de oorlog al, maar de autobus lijkt een na-oorlogs model. Het kan een Ford-Verheul trambus zijn. Op onze vraag om meer informatie zijn geen reacties gekomen, dus misschien in de herkansing?

TR-ZNSM-0554. Deze ansicht is geschonken aan de NVBS. De vorige eigenaar heeft vermeld: 7-X-1916 en achterop ZNSM (Zuid-Nederlandsche Stoomtramweg-Maatschappij). We zien een tram en veel militairen, die waarschijnlijk uit de tram zijn gestapt. Op de vraag naar de locatie zijn geen reacties gekomen. Ook deze foto gaat dus in de herkansing.

Hans de Haan (fotoselectie), Nico Spilt (tekst)