Nieuw in de bibliotheek

Een greep uit de vele boeken en andere publicaties die je kunt bekijken of – als je lid bent – kunt lenen in de bibliotheek van de NVBS.

Dr. W. Kochs Eisenbahn- und Verkehrs-Atlas von Europa

Dit zware boek uit 1907 is een door C. Opitz bewerkte uitgave van de in 1902 voor het eerst uitgegeven atlas. De atlas bevat 80 kaarten, gedrukt in zes­kleuren­druk op een schaal 1:600.000 (een centimer op de kaart is zes kilometer in werkelijkheid).

Er is een register op alle stationsnamen en een register op alle plaatsnamen in het Duitse Rijk die op de kaarten vermeld zijn. Het is mogelijk van de Duitse plaatsen uit te zoeken hoe ver het is tot het dichtst­bijgelegen station. En er is een alfabetisch overzicht van alle zelfstandige spoorwegen in Europa. Dat waren er zeer veel! Ook is er een overzicht van de vrachttarieven in het Duitse Rijk en Oostenrijk-Hongarije.

Wat mij het meest opviel bij het bekijken van de kaarten was hoe groot het grond­gebied van Oostenrijk-Hongarije was. Zo behoorde het grootste deel van het huidige Roemenië er bij, maar ook delen van de huidige staten Tsjechië, Slowakije en Oekraïne. Dit heeft als consequentie dat steden die nu in een van deze landen liggen in deze atlas onder hun Duitse respectievelijk Hongaarse naam voorkomen. Zo heet L’viv (Oekraïnë, vlak bij de grens met Polen) hier Lemberg, en heeft Kočise (in het oosten van Slowakije) de Hongaarse naam Kassa. Plaatsen in Transsylvanië (het westen van Roemenië) hebben vaak twee namen in deze atlas: een Hongaarse en een Duitse, maar niet hun Roemeense! Timișoara was Temesvar.

Plaatsnummer Za-400.028

Reichsbahn, Ruß und Rollfilm
Erinnerungen an eine entschwundene (Hobby-)Zeit

In het voorwoord zegt de schrijver van dit boek, Thomas Böttger, dat hij zich tussen 1977 en 1988 behoorlijk intensief heeft beziggehouden met zijn hobby. Het bijzondere is dat de auteur een burger van de DDR was en die hobby het fotografisch documenteren van de laatste stoom­locomotieven van de Deutsche Reichsbahn.

In het eerste hoofdstuk beschrijft Böttgerer hoe hij besmet raakte met de ”spoorwegbacil” en spoorwegfotografie zijn hobby werd; een hobby die officieel niet bestond, want niet nuttig. Fotograferen van spoorwegen was maar beperkt toegestaan en vereiste voorafgaande toestemming.

Literatuur over spoorwegen was schaars. Er was wel een tijdschrift over spoor­weg­modelbouw (Der Modelleisenbahner) maar dat was moeilijk te krijgen (”Vormerkung” en ”Bückware” zijn typische DDR-woorden in dit verband). Foto­toestellen waren er wel en zwart-witfilm was redelijk. Kleurenfilm was er ook wel, maar de kwaliteit was matig en werd in de loop van de jaren 80 slechter (kleurzwemen).

Een zeer leesbaar boek over een tijd die voorbij is.

Plaatsnummer Sa-450.535

Lost Railways of Hampshire

Hampshire is het gebied rond South­hampton, een belangrijke havenstad aan de zuidkust van Engeland. Betrekkelijk vroeg, in 1840, werd de lijn Londen – Southhampton aangelegd. In de loop van de negentiende eeuw volgden nog meer spoorlijnen, aangelegd door verschillende spoorwegmaatschappijen. De auteur, Leslie Oppitz, beschrijft waarom de verschillende lijnen werden aangelegd, maar ook wat de reden was voor hun sluiting.

De grootste omvang had het net in de jaren tien van de vorige eeuw, daarna begon de teruggang. Eerst langzaam, maar in de jaren vijftig en vooral na de Beeching Axe van het begin van de jaren zestig sneller. Er is een museumlijn, de Watercress-lijn (ook wel Mid-Hants Railway genoemd) van Alresford naar Alton.

Plaatsnummer Sa-481.253

The Railway Atlas of Thailand, Laos en Cambodia

B.R. Whyte werkte twee jaar aan dit boek op A4-formaat dat verscheen in 2010. Het bevat ruim 200 pagina’s tekst, 32 pagina’s kaarten en 40 pagina’s met foto’s. De schaal van de kaarten is ongeveer 1:600.000 met zes kaarten van Bangkok op circa 1:100.000.

Van de spoorwegen in deze landen is bij ons niet zo veel bekend, afgezien van de ”Birma-spoorlijn” met de brug over de rivier de Kwai (in dit boek beschreven in § 1.1.10.1 als de Kanchanaburi Line: Chum–Chumphon en te vinden op kaart 12).

Toch heeft Thailand een redelijk dicht spoorwegnet. De eerste spoorlijn werd in 1893 geopend. Dit was een meterspoorlijn van 21 km. In 1897 werd de lijn Bangkok–Khorat (nu Nakhon Ratchasima) geopend die 264 km lang is. De koning was zeer geïnteresseerd in deze lijn – snellere verplaatsing van het leger – en opende de lijn in eigen persoon. Het boek bevat een uitgebreid verslag van de ceremonie.

Het boek is zeer volledig: alle projecten om spoorlijnen aan te leggen worden besproken, ook industriële spoorlijnen (tinmijnen en andere), lokaal vervoer en mislukte projecten. Ook lijnen die om een of andere reden zijn gesloten zijn hier te vinden.

In Laos en Cambodja zijn veel minder spoorlijnen te vinden. Interessant is de lijn op Khone Island in de Mekong-rivier (Laos).

Een uitgebreid artikel over Bangkok en Thailand, geschreven door Ciril van Hattum en Dick van der Spek, is te vinden in Op de Rails 2005-07 en 2005-08.

Plaatsnummer Sa-942.003

Gehard Riesthuis