Rheinbraun in 1965 en 2010

De bruinkooltreinen van RWE

In Duitsland houdt de firma RWE zich bezig met de winning van bruinkool om stroom op te wekken. De bruinkool wordt met speciale treinen naar de elektriciteitscentrales gebracht. RWE is onder andere voortgekomen uit Rheinbraun, een naam die je op de treinen nog steeds ziet.

Rheinbraun in 1965

In 1965 bracht Niek van Omme, toenmalig plv. hoofd van de lijnwerkplaatsen, met een NS-delegatie een bezoek aan de RWE. Hij zag daar de gigantische graafmachines, tot honderd meter hoog, die daar de bruinkool uit de grond halen. Die bruinkool wordt vervolgens met speciale treinen naar de elektriciteitscentrales vervoerd om daar te worden opgestookt. Over de gevolgen voor het landschap en de luchtkwaliteit zullen we het maar niet hebben.

Deze foto’s komen uit de collectie van Niek van Omme. Hij staat zelf op de twee groeps­foto’s: derde van links.

Lees ook het interview met Niek van Omme in NVBS Actueel, juni 2019.

Rheinbraun in 2010

Een bruinkooltrein geduwd door loc 559. Dit is een elektrische Bo’Bo’-locomotief type EL1. De trein bestaat uit achtassige zelflossers. De locomotief blijft altijd gekoppeld, dus op de terugweg wordt de trein getrokken. Op deze foto wordt de trein geduwd. Daarom zit de machinist in de rechtercabine zodat hij langs de trein kan kijken. Bijzondere voorzieningen zijn de extra voorseinen ten behoeve van duwende treinen (niet zichtbaar op de foto) en de wissels met beweegbare puntstukken (zie links op de foto). De twee spoorbanen liggen ook verder uit elkaar dan gebuikelijk.

Speciale locomotieven

In de jaren vijftig moesten de Duitse mijnen vanwege de steeds zwaarder wordende treinen overschakelen op een hogere bovenleidingspanning. Voor de oorlog waren er al bovenleidingnetten aangelegd met 220, 600 of 750 Volt gelijkspanning. Later werd die spanning verhoogd tot 1200 of 2400 Volt. Maar zelfs toen traden er problemen op bij het stroomtransport, waardoor de spanning onderweg te veel zakte. Daarom werd besloten om de bovenleiding te wijzigen in 6000 Volt wisselspanning met industriële frequentie (50 Hz).

Door de Duitse industrie werden sterke locomotieven ontwikkeld met een asdruk van meer dan 32 ton. Omdat ze voorzien zijn van gelijkstroommotoren, hebben de locomotieven ook een gelijkrichter aan boord. Boven de sporen waar de wagens gevuld worden hangt de bovenleiding opzij van de trein. Daar worden de schuingeplaatste stroomafnemers gebruikt. De treinen zijn erg breed en zwaar, en mogen daarom niet op andere spoorlijnen komen. Ook vanwege de afwijkende bovenleidingspanning is dat trouwens niet mogelijk (op de DB-lijnen is dat 15.000 Volt 16 2/3 Hz).

Behalve de locomotieven type EL1 uit de jaren 50 doen sinds begin deze eeuw ook tien locomotieven type EL 2000 dienst. Informatie over het andere (huidige en vroegere) materieel is te vinden op Wikipedia.

Deze foto’s heb ik gemaakt vanuit een nogal volgepropte railbus tijdens een NVBS-rit op 10 april 2010 over de Nord-Süd-Bahn van RWE Power (voorheen Rheinbraun). Het geplande bezoek aan het overlaadstation in Garzweiler kwam helaas te vervallen, want de railbus moest voort.

Nico Spilt

Bruinkoolwinning bij Hambach

De grootste bruinkoolmijn van RWE bevindt zich bij Hambach, niet ver van de Nederlandse grens bij Limburg. Bruinkool wordt gewonnen in dagbouw, dat wil zeggen dat er van bovenaf naar gegraven wordt. Daardoor ontstaan er in het landschap gigantische kraters, waarin hele dorpen verdwijnen. Hoe dat er uitziet wordt getoond in dit filmpje (Engels gesproken):