Railtrash: spoorzoeken tot en met de Chinees

door Oege Kleijne

Victor Lansinks website Railtrash documenteert gesloten en soms opgebroken spoorlijnen in binnen- en buitenland. Hij bezit een van de weinige nog actieve sites op dit gebied. Zijn Railtrash – vrij vertaald: railrotzooi – raakt de kijker/lezer door de sfeer in zijn vaak bijzondere foto’s, de pregnante fotobijschriften en door de vaak akelig nauwkeurige onderzoekingen en ontdekkingen die hij ter plaatse doet. Victor raakte als kind in de ban van het indrukwekkende emplacement van Winterswijk, vertelt hij. De enorme vlakte die hij zag was nog maar de schim van het ooit zo indrukwekkende emplacement, dat het gevolg was van de ligging aan de Duitse grens, aan de spoorlijn van Zutphen in de richting van het Duitse Ruhrgebied. Zodra hij de gelegenheid had, ging hij op zijn eerste spoorzoektocht, over de Borkener Bahn, de toentertijd stilgelegde, maar nog niet opgebroken spoorlijn. Dat gebeurde in 1989. In 1994 maakte hij de eerste reportage van dezelfde lijn volgens wat hij noemt “het principe van de systematische fotografie”. Gewapend met camera, statief en 135 mm telelens legde hij de lijn om de kilometer vast. Hij kon toen niet bevroeden dat dit een prachtig fotografisch, historisch document zou worden, te bewonderen als preview. Deze reportage is ook te vinden op zijn eigen website.

Victor Lansink op de verlaten spoorlijn tussen Nijmegen en Groesbeek, happend aan een “spoorpunt”, Utrechts gebak. Hij vierde op die wijze de elfde verjaardag van zijn website Railtrash, op 25 oktober 2015. Foto: Nelleke Feenstra.

Vele jaren later en na veel experimenten met foto’s en websitevormen ontstond het huidige Railtrash. Samen met Michiel ten Broek, ook al geen onbekende in de wereld van de spoorwegliefhebbers, stroopten ze bijna alle spoorlijnen in Nederland en nabijgelegen buitenlanden af. Daarbij ontwikkelden ze speciale belangstelling voor tunnels in opgebroken spoorlijnen of in lijnen waarop de dienst gestaakt was. Railtrash vormde ook de aanleiding voor een radioreportage van de VPRO over de spoorzoekactiviteiten van Michiel en Victor. Deze begint bij 2:04:00 uur.
Spoorzoeken en spoortunnels, Victor kan er uren boeiend over vertellen.

Vanwaar de naam Railtrash?

‘Ik had in de jaren negentig veel foto’s gemaakt en die negatieven had ik niet afgedrukt vanwege de kosten. Toen ik een scanner kreeg heb ik die negatieven gescand en alles op internet gezet. Dat was alles door elkaar, rijp en groen. Ik zag die plaatjes toen als “trash”, het had dus helemaal niks te maken met het onderwerp wat er nu opstaat, hoewel sommige mensen dat wel denken. Want je zou de restanten van spoorlijnen en alles wat je onderweg tegenkomt onder de noemer “trash” kunnen samenvatten.’

Zijn onafscheidelijke metgezel op de spoorzoektochten is Michiel ten Broek, gefotografeerd op de spoorlijn Nieuw-Amsterdam – Schoonebeek. Niet lang daarna werden ook de nog niet verwijderde delen van deze ‘olielijn’ opgebroken. Foto: Victor Lansink.

Wat trekt je zo aan gesloten of zelfs geheel opgebroken spoorlijnen?

‘Het is één grote ontdekkingsreis. Ondanks dat je je vaak grondig voorbereidt, via Google Maps en topografische en wegenkaarten zoals de Michelin, ontdek je onderweg langs die lijnen vaak interessante details. Stationsgebouwen, bruggen, stukken spoor die zijn blijven liggen, kilometerstenen…’

Een blik op het verlaten emplacement – in herfsttooi – van het ooit zo belangrijke emplacement van Duisburg Wedau in het Ruhrgebied, op 31 oktober 2010. Foto: Victor Lansink.

Je hebt heel wat reportages besteed aan spoortunnels. Wat is daaraan zo boeiend?

‘Tunnels zijn spannende objecten, waar eigenlijk nooit meer iemand komt. Ja, we gaan graag op tunneljacht. Je weet namelijk niet wat je tegenkomt. De loop door een tunnel is een nog grotere ontdekkingsreis – bijna een expeditie – dan die langs een verdwenen spoorlijn. Je moet niet zomaar een tunnel inlopen. Dat vereist voorbereiding. Goede lantaarns heb je nodig, want het is er meestal aardedonker en je moet goed uitkijken waar je loopt. Oudere tunnels staan vaak onder water en dat is helemaal linke soep, want je kunt niet zien of er gaten zijn waarin je kunt lopen. Je zakt soms ook in de smurrie weg, kan je bezeren aan uitstekend ijzerwerk en tunnels lekken vaak.
Als je zoals wij dan met een statief foto’s maakt, de lens lang open laat staan en met licht door de tunnel schijnt, ontdek je op de gemaakte plaat dat die veel details weergeeft. Soms met prachtige kleuren van afzettingen van kalk en mineralen in de tunnels. Je ziet dan veel meer dan met je eigen ogen. We hebben inmiddels zo’n honderdvijftig tunnels bezocht en laatst heb ik voor de grap zitten uitrekenen dat als we alle tunnels achter elkaar zouden leggen, die samen zo’n 45 kilometer lang zijn. Die hebben we allemaal doorgelopen. En weer terug. Toch wil ik wel waarschuwen. Zomaar even een tunnel inlopen zonder goede verlichting en schoeisel is gevaarlijk.’

Michiel en Victor raakten geboeid door spoorwegtunnels. Met speciale trucs proberen ze de vaak aardedonker objecten te fotograferen, zoals hier in de Wilwerdanger tunnel op de grens met Luxemburg en België op 20 april 2009. Deze doorgang bevindt zich in de voormalige lijn St. Vith (België) – Troisvierges (Luxemburg). Foto: Victor Lansink.

Jouw website heeft ook een webshop met boeken. Geef je die zelf uit?

‘Ja, hoewel de oplages niet de pan uitrijzen, hoor. Rijk word je er niet van. We zijn nu wel met een boek bezig bij een echte uitgeverij, maar daar kan ik nu nog niet te veel over zeggen.’

En waarom die Chinees aan het einde van vrijwel elke reportage?

‘Dat afbeelden van het interieur van een Chinees-Indisch specialiteitenrestaurant plus het bonnetje moet je zien als relativering. Neem het leven – zoals het volgen van een spoorlijn – niet zo serieus. Hoewel… aan de andere kant zijn er nog twee redenen. Zo’n dag langs een spoorlijn is een uitputtingsslag, een dag hard werken zonder pauze. Je vertrekt vroeg en gaat door tot het laatste licht. Het voordeel van Chinese restaurants: ze zijn meestal nog wel open, ook al ben je laat. En na zo’n dag heb je een berentrek en je weet dat je bij deze restaurants altijd grote porties krijgt.
Daarnaast hebben we dat geleerd uit de stripverhalen Asterix en Obelix. Die besloten elk avontuur ook met een groots eetfestijn. En zo zien we het ook.’

Jullie eten ook bij de Chinees in Duitsland. Bestaan er verschillen tussen Duitse en Nederlandse Chinezen?

Lachend: ‘Ja, zeker. In Duitsland hebben ze Weizenbier van de tap. Heerlijk, zeker op een warme zomeravond.’

Net als in de stripverhalen van Asterix en Obelix sluiten Michiel en Victor elk spoorwegavontuur af met een feestmaal, meestal bij een Chinees-Indisch specialiteitenrestaurant. Foto: Victor Lansink.