Nieuwe boeken en dvd’s
Erfgoedcatalogus tram, deel 1
De Buurtspoorwegen (NMVB)
Door: Stefan Justens. 330 blz., 21 x 30 cm, circa 300 zw/w en kleurenfoto’s. Eigen uitgave. Artikelnummer 291-0525. Prijs: € 45,00.
Met een van de dichtste tramnetten van Europa is het niet vreemd dat van de Belgische Buurtspoorwegen, de “boerentram”, veel materieel museaal bewaard is gebleven. Dit dikke werk is dan ook het eerste van drie delen over de trams van de NMVB, de Gentse stadstrams, de Antwerpse stadstrammaatschappijen en de autobusexploitanten. Dit naslagwerk is daarmee het begin van een catalogus van het Vlaamse mobiele erfgoed.
Alle voertuigen worden in detail beschreven. Begonnen wordt met een algemene beschrijving met zaken als nummers, bouwjaar, constructeurs en eigenaars, standplaats en toestand van het ‘object’. Daarna de technische kenmerken, de actieve levensloop en de museale levensloop. Afgesloten wordt met aanvullende opmerkingen en bronnen & literatuur.
Elke beschrijving wordt vergezeld van prachtige kleuren- en zwart-witfoto’s. Vaak van het voertuig in dienst en in de huidige staat. Leuk is dat soms ook de toestand direct voor restauratie in beeld komt. Opvallend is motorrijtuig NMVB 9566, een stadstram van Leuven en Mechelen, dat als vakantiehuisje diende in Aarschot. De wagen is danig toegetakeld met o.a. een puntdak; het is niet gek dat deze wagen nog niet rijvaardig is.
Deze catalogus beschrijft de stoomlocomotieven, autorails, elektrische motorrijtuigen, aanhangrijtuigen en ten slotte goederenwagens en werkmaterieel. Naast bekende wagens, zoals de fraaie rijtuigen type S uit de jaren 50 of de oudere houten “Standaards”, komt ook onbekend materieel langs. Wat te denken van een “beerwagen” (gebruikt voor het vervoer van de inhoud van riolering naar “slijkstaties”), een “tussenloper” of een rolwagen.
Het uitzoekwerk voor deze catalogus moet enorm zijn geweest en het is dan ook niet vreemd dat regelmatig een beroep is gedaan op het archief van anderen, waaronder onze ‘eigen’ kenner: Dirk Eveleens Maarse. Dit is een eigen uitgave van de auteur. Het is een mooi boek geworden.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Dit boek is ook te leen in de NVBS-bibliotheek. Lees hier meer over.
Meer weten over NMVB-trams? In de NVBS-bibliotheek staan de volgende boeken:
|
NOHAB As automotoras em Portugal
Door: João Cunha. 272 blz., 30 x 25 cm, circa 300 zw/w en kleurenfoto’s, tekeningen. uitgave APAC. Artikelnummer 0138-0001. Prijs: € 50,00
Portugal had weliswaar het geluk dat het neutraal was in de Tweede Wereldoorlog, maar de spoorwegen waren in de jaren 40 sterk verouderd. De exploitatie was bovendien verdeeld over meerdere spoorwegmaatschappijen, sommige privaat en andere publiek. De Portugese staat koos voor dieseltractie om de bedrijven te moderniseren. Er werden diesellocs van Alco in de Verenigde Staten besteld, dieselrangeerlocs van Drewry in Engeland, en tussen 1947 en 1949 werden drie typen motorwagens van het Zweedse Nohab in dienst gesteld. Rijtuigen kwamen o.a. uit Zwitserland.
Bovendien werden de meeste lijnen vanaf 1951 geëxploiteerd door één bedrijf, de CP. Zoals bekend mocht het Nederlandse bedrijf Allan later 25 breedspoor- en 10 smalspoormotorwagens leveren. De 24 Nohab-motorwagens werden zowel voor smalspoor als voor breedspoor gebouwd in een korte en een lange uitvoering. De korte uitvoering was oorspronkelijk tweeassig, maar dat beviel niet. Ook de eenmotorige uitvoering schoot tekort, zodat alleen de tweemotorige wagens werden nabesteld. De tweeassers werden later met draaistellen verbouwd. Vervolgens werden ook bijwagens besteld.
Dit fraaie, lijvige tweetalige werk (Portugees en Engels) geeft een zeer gedetailleerde geschiedenis van de Nohab-motorwagens. Na een inleiding met historische context en een korte geschiedenis van Nohab, de politieke achtergrond en de invoering van dieseltractie in Portugal, volgt een hoofdstuk over de bestelling, constructie en het testen. Daarna zijn er hoofdstukken over de exploitatie van de Nohab-motorwagens op de Portugese breedspoorlijnen en de smalspoorlijnen, een technische beschrijving, het onderhoud, de verkoop van een aantal wagens aan Argentinië en een hoofdstuk over de museumwagen 0111+0101.
Bovendien zijn er 35 bladzijden met ingekleurde tekeningen van de verschillende varianten. Dit alles met mooie foto’s in kleur en zwart-wit (ook van het interieur van de wagens), tabellen, grafieken, kaarten en dienstregelingen. Kortom, een boek zoals de liefhebbers van motorwagens dat graag zien: de auteur is duidelijk een fan. Voor iedereen die de Portugese spoorwegen een warm hart toedraagt. Uit de fotobijschriften blijkt dat er ook Nederlandse fans bij zijn.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Die DB in den 50er Jahren
Dvd. 58 minuten. Uitgever: EK. Artikelnummer 459-4074. Prijs: € 19,80.
Deze dvd opent met beelden uit de winter 1949-50 met dramatische vioolmuziek. Niet ongebruikelijk in films uit deze periode. Een DB-machinist (met een fout snorretje) gaat door de sneeuw op weg naar zijn werk. Op het station zijn DB-ploegen allang met de schop aan het sneeuwruimen. Natuurlijk rijdt de trein gewoon, getrokken door een Baureihe 18.5. Triomfantelijk stoomt de loc door het besneeuwde landschap. Maar dan: problemen! De trein wordt op een station tegengehouden. Ein unplanmässiges Halt. De baan is versperd. Geen nood. Een stoomloc met sneeuwschuiver is al onderweg. In de tussentijd maakt de machinist zijn loc weer sneeuwvrij. Dat is wel wat anders dan je auto schoonmaken! En daarna rijdt de BR 18.5 weer krachtig verder. Met vertraging natuurlijk, maar toch. Die Bahn fährt bei jedem Wetter! Kom daar nu maar eens om.
De jaren 50 zijn een tijd van wederopbouw en nieuwbouw. Eerst nog met stoomlocs. We zien de bouw van een BR 23. De lok wordt een levend wezen, maar zonder toekomst. Dat geldt ook voor de zeer fraaie BR 10 bij Krupp in 1957, 10 jaar later al weer ausgemustert. Er worden bruggen en stations gebouwd en geopend door de heren directeuren met hoed, buikje en sigaren. Er komen nieuwe rijtuigen: dubbeldekkers bijvoorbeeld. Vader en zoon gaan een kijkje nemen. Vati drinkt een biertje in de trein en zoon een appelsapje. Trots is men op de Umbaurijtuigen: versierd wordt de duizendste wagen uit de werkplaats gereden. Ja, nog wel met stoom.
Spoorlijnen worden geëlektrificeerd, tussen Efringen en Basel bijvoorbeeld. Er is altijd aanleiding voor een feestje, met notabelen en dames in klederdracht. Er worden nieuwe treinen uitgevonden: zoals de Gliedertriebzug of de Schienenstrassenbus. Niet altijd een succes, maar in ieder geval geprobeerd. De nieuwe Duitse elocs komen langs: de E10, E40, E41 en E50. Mooie zwart-witbeelden van nu klassieke locs, netjes naast elkaar. Alles Duits gestandaardiseerd, zonder fratsen, zodat men geen problemen meer heeft met de onderdelenleveranties. De dieseltractie komt op. De VT08, de V80 en natuurlijk de V200. De beelden zijn dan in kleur. De V60 maakt rangeren een stuk eenvoudiger, maar een Europese standaard, zoals de commentator optimistisch vertelt, is het nooit geworden.
De dvd eindigt met de Duitse diesel-TEE. In kleur maken we kennis met dit symbool van het internationale geloof in de vooruitgang. Fraaie beelden van de TEE langs de Rijn eindigen met molens in Nederland en de aankomst op Amsterdam CS. Deze dvd is bijna een uur genieten van treinen in een optimistische tijd.
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Die DB in den 60er Jahren
Dvd. 58 minuten. Uitgever: EK. Artikelnummer 459-4075. Prijs: € 19,80.
In 1960 had de DB nog ruim 9000 stoomlocomotieven van ongeveer 70 verschillende ‘Baureihen’ (BR). Eind 1969 waren het er nog circa 2000 van 25 verschillende typen. Dat al die locs buiten dienst konden had met twee zaken te maken: in dezelfde periode werden grote aantallen elektrische en diesellocs in dienst gesteld en bovendien werden veel spoorlijnen gesloten. In het Duits heet dat mooi: Strukturwandel.
Het is daarom niet gek dat deze dvd veel opnamen van stoomlocomotieven van de DB bevat, in kleur en zwart-wit. Veel series komen langs: BR 001 in Hof en Hamburg, BR 003 in Köln, BR 038 (de oude Pruisische P8) bij München met zogeheten kuiptender, BR 39 (P10), die wordt omschreven als “ein ungeliebtes Kind”. Te veel om op te noemen, want er was nog voldoende variatie. Zelfs de DB werd nostalgisch van de snelle Ausmusterung en maakte ter herinnering een film in kleur over de 01 147 met zeer mooie beelden van de locomotief in volle vaart. Hier en daar mogelijk iets versneld, want we gaan wel erg vlot door de bogen van het Duitse spoornet.
Maar niet alles is oud. We beginnen met de net nieuwe sterke V200.1, later 221. Bijvoorbeeld op de Vogelfluglinie over de fraaie Fehmarnsundbrücke met lange treinen bestaande uit Deense, Duitse en Nederlandse (bolle) rijtuigen. Forensen met krant, hoed en regenjas gaan vroeg op pad in moderne Silberlingen, roken in de trein mag nog en vrouwen dragen hoedjes en mantelpakjes op de perrons.
We zien de bouw van de modernste goederenloc, de E50. Natuurlijk ook de nieuwe paradepaardjes van de DB: de gestroomlijnde Bügelfalte E10 met de blauwcrème Rheingold (inclusief Dome-Car en het restauratierijtuig met de bult) en het hoogtepunt, de E03, de mooiste e-loc van Duitsland. Al waren het er in de jaren 60 maar een paar.
In 1968 begint bij de DB het computertijdperk en krijgen de locomotieven nieuwe nummers, maar dat is alleen interessant voor hobbyisten! Vervelend is dat steeds meer lijnen worden gesloten. Bijvoorbeeld Beilngries-Dietfurt. We zien de laatste goederentrein met BR 086. Het personenvervoer is al vervangen door de Bahnbus. Het station wordt nauwkeurig afgesloten.
Weer een feest der herkenning voor wie is opgegroeid met Duitse modeltreinen, ook al pasten die mooie stoomlocs meestal niet in het budget (van vader?).
Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
WDLR Album
Samengesteld door: R.C. Link. 256 blz., 28×21,5 cm, circa 212 zw/w foto’s, 83 tekeningen. RCL Publications. Artikelnummer 0164-0147. Prijs: € 31,95.
WDLR Companion
Samengesteld door: R.C. Link. 196 blz., 28×21,5 cm, circa 62 zw/w foto’s, 85 tekeningen. RCL Publications. Artikelnummer 0164-0148. Prijs: € 31,95.
In 1916 was het westelijke front tussen de Duitsers en Engelsen in België en Noord-Frankrijk volledig tot stilstand gekomen. Vuurkracht was belangrijker geworden dan mobiliteit en daarom moest steeds meer munitie worden aangevoerd. Maar hoe? De wegen waren veranderd in modder en het landschap zat vol met bomkraters. De vraag werd gesteld aan een spoorwegman: Eric Geddes van de North Eastern Railway. Zijn oplossing was natuurlijk: bouw spoorlijnen.
De Engelsen ontwikkelden de War Department Light Railways (WDLR): 60 cm smalspoorlijnen. De aanpak was grootschalig: er werd 1000 mijl aan rails besteld, 800 stoomlocs en 2800 goederenwagens. Daarmee werd een enorm spoornet aangelegd (ongeveer 800 mijl) en zolang het front zich niet verplaatste, was dit een goede oplossing. Enorme hoeveelheden soldaten, munitie en kanonnen werden naar het front vervoerd en gewonden werden afgevoerd. Over de hele operatie werden tijdens en na de oorlog veel rapporten door officieren geschreven, die uiteindelijk (grotendeels ongelezen?) werden opgeruimd, omdat niemand wist wat ermee te doen. Het hele concept van smalspoorlijnen om een oorlogsfront te bevoorraden was na de Eerste Wereldoorlog al snel achterhaald door het gebruik van rupsvoertuigen.
Naast de rapporten werden ook enkele fotoalbums gemaakt. Deze twee boeken zijn gebaseerd op een dergelijk fotoalbum (eerste deel) en het bijbehorende rapport (tweede deel). De foto’s zijn uitermate indrukwekkend. Ze laten de enorme emplacementen zien die werden gebouwd om het logistieke probleem op te lossen. Maar ook de vernielingen die het artillerievuur heeft aangericht in een landschap vol met kraters en lege vernielde dorpen. En de soldaten die onder deze barre omstandigheden moesten werken. De paginagrote foto’s worden aangevuld met veel tekeningen van het materieel, kaarten en plattegronden van emplacementen.
Deze boeken zijn vooral interessant voor liefhebbers van bijzondere smalspoorlijnen en oorlogshistorie. Wacht niet te lang met het bestellen van het eerste deel uit 2014, want dit boek is bij de uitgever vrijwel uitverkocht.
WDLR Album. Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
WDLR Companion. Gratis thuisbezorgd. Bestel direct
Leo de Jong
| [printfriendly] |
Uit de NVBS-winkelIn deze rubriek bespreekt Leo de Jong boeken, dvd’s en andere publicaties die recent zijn toegevoegd aan het aanbod van de NVBS-winkel. Ben je lid van de NVBS, dan kun je deze zaken kopen in de winkel in Amersfoort. Nagenoeg alles is ook te bestellen via onze webshop. In dat geval zijn er geen verzendkosten, tenzij anders vermeld. Openingstijden van de winkel en informatie over bestellen via de webshop vind je op www.nvbs.com.
|