Een bezoek aan Riga, Daugavpils en Liepaja

Trammend door Letland

In de Baltische landen zijn vier tramsteden. Drie daarvan liggen in Letland. De Estse hoofdstad Tallinn bezit een tramnetwerk van vier lijnen en Litouwen heeft geen trams. Henk de Bruijne bracht een bezoek aan Letland en schrijft over de trams die hij daar zag.

Het grootste tramnetwerk in Letland, met acht lijnen, ligt in de hoofdstad Riga. Daarnaast is er een net van drie lijnen in de oostelijk gelegen stad Daugavpils en een lijn in de kustplaats Liepaja. In laatstgenoemde stad ligt meterspoor, terwijl in Riga en Daugavpils de in die regio normale spoorbreedte van 1524 mm wordt gehanteerd.

Riga: de hoofdstad

Ook voor de niet-tramenthousiast is Riga een bezoek meer dan waard. Op iets meer dan twee uur vliegen ligt de grootste Baltische stad, met zo’n 650.000 inwoners (de agglomeratie telt bijna een miljoen inwoners).

De stad heeft een uniek karakter met Scandinavische, Duitse en Russische (Sovjet!) invloeden. Riga heeft prachtige straten met ‘s werelds grootste ver­zameling huizen in zogenaamde art-nouveaustijl, gebouwd in de eerste twee decennia van de twintigste eeuw. Het centrum voelt bijna ‘Praags’ aan met smalle straatjes, kinderkopjes en mooie geveltjes.

Art-nouveau-architectuur in Alberta iela (Albertstraat) in Riga.

Het tramnetwerk bestaat uit zes gewone lijnen (1, 2, 5, 7, 10, 11) en twee spitslijnen (3 en 9). In de zomer in de weekenden rijdt er bovendien een museum­tram op de route van lijn 11. Niet toevallig gekozen, omdat deze route het meest gevarieerd is: door het centrum naar de villawijken in het noordoosten van de stad. De spitslijnen versterken de lijnen 1, 5 en 7 die de reizigers naar de fabrieken en kantoren in het zuiden en het noorden brengen.

Vooral in de lijnen 5 en 9 waan je je bijna in oude Sovjet-tijden: de staat van de fabrieken en kantoren in de noordelijke havengebieden staat in schril contrast met de charme van het centrum. Enfin, de meeste toeristen zullen deze buiten­wijken toch mijden.

Het tramnetwerk van Riga (bron: Rigas Satiksme, het openbaarvervoerbedrijf van Riga).

In het centrum komen alle lijnen bij elkaar; niet bij het treinstation maar bij het busstation en de centrale markt. Interlokaal treinvervoer bestaat natuurlijk wel, maar voor het personenvervoer tussen steden zijn bussen in Letland veel belangrijker. De bus is duurder, maar omdat het comfort hoger is, de frequentie veel hoger, en er veel meer steden en dorpen worden bereikt, staat de trein op achterstand.

Centraal treinstation van Riga.

Het trammaterieel in Riga bestaat nog grotendeels uit Tsjechische Tatra-modellen, uitgerust met een trolleystang. Op lijn 1 is de nieuwe gelede lagevloer­tram (met pantograaf) al regelmatig zichtbaar. Deze trams zijn gebouwd door het Tsjechische Skoda. Van binnen zijn de Tatra’s flink gemoderniseerd. Ze voelen degelijk en comfortabel aan met nieuwe zittingen. Op de drukke lijnen rijden combinaties van twee rijtuigen.

De dienstregeling is bijzonder punctueel en kaartjes zijn erg goedkoop. Het meest praktisch is natuurlijk om met een dagkaart of een meerdagenkaart te reizen. Een driedagenkaart kost slechts € 10, een vijfdagenkaart € 15. Beide zijn geldig op het hele netwerk van trams, bussen (meer dan 50 lijnen) en trolleybussen (circa 15 lijnen). Inchecken gaat net als in Nederland elektronisch bij de in- en uit­gangen.

Riga – terminus. Modern materieel (Skoda 15T) op lijn 11.

Daugavpils

Dicht bij de grens met Wit-Rusland en Litouwen ligt Daugavpils met een groten­deels Russischtalige bevolking. De naam betekent letterlijk “fort aan de (rivier) Daugava”. De tweede grootste stad van Letland telt slechts 100.000 inwoners en is in tegenstelling tot Riga een provinciestad. De drie tramlijnen verbinden het centrum met de buitenwijken, waarbij de laatste stukken naar het eindpunt van lijn 2 en 3 enkelsporig zijn.

Lijn 1 is verreweg het drukst en heeft met 6 tot 8 diensten per uur de hoogste frequentie. Op lijn 1 rijden al de nieuwe modellen 71-361 uit de Russische tramfabriek te Ust-Katav, terwijl op lijn 2 en 3 vooral KTM 5 en 8 rijden, uit dezelfde fabriek. In tegenstelling tot Riga waar je in alle trams elektronisch kunt inchecken, zijn in deze plaats conducteurs – meestal vrouwen net als de tram­bestuurders – die al lopend door de tram de kaartjes verkopen (€ 0,43).

Daugavpils. Lijn 2 op Ventspils iela: oud Russisch materieel (KTM 5).

Liepaja

Aan de andere kant van het land, op zo’n 450 km van Daugavpils, ligt het stadje Liepaja aan de Oostzee. De ongeveer 70.000 inwoners kunnen gebruik maken van een enkele tramlijn die praktisch van noord naar zuid loopt. Onderweg stopt de tram bij het treinstation. Met een dienstregeling van twee personentreinen per week (!), vrijdagavond komend vanuit Riga, zondagavond terugkerend naar Riga, ligt het zwaartepunt bij het treinverkeer op goederenvervoer. Vooral olietreinen lijken af en aan te rijden.

In deze stad rijden net als in Riga Tatra’s, maar dan van het model KT4. Kaartjes zijn iets duurder (€ 0,80) en worden gekocht bij de bestuurder. Hoewel de trams al op leeftijd zijn, is het onderhoud goed en kan er op nieuw ‘meubilair’ comfor­tabel worden gereisd.

Liepaja. Tram op Krisjana Valdemara iel. Oud Tsjechisch materieel Tatra KT4. Op de voorkant van de tram reclame voor Skoda!

Samenvatting

Letland heeft een groot en twee kleine tramnetwerken. De hoofdstad Riga is een bezoek meer dan waard, natuurlijk voor de echte tramliefhebber die in het uitgebreide netwerk zijn hart kan ophalen. Maar ook voor de ‘gewone’ toerist heeft de Letse hoofdstad veel te bieden, onder meer de interessante architectuur. De twee provinciesteden Daugavpils en Liepaja zijn moeilijker te bereiken en zijn met hun bescheiden tramnetwerken niet voor iedereen een interessante bestem­ming.

Tekst en foto’s (mei 2018): Henk de Bruijne


[printfriendly]

Letland bezoeken

Er gaan van Schiphol naar Riga twee vluchten per dag (op zaterdag één) met Air Baltic, vliegtijd circa 2 uur en 15 minuten.

Riga bereiken over land met het openbaar vervoer is een behoorlijke uitdaging, zowel qua tijd (2 à 3 dagen) als qua overstappen. Op de website www.seat61.com worden enkele opties besproken.

Informatie op internet

De tram van Riga op Wikipedia

Trein en tram in Riga

Trein en tram in Daugavpils

Trein en tram in Liepaja

Website van Rigas Satiksme (trambedrijf van Riga, Engelstalig)

Meer lezen

Moderne Trams deel 1 en deel 2, door Frits van der Gragt, Axel Reuther en Wilfried Wolf.

Op de Rails: 2013-6, 2017-2, 2017-10: berichten over trambestellingen in Daugavpils en Liepaja.

Boeken over trams (en treinen) in Riga in de NVBS-bibliotheek.