Nieuwe boeken en dvd’s

Les Locomotives Ae 3/6 I

Door: Nicolas Michel. Uitgever: Nicolas Collection. 144 blz. 30×21 cm., 19 z/w en 135 kleurenfoto’s. Artikelnr. 102-0080 Onze prijs: € 39,00.

In de jaren 20 had de Schweizerische Bundes­bahn (SBB) behoefte aan een elektrische sneltrein­locomotief voor de Zwitserse hoofdlijnen, zoals de as Zürich-Bern-Genève.

De aandrijving stond nog ter discussie: stangen (zoals bij een stoom­locomotief) of aparte aandrijving van iedere drijfas. Daarvoor waren twee betrouwbare systemen beschikbaar: de aandrijving van Westinghouse met veren of de aandrijving van Büchli met twee korte koppelstangen per drijfas. SBB koos voor dit laatste systeem.

Deze serie (Ae 3/6 I) was zo succesvol, dat later een grotere variant met vier drijfassen werd ontwikkeld (Ae 4/7). Na de Tweede Wereldoorlog werden de Büchli-locs vervangen door de moderne draaistellocs serie Re 4/4 I en Re 4/4 II. In hun nadagen, begin jaren 90, reden ze vooral lokale reizigerstreinen, post­treinen, en in het seizoen bietentreinen, op de nevenlijnen van SBB. Zelfs op de beroemde Seetal-lijn werden ze ingezet.

De reizigerstreinen bestonden uit de oudste wagens van SBB: de “Leichtstahl”-wagens uit eind jaren 30 en de eerste “Einheits”-wagens. Gewoon in het traditionele groen en zonder moderne “huisstijl”.

Dit boek bevat veel, meestal paginagrote, kleurenfoto’s en enkele zwart-witfoto’s van de Ae 3/6 I tegen de achtergrond van mooie Zwitserse landschappen. Daarbij komen veel Zwitserse (lokale) lijnen langs, bijvoorbeeld St. Maurice-St. Gingolph, Wil-Nesslau (van de BT) of Neuchâtel-Pontarlier.

De drukkwaliteit van het boek is goed. Treinen met telkens hetzelfde loctype zou saai kunnen zijn, maar dit wordt gecompenseerd door de fraaie omgeving op de foto’s, boeiende goederentreinen en interessante loccombinaties, bijvoorbeeld met de Ae 6/8 van de BLS of de Ae 6/6. Zelfs een driespan komt langs.

Genieten dus voor iedere liefhebber van Zwitserse treinen in de tijd dat er nog lokale goederentreinen reden en getrokken treinen nog niet waren vervangen door andere materieel­concepten. Dit boek is nog leuker met een goede spoorwegkaart of atlas, zie hieronder.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Meer lezen

• Die elektrischen und Diesel-Triebfahrzeuge schweizerischer Eisenbahnen (Erster Teil)
• Die elektrischen und Diesel-Triebfahrzeuge schweizerischer Eisenbahnen (Fünfter Teil)
• Eisenbahnatlas Schweiz
• SBB Reisezug und Gepäckwagen

ASD (Aigle-Sépey-Diablerets) / AL (Aigle-Leysin)

Door: Nicolas Michel. Uitgever: Nicolas Collection. 144 blz. 30×21 cm., 146 kleurenfoto’s. Artikelnummer 102-0069. Onze prijs: € 37,00.

In de jaren 80 zag het er slecht uit voor de ASD (Aigle-Sépey-Diablerets). De staat was niet bereid de hoogste noodzakelijke modernisering te betalen en koos voor een bus. Gelukkig dachten het kanton en de gemeenten er anders over.

Het oorspronkelijke materieel uit 1913 (vijf vier-assige motorwagens van AEG en Schlieren plus vijf twee-assige rijtuigen) kon in 1987 worden vervangen door vier nieuwe motorwagens gebouwd in Vevey. De bijbehorende stuurstandwagens waren tweedehandsjes. Later is ook de infrastructuur verbeterd, bijvoorbeeld nieuwe bovenleiding en blokbeveiliging. De oude treinen waren zeer geliefd bij hobbyisten maar het comfort liet te wensen over. Een deel was iets gemoderniseerd vanwege een depotbrand in 1941, maar dat was het wel.

In dit fotoboek is het contrast tussen oud en nieuw goed te zien. Sommige foto’s zijn van het “toen en nu”-type, genomen in de jaren 80 voor modernisering en in de 21e eeuw na de komst van nieuw materieel. Opvallend is het grote aantal kleurenschema’s van het materieel: grijs en crème, oranje, rood, wit en blauw, de bonte “TransOrmonan” en de nieuwste kleuren van de TPC (Transports Public du Chablais), de huidige eigenaar van de lijn, groen met ‘hoogtelijnen’. Veelal zijn de treinen van de ASD daarom een ratjetoe van kleuren.

Voor nog meer variatie zorgt het materieel van de buurman: de AL (Aigle-Leysin), dat zo nu en dan ook over de lijn van de ASD rijdt. Aan de AL is een apart hoofdstuk gewijd. De variatie in kleuren (vooral bruin) is hier overigens iets minder. De toekomst van deze tandradlijn is nooit in gevaar geweest. De ASD moet nog altijd vechten voor reizigers en daarom is er nu zelfs een salonrijtuig in de stijl van de rijtuigen van de MGB (Matterhorn Gotthard Bahn). En natuurlijk weer in een andere kleur!

Al dit verschillende materieel, de indrukwekkende bergen, het wijngebied rond Aigle en de mooie natuur zorgen voor prachtige plaatjes en weer een mooi fotoboek in de Nicolas Collection. Wat jammer dat de Zwitserse boeken van deze uitgever van een slap kaftje zijn voorzien, ze zijn meer waard.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Lees ook: Voies étroites du Chablais.

Schweizer Bahnen 1960er-Jahre

Door: Ralph Bernet. Uitgever: Edition LAN. 144 blz. 17×24 cm., 150 foto’s. Artikelnummer 280-0760. Onze prijs: € 34,95.

Weliswaar waren de jaren 60 in veel opzichten tamelijk revolutionair, dat kan niet worden gezegd van de Zwitserse spoorgeschiedenis in deze periode. Veel ontwikkelingen waren al eerder in gang gezet.

Dat geldt bijvoorbeeld voor de ‘universele’ elektrische locomotief. De BLS had al in 1944 een moderne draaistel­locomotief in dienst gesteld: de Ae 4/4. De Re 4/4 II van de SBB, in dienst in 1964, bouwde hier op voort.

Het verbaast wel dat de laatste stoom­locomotieven in Zwitserland pas in 1968 buiten dienst gingen. Er waren slechts enkele lijnen die niet waren geëlektri­ficeerd en SBB had niet zo’n haast gemaakt met de ontwikkeling van voldoende sterke diesellocomotieven om de stoomlocs te vervangen. Ook de opheffing van stedelijke tramnetten was al in de jaren 50 begonnen.

Al deze ontwikkelingen komen aan bod in dit leuke boekje over de Zwitserse spoor- en tramgeschiedenis in de jaren 60. Veel stukjes zijn gerelateerd aan materieel, zoals de nieuwe TEE-treinstellen (RAe TEE II), maar ook andere zaken komen aan de orde. Bijvoorbeeld de rangeer­terreinen in Chiasso en La Praille (bij Genève), sneeuwruimen op de Gotthardlijn, Expo 64 in Lausanne, autotreinen door de Simplon of de elektrificatie van de MThB (Mittel-Thurgau Bahn). Daar­naast de sluiting van een aantal lijntjes.

Alles geïllustreerd met veel boeiende foto’s die van mij hier en daar wel iets groter hadden mogen zijn. Afgesloten wordt met een korte blik in het buitenland, waar het onder andere gaat over gebroken neuzen, apenkoppen, lange Polen en vervoer van raketten in Rusland. Dit is een overzicht dat liefhebbers van Zwitserland niet mogen missen.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Zie ook Eisenbahnatlas Schweiz

Swiss Postbuses (2nd edition)

Door: M. Fisher. Uitgever: Swiss Railway Society. 206 blz. A4., 132 z/w en 562 kleurenfoto’s, 10 kaarten, 15 overzichten. Artikelnummer 164-0183. Onze prijs: € 29,75.

Geweldig hoe de eerste druk van dit boek is uitgegroeid tot dit formidabele werk. Hulde aan de schrijver!

Vanouds verzorgde de Zwitserse Post het aanvullende personenvervoer op de vele spoorlijnen. Oorspronkelijk gebeurde dit met postkoetsen. Vanaf 1919 werden deze geleidelijk vervangen door autobussen van Zwitserse makelij. Daarnaast ontdekten de toeristen al heel vroeg het adem­benemende Zwitserse landschap.

Waar de treinen tekort schoten omdat ze de helling niet meer aankonden, bracht de postbus uitkomst. De open “Alpenwagen” op de Alpenpasdiensten werd een geweldige attractie. Eerst werd alleen ’s zomers gereden, maar door technische vindingen bij bussen en sneeuwruimdiensten kon later ook van de winterse sneeuwvergezichten worden genoten. Dan moest je niet je duffelse winterjas vergeten.

Door de Zwitserse autobusfabrieken zoals Saurer en FBW kregen de postbussen een heel markant uiterlijk met hun motorkappen. Dit hield men lang vol, ook omdat de Post nogal traditioneel was ingesteld.

Als oprichter van de Stichting Veteraan Autobussen (1968) had ik ook behoefte aan “blikvangers” voor het grote publiek. In 1970 kochten we onze eerste Zwitserse postbus. Het bleek een gouden greep, inmiddels zijn er al meer dan 100 postbussen bij Nederlandse busbedrijven en particulieren.

De visueel ingestelde lezer wordt met dit boek goed bediend: ruim 700 meest gekleurde afbeeldingen. Hiervan tonen er 135 oudere neus- en frontstuurbussen (soms in zwart/wit), 38 plaatjes van treinen, en 48 laten plaatsbewijzen zien. Uniek is de globale beschrijving van de negen postdirecties, ieder voorzien van een lijnenkaart met nadruk op de Alpenpas-diensten. Daarna worden de postbussen beschreven op 31 blad­zijden.

Was oorspronkelijk het kenteken van de bus het parknummer, voorafgegaan door een P (PTT), na 2003 kregen de postbussen zoals alle overige voertuigen nummers per kanton. Voor intern PTT-gebruik bleef men de nieuwe bussen nog wel een P-nummer geven. Drie tabellen over 18 bladzijden geven alle postbussen weer tot 1960, de periode 1961 tot 2003 en de omnummeringen van de P-bussen na 2003. Daarmee bevat dit boek in de tabellen alle technische gegevens van het helaas uitverkochte boek van Gerhard Rentsch: “80 Jahre Postauto 1906-1986” dat alle postbussen beschrijft.

Het aantal bladzijden is zowat verdubbeld naar 206 ten opzichte van de eerste druk (108), het formaat vergroot tot A4. De omslag is verhard en de zware kwaliteit papier is ook al een verbetering. Natuurlijk is ook de oude prijs van € 9 verhoogd tot € 29,75, maar dit is in verhouding tot de Zwitserse boekprijzen een koopje voor dit zeer aan te bevelen boek.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Auteur: Dick van Beek, Stichting Veteraan Autobussen

Längst vergessene Straßenbahnen: Die Wuppertaler Straßenbahn

Speelduur: 50 min. Uitgever: TRAM-TV. Artikelnummer: 463-0023. Onze prijs: € 19,95.

Na de Schwebebahn in het vorige nummer van de nieuwsbrief, kijken we deze keer naar de tram in Wuppertal.

Op 30 mei 1987 reed de laatste tram door het Wuppertal, terwijl ooit het net met 24 lijnen en 274 km tot een van de grootste netwerken van Duitsland behoorde. Veel lijnen had een interlokaal karakter.

Het net had twee spoorwijdten. De normaalspoorlijnen liepen min of meer oost-west, de smalspoorlijnen noord-zuid. Zo waren er lijnen naar Essen, Remscheid en Solingen, meestal enkelsporig naast de straatweg gelegen, met uitwijkplaatsen, steile hellingen en haarspeldbochten.

Veel van de (kleuren)opnamen van deze dvd zijn afkomstig van tramenthousiast Heinz Johann uit Wuppertal. Hij behoedde ook een aantal trams uit de stad voor de sloper.

De dvd begint met de meterspoorlijnen zoals lijn 3, 5, 15, 25 en 30. Voor lijn 3 werden nog redelijk moderne gelede eenrichtingtrams aangeschaft die na de opheffing in 1968 buiten dienst gingen, omdat de andere meterspoorlijnen geen eindlussen hadden! Lijn 5 komt uitgebreid in beeld, inclusief het depot met traverse. Indrukwekkend zijn de opnames in een sneeuwstorm. Dit was een tijd dat openbaar vervoer bij slecht weer gewoon doorreed en niet vooraf de dienst­regeling beperkte. We gaan naar Remscheid met lijn 15 en zien de gelede wagens van deze stad.

Na de smalspoorlijnen nemen we een kijkje bij tandradtram naar Toelleturm. Een unieke tweesporige tandradlijn (de eerste in Duitsland) die in 1959 onder protest werd opgeheven. Ook van de laatste ritten zijn beelden, maar het boe-geroep van het publiek zal wel zijn nagesynchroniseerd.

De normaalspoorlijnen reden nog tot 1987 door, maar waren in de jaren 50 wel ingekort. We zien de laatste gelede trams in de traditionele crème kleuren en de nieuwe kleuren (oranje met blauwe strepen), inclusief de wagens die nog uit Dortmund werden overgenomen. De trams werden uiteindelijk verkocht aan Krefeld en Graz. Het transport (per trein natuurlijk!) krijgen we ook te zien.

In Wuppertal reed ook de Kleinbahn Loh-Hatzfeld, die door de Wuppertaler Stadtwerke werd geëxploiteerd met elektrische locs van het type “strijkijzer”. Er was zowel een “dikke” als een “dunne” uitvoering. We volgen de dikke uitvoering door de straten van Wuppertal met goederenwagens die door een V60 van de DB worden overgenomen.

De tramlijnen in Wuppertal en omgeving behoorden tot de boeiendste netwerken in Duitsland. Nu de Schwebebahn al een tijdje (tijdelijk) buiten dienst is, hebben de politici uit de jaren 60 eindelijk hun zin. Wuppertal is een autostad geworden met gordiaanse snelwegknooppunten, zoals het Sonnborner Kreuz, en brede autostraten. De voorstanders van ruimtebesparend railvervoer zullen het moeten doen met de historische beelden en de museumtram van de BMB.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Meer boeken

Verkehrsknoten Wuppertal / Arbeitskreis Bahnen Wuppertal

Strassenbahnen in Wuppertal

Meer informatie

De tram in Wuppertal (normaalspoor)

De tram in Wuppertal (meterspoor)

De ‘Pacific’-stoomlocomotieven Type 10

Door: J. Casier & E. van Hoeck. Uitgever: PFT-TSP. 268 blz, A4, 269 zw/w foto’s, 68 tekeningen, enkele kaarten, vele overzichten. Artikelnummer: 291-0530. Onze prijs € 42,00.

De eerste Pacific-stoomlocomotieven werden voor 1900 in de VS gebouwd. Deze stoomlocomotieven worden gekenmerkt door een twee-assig draaistel voor, drie gekoppelde drijfassen en één loopas achter onder de vuurkist of het machinistenhuis (in Duitse notatie: 2’C1’).

In de oudste modellen was de loopas nog een nakomertje, zeer dicht bij de laatste drijfas. De eerste ‘echte’ Pacific werd door Baldwin aan Nieuw-Zeeland geleverd. Na 1900 werd de asindeling overal populair voor de zwaarste reizigerstreinen.

In België werd dit type door hoofd­ingenieur J.B. Flamme ontwikkeld voor de zware hellingrijke lijn tussen Brussel en Luxemburg. Deze ingenieur gaf zijn locomotief, bekend als Type 10, een korte ketel met een grote doorsnede, een brede vuurkist en vier cilinders met een aandrijving verdeeld over twee drijfassen, waardoor de locomotief beschikte over een kenmerkend ‘balkonnetje’ voor de rookkast boven het draaistel. Geheel probleemloos was de loc niet, vooral de luchttoevoer naar de vuurkist was niet goed en aan de asbak is later het nodige gewijzigd.

De locomotieven waren tot de komst van de opvolger Type 1 de trots van de NMBS en reden veel belangrijke internationale reizigerstreinen. Niet alleen naar Luxemburg, maar ook naar Oostende, Luik en Quévy.

Dit boek is een zeer gedetailleerde historie van dit locomotieftype. Het is na 30 jaar het tweede boek van de auteur over dit onderwerp, maar sterk verbeterd en uitgebreid. Het boek begint met een technische beschrijving van de locomotief met veel tekeningen die de tekst verhelderen. Daarna volgt een overzicht van de aanpassingen en verbouwingen.

Vanaf bladzijde 77 wordt de stationering en inzet van de locomotieven beschreven. Daarbij worden grafieken met omlopen gegeven alsmede grafieken in kleur die de stationering van individuele locomotieven door de jaren heen tonen. Dit alles verluchtigd met foto’s van locs voor kenmerkende treinen en in een typisch Belgische spoorwegomgeving. Daaronder ook werk van Nederlandse fotografen zoals Hesselink en Quanjer.

Natuurlijk komt ook museumlocomotief 10.018 aan bod. Na enkele bladzijden met kleurenfoto’s en een aantal prachtige tekeningen in kleur van het locomotieftype in verschillende uitvoeringen volgen vanaf bladzijde 227 de individuele geschiedenis van de locs met datums van stationering, buiten­dienst­stelling (‘schrapping’) en sloop. Een index met foto’s per locomotief maakt het boek compleet.

Met dit boek heeft de auteur een definitief en allesomvattend werk over deze locomotieven geschreven en dat was, zoals uit het voorwoord blijkt, zijn levensdroom.

Bestellen via de webshop (gratis verzending)

Meer boeken

Vapeur en Belgique: Tome I

Vapeur en Belgique: Tome II

Onze onvergetelijke stomers

Leo de Jong